De subtiliteiten van statusgedrag

Bewerking en samenvatting van een artikel van Annegreet van Bergen ui Manager & Literatuur, jaargang 11, februari 2005. Ze interviewde de auteurs van het boek ?het fenomeen status', de heren Henk & Luuk Stultiens.

Waarom hebben we zo'n respect voor een bepaalde leraar en niet voor bijv. J.P. Balkenende. Waarom doen vrouwen vaak water bij de wijn terwijl veel mannen er een schepje boven op doen?
Als we het over veranderingen hebben, waar zit die nu ?cht?
Wij vergeten vaak dat we in onze interactie met anderen voortdurend onze verhouding tot elkaar bepalen.

De beide schrijvers introduceren het begrip interactie-status. Inzicht in interactiestatus geeft ons geeft ons het gereedschap om menselijke dilemma's te doorgronden, conflicten sneller te doorzien en te snappen waar de oplossing ligt.
De interactiestatus is flexibel en hangt af van een bepaalde situatie. Daarom is het een wezenlijk ander begrip dan bijv. de functiegebonden status of de sociale status.
Interactiestatus is dan ook geen persoonlijkheidskenmerk, maar gebonden aan een bepaald communicatief moment. Bewust of onbewust passen mensen in hun dagelijkse omgang met anderen hun interactiestatus aan de omstandigheden aan.

Wie bijv. in een winkelstraat een bende straatschoffies tegenkomt en rustig wil doorlopen, gaat voor hen opzij. Daarmee verlaagt hij zich in deze situatie in status. Dat doet hij niet uit beleefdheid maar omdat het wel zo praktisch is een confrontatie uit de weg te gaan.
Loopt er een oudere dame over straat, dan zullen de meesten eveneens voor haar opzij gaan. In dat laatste geval doen ze dat uit beleefdheid: ze verhogen haar in status.
In termen van interactiestatus gebeurt er in beide gevallen hetzelfde. Mensen kiezen bij beide ontmoetingen voor een lagere status.

Zonder hi?rarchie staat alles stil. Als vier auto's vanuit vier richtingen op het zelfde moment een gelijkwaardige kruising naderen. Is het de vraag wie voorrang heeft. Maar als er ??n als eerste rijdt, ontstaat er een volgorde en daardoor een hi?rarchie. Ter plekke cre?ren de automobilisten een verhouding.
Niet alleen in het verkeer maar in alle vormen van samenleven of met elkaar omgaan, spelen hi?rarchische verhoudingen een rol.
Door gedrag te bekijken in termen van een hogere of lagere status, kun je erin neutrale termen over praten en problemen analyseren.

In trainingen kun je mensen leren bewust te worden van hun statusgedrag.
Waarom irriteert het bijv. een klant wanneer een caissi?re met een collega blijft praten en geen aandacht voor hem heeft. De essentie is dat de  caissi?re met haar gedrag aangeeft dat de klant een lagere status dan haar collega. Dat is een verkeerde boodschap in de richting van klanten. Want klantvriendelijkheid is tin termen van interactiestatus heel simpel: de klant wil door het personeel in status verhoogd worden. Die wens bepaalt de wijze waarop de caissi?re aan haar klant aandacht dient te besteden.

Je kunt interactiestatus ook bewust gebruiken in communicatie. Stel je krijgt een agressieve klant. Het is dan niet verstandig om een ?statusconfrontatie' aan te gaan. Veel effectiever is het om net onder het statusniveau van de klant te blijven zitten. Dan hoef je niet met hem te vechten om de interactiestatus op dat moment.
Statusverlaging is effectief maar ook erg lastig. Mensen zijn geprogrammeerd om te winnen. Winnen ervaren ze als in status omhoog gaan.
Meer algemeen zou je kunnen zeggen dat zowel bij overleven als bij samenwerken je moet weten wanneer je moet vechten, wanneer een gevecht uit te stellen en wanneer samen te werken. Samenwerken vereist dat je leiding kunt geven en dat je leiding kunt accepteren.

Vrouwen vinden het vaak minder erg om in status te dalen. Ze hechten veel meer belang aan het behoud van relaties. Daarom zijn vrouwen doorgaans minder goed in carri?re maken. Want carri?re maken is in de huidige organisaties stijgen in de hi?rarchie.
Het is ??n van de redenen waarom vrouwen in masculiene organisaties een ?glazen plafond' ervaren.