Het was enkele jaren terug op een universiteit. Een professor stelde zijn studenten bij een eerste les over communicatie de vraag of ze de Telegraaf lazen. Niemand stak zijn vinger op omdat geen van de studenten zich met die krant verbonden wilde zien. “Ga ‘m dan maar gauw lezen”, sprak de prof,”want de Telegraaf laat zien wat de mensen echt bezig houdt.”
Tegelijkertijd wordt De Telegraaf een beetje gezien als de 'Paris Hilton / Britney Spears' van de krantenwereld. En daardoor (nu nog) sterk in het trekken van grote lezersaantallen.
Terzijde: als ik de eerste weak signals goed interpreteer, geven deze aan dat de klassieke reguliere media, nadat ze nu worden geconfronteerd met ledenverliezen en teruglopende advertenties, door hun wijze van berichtgeving in de toekomst mede verantwoordelijk zullen worden gesteld voor het moedwillig voeden en stimuleren van mondiale oorlogen (door moedwillig onjuiste berichtgeving) en het degenereren van de maatschappij. En in dat kader misbruik hebben gemaakt van hun informatiemacht resp. zich hebben laten misbruiken door derden. Een proefproces voor de overige roddelpers? Kwestie van tijd (en enantiodromie: zie voor een uitleg van dat begrip verder in deze column). Ook voor de reguliere media komt een ongeluk nooit alleen. Een thema voor een andere column. Terug naar Paris en Britney.
Paris en Britney, twee glamour sterren waarvan de media elke stap volgen. Ze leiden een leven dat veel mensen aanspreekt: sex, glamour, geld en 'parties'. De jaren 2000 versie, weliswaar met wat minder stijl, van Marilyn Monroe en Brigitte Bordeau. Het uithangbord van een nieuwe mondiale glamourwereld. Een wereld waarin steeds meer kan om er sexy uit te zien, te daten en bekend te worden.
Heb je te weinig ‘sexapeal’ dan laat je je eenvoudig verbouwen. Botox tegen rimpels, borstvergrotingen, bilcorrecties, vetwegzuigingen, neuscorrecties, het kan allemaal. Je ogen laat je laseren, versleten knieën vervangen en ga zo maar door. En binnenkort krijgt iedereen een microchip in zijn arm waar je mee kunt betalen, overal te volgen bent en tegelijkertijd van afstand ook je fysieke gesteldheid wordt bijgehouden en je emoties kunnen worden beïnvloed. Het is nu eenmaal ‘efficienter en effectiever’ zo wordt aangegeven.
Toch zijn er ook diverse mensen die kanttekeningen beginnen te stellen bij dat ‘effectiever en efficienter’. Die wakker worden uit hun Paris en Britney trance en zeggen:”Schieten we niet te ver door?” Kunnen de reguliere media niet beter hun blik veel meer richten op wat écht van belang is in deze wereld? Of mensen die spreken over de ‘tomtomisering van de maarschappij’ door de toenemende technische mogelijkheden en bijbehorende standaardisering. 1)
Alles wordt gestandaardiseerd en gevolgd. In onze woonruimtes worden we omgeven door apparaten die niet alleen ons werk uit handen nemen, maar waar je ook steeds meer van afhankelijk wordt. Tussen een pakket volgen na verzending, omgaan met dieren en 'mensen bijhouden' in essentie niet meer zo veel verschil. Welkom in onze mooie nieuwe wereld. En o wee als je niet past bij de gewenste standaardiseringen. Keuzes binnen gestandaardiseerde bandbreedtes graag! Je ziet het ook terug in de wijze waarop we met dieren omgaan die voor ons ‘effectief en efficiënt’ moeten produceren.
