Europa heeft een lange en roerige voorgeschiedenis met zijn buren. De randen van Europa zijn al lange tijd rafelig. Hedendaagse conflicten hebben wortels in het verleden. Fenomenen van nu โ zoals de Russische agressie, de opkomst van China en oorlogsgeweld in het Midden-Oosten โ staan niet op zichzelf. De drijfveren van de hoofdrolspelers zijn vaak al eeuwenoud. Poetin en Xi staan in een lange traditie. En de complexe geschiedenis van het Midden-Oosten maakt dat grote groepen mensen in Europa zich identificeren met de strijdende partijen in Israรซl en de bezette gebieden.
In Alle rafelranden van Europa laat Ivo Wijdeven zien hoe historische ontwikkelingen van invloed zijn op het huidige tijdsgewricht. Het boek is een volledig herziene en geactualiseerde versie van De rafelranden van Europa en De nieuwe rafelrand van Europa, aangevuld met een nieuw hoofdstuk over Europaโs relatie met China en de rest van Aziรซ.
Ivo van de Wijdeven is historicus en analist. Hij adviseerde jarenlang de minister-president en voorziet media als RTL Nieuws, VPRO, OVT, NRC, Historisch Nieuwsblad en Clingendael Spectator van heldere uitleg.
Meer weten?
Alle rafelranden van Europa: de geschiedenis van Europa en zijn buren
Auteur: Ivo van de Wijdeven,
Uitgeverij Unieboek/Het spectrum bv, Amsterdam, 2024
Klik op: https://www.managementboek.nl/boek/9789000391134/alle-rafelranden-van-europa-ivo-van-de-wijdeven?affiliate=1910
In dit boek wordt de geschiedenis beschreven vanuit het perspectief van de ons omringende gebieden en niet vanuit Europees perspectief. Dat geeft veel inzicht in hun manier van denken. Het boek is opgebouwd uit zes los van elkaar te lezen verhandelingen. Aan bod komen Rusland, Het Ottomaanse Rijk, Afrika, de Anglosfeer, Aziรซ en Europa zelf.
In het hoofdstuk over Rusland wordt duidelijk dat al eeuwen het verhaal wordt verteld van de bedreiging vanuit het Westen en de noodzaak om buffers om Rusland heen te hebben. Ook zien we dat machthebbers in hun drang om de Russische invloedsfeer te vergroten vaak de sociaaleconomische situatie in eigen land vergeten.
Het Ottomaanse Rijk, het Midden-Oosten en de islamitische wereld zijn vanuit de geschiedenis een vat vol tegenstellingen waar nooit rust in lijkt te komen. Externe spelers โ waaronder Europa โ voeren vooral een politiek van eigen belang waarbij energie en veiligheid voorop staan. Ook zien we dat de relatie met Israรซl onder druk staat door de religieus beladen radicalisering en de repressie en kolonisatie vaan Palestijnse gebieden.
Afrika worstelt nog steeds met de erfenis van het koloniale verleden. De grenzen die toen zijn getrokken door de koloniale machten hielden geen rekening met eeuwenoude cultuurverschillen. Na de dekolonisatie bepaalde de rivaliteit tussen stammen het politieke landschap. De ellende die daardoor mede door Europa is veroorzaakt speelt nog steeds een belangrijke rol.
Het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten zijn door hun traditie van isolationisme niet altijd voorspelbaar voor een Europa dat een grote afhankelijkheid kent van deze landen. Het is nog maar de vraag of Amerika blijvend de rol van politieman in de wereld wil blijven spelen. Ook de ambivalentie van het Verenigd Koninkrijk tussen Europa en het Gemenebest onder Britse leiding is een belangrijke drijfveer geweest. Het is moeilijk de gedachte aan het verloren gegane wereldrijk los te laten.
Aziรซ komt op vanuit een gevoel van twee eeuwen vernedering. India en China claimen nu een rol van gelijkwaardigheid. Daar moeten de Westerse landen nog erg aan wennen. Tenslotte de Europese Unie zelf. Daar zien we dat een antwoord moet worden gevonden op de geopolitieke situatie waarin meer de eigen broek moet worden opgehouden en waar de Verenigde Staten meer afstand nemen. De dreigingen van buiten maken dat de noodzaak van Europese samenwerking weer steeds sterker wordt gevoeld.
Ivo van Wijdeven heeft een toegankelijk en actueel boek geschreven over de dreigingen en de historische achtergronden ervan voor Europa. Hij gaat daarvoor soms terug tot ver voor onze jaartelling. Voor wie wil begrijpen waarom leiders handelen zoals ze doen is dit boek onmisbaar. Per gebied beschrijft Van Wijdeven de geschiedenis op hoofdlijnen, waardoor grote patronen zichtbaar worden. Als ik dan toch zoek naar een puntje van kritiek dan vind ik dat sommige hoofdlijnen nogal summier beschreven worden. Zo worden de Eerste en de Tweede Wereldoorlog wel erg kort behandeld. Wat mij betreft is dit boek beslist een aanrader!
Bert van Ravenhorst
Mei 2024
