Eerder verschenen in het personeelsblad van het Ministerie van SZW. Met toestemming van de directie Communicatie van dit Ministerie gepubliceerd.
Wij ambtenaren zijn de oorzaak van behoorlijk wat ergernis in Nederland. Misschien moeten wij onze medeburgers maar eens een grote dienst bewijzen en collectief de handdoek in de ring gooien. We geven ons verzet op, we zien eindelijk in dat we de mensheid lang genoeg tot last zijn geweest. We kappen ermee.
Minder ambtenaren?
Tijdens de campagne voor de komende parlementsverkiezingen is het opnieuw raak: minder, minder en nog eens minder ambtenaren. Want hoe minder ambtenaren, hoe minder regels, niet waar?
Net als in iedere andere grote organisatie kan bij de rijksoverheid en de decentrale overheden ongetwijfeld best met wat minder mensen worden gewerkt. Het is altijd goed om scherp te blijven kijken of het mogelijk is efficiënter te werken. Dat er kritisch wordt gekeken waar het geld de komende vier jaar aan wordt uitgegeven, kan ik als belastingbetaler zeer waarderen. Maar waar ik een beetje ongelukkig van word, is de veronderstelling dat het verminderen van het aantal ambtenaren leidt tot een vermindering van het aantal regels. Alsof het verminderen van het aantal artsen leidt tot een vermindering van het aantal zieken. Of het schrappen van een paar brandweercorpsen leidt tot een daling van het aantal afgebrande huizen. Van dat soort logica wordt niemand wijzer.
Tijdens de campagne voor de komende parlementsverkiezingen is het opnieuw raak: minder, minder en nog eens minder ambtenaren. Want hoe minder ambtenaren, hoe minder regels, niet waar?
Net als in iedere andere grote organisatie kan bij de rijksoverheid en de decentrale overheden ongetwijfeld best met wat minder mensen worden gewerkt. Het is altijd goed om scherp te blijven kijken of het mogelijk is efficiënter te werken. Dat er kritisch wordt gekeken waar het geld de komende vier jaar aan wordt uitgegeven, kan ik als belastingbetaler zeer waarderen. Maar waar ik een beetje ongelukkig van word, is de veronderstelling dat het verminderen van het aantal ambtenaren leidt tot een vermindering van het aantal regels. Alsof het verminderen van het aantal artsen leidt tot een vermindering van het aantal zieken. Of het schrappen van een paar brandweercorpsen leidt tot een daling van het aantal afgebrande huizen. Van dat soort logica wordt niemand wijzer.
Minder regels?
In de vier jaren die ik nu bij SZW werk is me een ding opgevallen: een groot deel van de regelgeving vindt zijn oorsprong niet in de hoofden van ambtenaren. Vaak is het de politicus die nieuw beleid wil inzetten of het parlement dat vindt dat een maatschappelijk probleem moet worden aangepakt. De meest overtuigende manier om te laten zien dat de koe voortvarend bij de horens wordt gevat is – jawel – nieuwe regelgeving. Als Haags ambtenaar heb je vervolgens niet meer zoveel te kiezen bij de vormgeving van de oplossing.
Het is deze reflex die leidt tot meer regels. Een oer-Hollandse fixatie op nieuwe regels als dé oplossing voor al uw problemen. Een oplossing ook met een onbedoeld neveneffect: de aandacht van de politiek is alweer op een ander onderwerp gericht op het moment dat die prachtige nieuwe regel op de maatschappij wordt losgelaten. En het is juist daar waar regels tot regellast kunnen worden. Niet zozeer het bestaan van regels, maar de wijze waarop de burger met die regels wordt geconfronteerd: daar valt winst te behalen.
In de vier jaren die ik nu bij SZW werk is me een ding opgevallen: een groot deel van de regelgeving vindt zijn oorsprong niet in de hoofden van ambtenaren. Vaak is het de politicus die nieuw beleid wil inzetten of het parlement dat vindt dat een maatschappelijk probleem moet worden aangepakt. De meest overtuigende manier om te laten zien dat de koe voortvarend bij de horens wordt gevat is – jawel – nieuwe regelgeving. Als Haags ambtenaar heb je vervolgens niet meer zoveel te kiezen bij de vormgeving van de oplossing.
Het is deze reflex die leidt tot meer regels. Een oer-Hollandse fixatie op nieuwe regels als dé oplossing voor al uw problemen. Een oplossing ook met een onbedoeld neveneffect: de aandacht van de politiek is alweer op een ander onderwerp gericht op het moment dat die prachtige nieuwe regel op de maatschappij wordt losgelaten. En het is juist daar waar regels tot regellast kunnen worden. Niet zozeer het bestaan van regels, maar de wijze waarop de burger met die regels wordt geconfronteerd: daar valt winst te behalen.
Olifantenhuid en relativeringsvermogen
Weer een bezuinigingsronde die op de ambtenarij wordt botgevierd. Je moet wat om de berekeningen van het CPB sluitend te krijgen. Kom je nog ergens geld voor tekort, dan schrijf je in je verkiezingsprogramma dat je gaat bezuinigen op het aantal ambtenaren. Veel meer zit er waarschijnlijk niet achter de plannen van de verschillende partijen. En dat verbaast me. Want al die politici die nu om het hardst brullen dat er weer ambtenaren uit moeten, zijn straks na de verkiezingen volstrekt afhankelijk van diezelfde ambtenaren om al hun mooie nieuwe plannen te kunnen realiseren. Onze beroepsgroep beschikt werkelijk over een flinke dosis olifantenhuid en relativeringsvermogen. Lang leve de loyale ambtenaar!
Weer een bezuinigingsronde die op de ambtenarij wordt botgevierd. Je moet wat om de berekeningen van het CPB sluitend te krijgen. Kom je nog ergens geld voor tekort, dan schrijf je in je verkiezingsprogramma dat je gaat bezuinigen op het aantal ambtenaren. Veel meer zit er waarschijnlijk niet achter de plannen van de verschillende partijen. En dat verbaast me. Want al die politici die nu om het hardst brullen dat er weer ambtenaren uit moeten, zijn straks na de verkiezingen volstrekt afhankelijk van diezelfde ambtenaren om al hun mooie nieuwe plannen te kunnen realiseren. Onze beroepsgroep beschikt werkelijk over een flinke dosis olifantenhuid en relativeringsvermogen. Lang leve de loyale ambtenaar!
Cécile Heuving