Geert Mak, de schrijver van het boek ‘de eeuw van mijn vader’, zegt hierover, als hij het heeft over dieren in het boerenbedrijf:”
‘Vroeger had een koe altijd gelijk. Een koe maakte nooit fouten. Een koe deed ook niet zoveel. Grazen een beetje liggen, soms een kalf. En zij wist feilloos op welk tijdstip ze gemolken werd. De moderne doorloopstallen brachten een nieuw fenomeen met zich mee: de rebellerende koe. Vergelijk het met de samenleving. Hoe meer regels een samenleving kent, hoe meer afwijkende types zij oplevert. De visgraten en de carrousels van de moderne stallen eisen een bepaald doorlooppatroon, en sommige koeien blijken daaraan, ook na wekenlange training niet te kunnen wennen.
De koe die niet wil deugen blijkt dezelfde koe te zijn die zich vroeger tegen de hekken schurkte of de broekspijpen van de boer likte. De boer duwde zo’n beest dan weg met een klap op de horens, half bestraffend, half liefkozend. Tegenwoordig wordt er gesproken over onbruikbaar vee…..’.2)
Als je de Paris Hilton – beleving met de toenemende standaardisering combineert, lijkt de wereld een groot feest te worden met alle gemakken er bij. Toch ontstaat er een probleem voor mensen. Je verliest je zelf er zo gemakklijk in. Je vergeet wie je bent en wat je te doen hebt in deze wereld. Je verliest het contact met jezelf. Hilton en standaardisatie samen lijken een emotionele vervlakking te stimuleren die tegelijkertijd 'verontmenselijkt'. Een toenemend maatschappelijk RTL4 gehalte als een 'soma' dat ons bewustzijn meezuigt, inpakt en structureel benevelt waardoor we de cybernetische beheersing niet meer duidelijk waarnemen die steeds meer een intrede doet in ons dagelijkse leven. Wellicht kan beter gesproken worden over bewust aangestuurde cybernetische 'overheersing'. Welkom in 'brave new world'. 3)
Elke ontwikkeling zorgt echter voor een contra-ontwikkeling. Een ijzeren wet die door de beroemde Zwitserse psychiater Carl Gustav Jung werd samengevat in in het begrip enantiodromie of enantiodromia (Grieks: enantios, tegenovergesteld, en dromos, looprichting). Een begrip dat hij ontleende aan Heraclitus. Die sprak al over dit regulerende principe van de tegendelen, waaronder hij verstond dat alles eens in zijn tegendeel overgaat. “Zo dwing de noodwendigheid van dit principe bijvoorbeeld dat we op den duur de waarde van het tegenovergestelde van onze vroegere idealen gaan inzien”.
Het principe van de tegendelen is volgens Jung “Een aan de menselijke natuur eigen wetmatigheid. De psyche is een systeem met zelfregulering en er is geen systeem met zelfregulering dat niet werkt door tegendelen.” 4)
Kortom: een overvloed van de ene werkzame kracht onvermijdelijk haar tegendeel oproept en produceert. Dit komt overeen met het evenwichts-principe in de natuurlijke wereld, in die zin dat levende systemen de ingebouwde neiging vertonen om alle uitersten – zoals overbevolking, politieke repressie of milieuvervuiling – door middel van de tegenovergestelde c.q. in hun voortbestaan bedreigde krachten weer met elkaar in evenwicht te brengen. 5)
Die tegenbeweging is bijv. een verlangen naar authentictiteit. Het op de voorgrond zetten van wie je echt bent, je natuurlijke talenten en vandaar uit leren werken. George Bernard Shaw, de Ierse vrijdenker en toneelexpert zei daarover wel eens:”Hierin schuilt de ware vreugde van het leven, gebruikt te worden voor een doeleinde dat u als groots beschouwt; een kracht van de natuur te zijn in plaats van een koortsachtige, zelfzuchtige klomp kwalen en klachten” 5) Waaraan dan kan worden toegevoegd 'al dan niet verbouwd'.
Misschien is het daarom wel dat vele Engelsen meeleefden met Paul Potts, de man die mobiele telefoontoestellen verkocht (en weinig zelfvertrouwen had). Hij zei bij aanvang van het programma ‘Brittains Got Talent’ (BGT), dat hij voelde dat hij geboren was om opera te zingen. Toen hij het podium opliep, zag de jury niets in hem. Dat veranderde toe hij begon te zingen. Een daverend succes. Na het winnen van BGT heeft hij inmiddels diverse CD’s uitgebracht. Idem Susan Boyle wiens succes zo niet nog groter is. Negen dagen na haar televisiedebuut waren de beelden van haar auditie, interviews met haar, en haar opname uit 1999 van Cry Me a River in totaal meer dan honderd miljoen keer bekeken op internet.
