Plezier in je werk bepaal je zelf: de Visfilosofie!


Auteur: Bert van Ravenhorst.

Jaren geleden was ik in Seattle, waar vrienden mij vertelden over een bijzondere vishandel die ik zeker moest zien. Het was daar altijd druk en er was ook altijd wat te beleven. Helaas kwam het er toen niet van om ook daadwerkelijk een kijkje te nemen. Enige tijd terug begreep ik wat zij bedoelden. Het verhaal van de Pike Place Fish Market is inmiddels wereldberoemd. De visverkopers kiezen ervoor om dagelijks met energie, passie en plezier te werken. Resultaat: tevreden klanten, een bloeiend bedrijf en bekendheid over de hele wereld!

Ik werd getroffen door de eenvoud van de boodschap en het app?l dat er vanuit gaat. Immers los van alles wat je in het leven overkomt en hoe je naar de dingen om je heen kijkt kun je zelf de keuze maken met welke instelling je de werkdag ingaat. Velen van ons kiezen ervoor om energie te steken in de slachtofferrol door de schuld van hun werkellende te leggen bij de omstandigheden of – gemakkelijker nog – bij de baas! Schudt deze houding van je af en kies voor plezier in het werk met je collega's en je klanten. Daar is toch niets tegen in te brengen? De visverkopers in Seattle laten dit dagelijks zien! Zij gooien met vis naar elkaar en soms naar hun klanten, halen grappen uit en trekken zo vele kantoormedewerkers in de lunchpauze naar de vismarkt.

Binnen mijn afdeling heb ik de trainingsvideo gebruikt in een programma over klantgerichtheid, waarin centraal stond dat je eigen houding en de manier waarop je met elkaar samenwerkt van grote invloed is op de wijze waarop je met klanten omgaat. Heel herkenbaar!


Plezier in je werk bepaal je zelf: de Visfilosofie!
Vis is het resultaat van een besluit van mensen om het anders te gaan doen en dit vol te houden. Vis is geen programma, maar een houding. Je kiest ervoor om plezier in het werk te hebben voor jezelf, met elkaar en met de klanten. Vis is een mentaliteit!

De Visfilosofie vindt zijn oorsprong in een besluit van de eigenaar om het anders te gaan doen. Vervolgens hebben de eigenaar en de medewerkers er jaren aan gewerkt om de uitgangspunten feitelijk vorm te geven in hun werkomgeving. Dood in de pot is dan ook om hen te imiteren. Zij gooien met vis, herhalen een bestelling met zijn allen schreeuwend en laten de klanten meewerken. Je moet in je eigen werkomgeving de dingen doen die daar werken om het leuk en productief te maken op basis van hun uitgangspunten. Het zou toch wat al te dol worden wanneer je als beleidsmedewerker nota's door de kamer gaat gooien?

De uitgangspunten worden beschreven in het boek getiteld ?Vis!; Energie, passie en plezier' van Stephen C. Lundin, Harry Paul en John Christensen. Het meest sprekend is echter de trainingsvideo. De Visfilosofie kent vier uitgangspunten: je houding kiezen, spelen, ze blij maken en erbij zijn. De belangrijkste is echter het kiezen van je houding!

Opvallend bij de visverkopers is de intensiteit en de overtuiging van de keuzes die ze maken en de gezamenlijkheid erin. Ze gaan er allemaal voor en houden dat ook vol. Met elkaar hebben ze het daarover en maken ze plannen over plezier en productiviteit. De houding waarmee je naar je werk gaat bepaal je zelf. Het glas is half vol of half leeg. Los van hoe je in het leven staat of wat je in de organisatie waar je werkt overkomt kun je zelf bepalen of je meegaat in een stroom van tegenzin, sleur en kritiek op anderen. Ik besef dat dit gemakkelijk gezegd is. Natuurlijk krijgt iedereen in het leven te maken met dingen die ons uit het veld slaan, zowel priv? als in het werk. Niemand kan altijd vrolijk zijn. Echter op de dagen die vol zitten van sleur en waarop we ons zonder dat er iets bijzonders is door de dag slepen zijn talrijk en dan kun je wel met jezelf en je houding aan de slag.