Wellicht dat het gedrag van Potts en Boyle ook een oplossing op de vraag geeft:”Hoe kunnen we weer ons zelf te worden?” En daar geven deze zangers ons een eenvoudig, eerste antwoord op. Gewoon blijven doen waar je goed bent, wat sommigen ook van je denken, en een innerlijk weten hebben dat je er mensen gelukkig mee kunt maken. Ook met hun oude uiterlijk en zónder gebruik van soma-achtige producten konden ze dat.
Bronnen/meer weten?
1) Het wilde vlees: de tomtomisering van de passionele mens. Auteur: Joep P.M. Schrijvers. Uitgeverij Scriptum, Amsterdam, 2006.
Het wilde vlees
Joep Schrijvers
(Bol.com)
Of Managementboek.nl
http://www.managementboek.nl/boek/9789055944835/het_wilde_vlees_de_tomtomisering_van_
de_passionele_mens_joep_schrijvers?affiliate=1910
Samenvatting
Hoe worden onze hartstochten gemanipuleerd? Waarom is angst de kern van moderne bedrijven? Waarom moet u van iedereen gelukkig worden? Waarom walgen we steeds minder? Bestseller-auteur Joep Schrijvers vertelt het allemaal in dit boek en legt opnieuw huiveringwekkende verbanden die anders onopgemerkt blijven. De samenleving is een groot logistiek imperium geworden, dat zelfs haar invloed uitoefent op het privé-leven, de dromen en vooral de hartstochten van mensen. Iedereen is gestoord bezig met het rondpompen van geld, goederen, informatie en sperma. Vele passiestrategieën zijn werkzaam om de emoties van mensen op te poken, te dempen of te kanaliseren. Iedereen staat onder controle en toezicht. De 'tomtomisering' is definitief doorgedrongen. Mensen moeten nuttig en doelgericht blijven. De vraag is of dit erg is. Schrijvers meent van wel: 'We leven onder het juk van een utilitair fundamentalisme met totalitaire trekken. Het spreadsheet is onze sharia.' Dit boek geeft aan dat ontsnappen mogelijk is en dat de existentiële dimensie van het leven heroverd kan worden. U moet dan wel een principiële geluksweigeraar worden. 'Het Wilde Vlees' is een boek, dat ogen opent die anders gesloten blijven.
Inhoudsopgave
De grote mismatch
Nieuwe logistieke orde
De gemonitorde voortstuwingsobsessie
De opzet van dit boek
1. Het ontstaan van een neologistieke orde
Technische regimes; Wind Stoom Stroom; Cyberregime; Neologistieke orde
2. Industrie Logistiek
De supply chain queeste Ketenbouwers; Optimalisering van ketens; Naar de core business Outsourcing, ovshoring en nearshoring Partnervorming Virtuele integratie
3. Dienstverlening
Essentie van dienstverlening; Soorten en maten van diensten; Toename dienstverlening; Neologistieke trends in de dienstverlening; Optimalisering van de dienstverlening
4. Privé-leven
Verbonden huizen; Ingeblikte processen; Doorlopende ketens; Uitbesteding van het huishouden; Het logistieke bestaan.
5. De Nieuwe Logistieke Mens
Schroothoopmensen; De plooibaren; Postmoderne mutanten; De transhumane mens
6. De passies
Alive and kicking again; De werking van onze hartstochten; De big six; Het neologistieke passieprofiel
7. Passiestrategieën
Shortcuts to happiness; Lijden als belevenis; Opvoeren van de angst; Beteugeling van korte lontjes; Voorgesorteerde verbazing; De musealiteit van de walging
8. Tomtomisering van de passionele mens
Cybernetisch juk; We zijn Goden
9. Het Wilde Vlees
De glazen stad; Het allesomvattende Visionaire; logica Machthebbers; Hedendaags totalitarisme; Richting existentie
Epiloog Geraadpleegde bronnen
2) Hoe god verdween uit Jorwerd. Auteur: Mak, G. Uitgeverij Pandora, Amsterdam, 2003.
Hoe God verdween uit Jorwerd
Geert Mak
3) Soma was het goedje dat mensen aten en dronken in Aldous Huxley's Brave New World. Een soort structurele anti-depressiva en gelukspil. Het was bijna ondenkbaar dat mensen zonder konden. Het eten van soma zorgde er ook voor dat mensen niet in contact kunnen komen met hun échte ik: the Real Me. Daardoor bleven ze een soort 'machine/automaten'-bewustzijn houden.
Heerlijke nieuwe wereld
Aldous Huxley
Brave New World
Aldous Huxley
4) http://www.enneagramstudies.com/verbreding-jung-deel4.php
5) http://nl.wikipedia.org/wiki/Enantiodromie
6) Presence: een ontdekkingstocht naar diepgaande verandering in mensen en organisaties. Auteurs: Peter Senge, C. Otto Scharmer, Joseph Jaworski, Betty Sue Flowers. Uitgeverij SDU Uitgevers BV, Den Haag, 2006.
Presence
(Bol.com)
Of: Managementboek.nl
http://www.managementboek.nl/boek/9789052615264/presence_peter_senge?affiliate=1910
Samenvatting van 'Presence'
Hoe zou de wereld veranderen als we als individu of als gemeenschap zouden leren te putten uit onze diepliggende capaciteit die de toekomst kan aanvoelen en vormen? Dit is een van de vele vragen die de auteurs van dit boek stellen, waarin persoonlijke openheid gecombineerd wordt met rigoureus kritisch denken. 'Presence: een ontdekkingsreis naar diepgaande verandering in mensen en organisaties' geeft de lezer een gedetailleerde kijk op de ontwikkeling van een nieuwe theorie over veranderen en leren. In uiteenlopende gesprekken die over een periode van anderhalf jaar plaatsvonden, bespraken Senge, Scharmer, Jaworski en Flowers hun eigen ervaringen en die van honderdvijftig wetenschappers en sociale en zakelijke ondernemers in een poging te verklaren hoe diepgaande gezamenlijke verandering tot stand komt. Hun ontdekkingsreis beschrijft een nieuwe manier om naar de wereld te kijken en hoe wij bijdragen aan het maken van die wereld, zoals deze is en zoals deze zou kunnen zijn. In 'Presence' worden vooruitstrevend denken, kennis uit de eerste hand en oude wijsheden gecombineerd om de vitale velden te onderzoeken die ons verbinden met elkaar, met het leven in bredere zin en mogelijk met wat 'op het punt staat te verschijnen'. Zeven capaciteiten liggen ten grondslag aan ons vermogen om nieuwe mogelijkheden te zien, aan te voelen en te realiseren. Het ontwikkelen van deze capaciteiten reikt tot een dieper leerniveau dat de sleutel vormt voor het creëren van verandering voor het geheel, onszelf, onze organisaties en de gemeenschappen waar we deel van uitmaken.
Inhoudsopgave
Introductie
Deel 1: Leren kijken 1. Het requiemscenario 2. Zien wat we zien 3. Vanuit het geheel zien 4. Met het hart zien
Deel 2: De stilte in 5. Het generatieve moment 6. Een groeiend begrip: de U-theorie 7. Het oog van de naald: loslaten en laten komen 8. De bruiloft
Deel 3: Een natuurkracht worden 9. In de corridor van dromen 10. De grootse wil 11. In dialoog met het universum 12. Verwerkelijken en de kunst van het instituten bouwen
Deel 4: Onze toekomst ontmoeten 13. Leiderschap: mens worden 14. Wetenschap beoefenen vanuit de geest der wijsheid 15.
Presence Epiloog: 'Als mens verdween, zal er nog hoop zijn voor gorilla?'