Mensen hebben behoefte aan plezier. Spelen geeft plezier. In veel organisaties is de speelsheid ver te zoeken. We zijn bloedserieus en stel dat iemand van de geijkte patronen afwijkt. We zien elkaar vaak als functionarissen en niet als mensen van vlees en bloed met emoties en de behoefte om plezier te hebben met elkaar. Waarom eigenlijk? Plezier maken kan de sfeer verbeteren en daarmee de motivatie. Een kans voor open doel om de productiviteit te vergroten. Op de vismarkt trekt het klanten die komen kijken naar de show die opgevoerd wordt door de visverkopers met elkaar, maar ook met het publiek. Klanten worden uitgedaagd mee te doen en hebben een onvergetelijke belevenis. En vergeet niet: er wordt veel vis verkocht!

Weten we van onze collega's of van onze klanten wat ze blij maakt? Het is niet de eerste vraag die bij je opkomt als je je 's ochtends naar je werkt begeeft. Je kunt het gewoon vragen, maar vaak zijn het ook hele gewone dingen als een kop koffie voor iemand halen, een presentje als iemand jarig is. Klanten waarderen het vaak als je laat blijken dat je ze kent en weet met welke vragen ze zitten. Zoek naar iets onverwachts, iets dat verder gaat dan gewone vriendelijkheid.  
Als je mensen ontmoet moet je ze je volledige aandacht geven en niet tegelijkertijd met andere dingen bezig zijn. Je moet ze aankijken en je volledig richten op hun vragen. Ook al wordt dezelfde vraag je voor de zoveelste keer gevraagd. Dat weet die klant niet! Collega's en klanten voelen het aan als ze niet je volledige aandacht hebben.

Vis is er niet van vandaag op morgen en dat hoeft ook niet. Cultuurverandering vraagt tijd, geduld en volharding. De visverkopers van Pike Place Fish Market hebben hun doelen ook niet van de ene op de andere dag bereikt. De visbenadering kan heel goed helpen het gesprek op gang te brengen en zo te komen tot veranderingen die op uw werkplek tot verbeteringen leiden. Het is ook belangrijk dat het niet een truc wordt, maar iets van de mensen persoonlijk. Dit zal zeker zijn doorwerking hebben naar het persoonlijk leven. Forceren maakt het – zoals veel managementspeak – leeg en zinloos. Het gaat erom vanuit het app?l van de Visfilosofie dat te doen wat past bij uw omstandigheden. Het geeft een gemeenschappelijk kader vol van energie, optimisme en perspectief.

In het boek wordt beschreven hoe een afdeling die binnen de organisatie de bijnaam ?gifbelt' heeft vanwege de manier waarop ze ingedut, onge?nteresseerd en vervelend tegen de klanten zijn. Een nieuwe manager raakt ge?nspireerd door de Visfilosofie na een bezoek aan Pike Place Fish Market en een gesprek met ??n van de medewerkers. Zij neemt haar medewerkers mee naar de vismarkt en laat hen kennis maken met de manier waarop medewerkers daar werken en omgaan met de klanten. Geleidelijk pakken zij het op en de afdeling verandert zienderogen. Een echt Amerikaans succesverhaal! Zeer geschikt voor Europese relativering, maar het app?l blijft in combinatie met de trainingsvideo meer dan overeind.

Binnen mijn afdeling heb ik de trainingsvideo gebruikt in een programma over klantgerichtheid, waarin centraal stond dat je eigen houding en de manier waarop je met elkaar samenwerkt van grote invloed is op de wijze waarop je met klanten omgaat. Heel herkenbaar! We gaan in de komende maanden aan de slag met de vertaling van de Visfilosofie naar onze afdeling. Naast deze koppeling is het mogelijk om de Visfilosofie te introduceren puur om aan collega's te laten zien dat de ruimte om te kiezen hoe je je werk beleeft vaak veel groter is dan je denkt. Als je er al over denkt?!

Inmiddels is de Visfilosofie wereldwijd een begrip geworden en is er een uitgebreide merchandising omheen ontstaan. Dit is te zien op www.fishphilosophy.com. Logisch natuurlijk dat getracht wordt hier commercieel garen bij te spinnen. In Nederland kunnen video, boek en   andere producten worden verkregen bij TFC in Velp (www.tfc.nl).

Zelf houd ik de Visfilosofie levend door een veelkleurige vis op mijn PC die me ?s morgens al voor de koffie aankijkt. Ook voor mij is discipline een uitdaging!

Bert van Ravenhorst, Hoofd Personeelszaken gemeente Vlissingen.
Mei 2005
(lt.vanravenhorst@wanadoo.nl)