Nieuwe technologieën zullen ons dagelijks leven de komende twintig jaar ingrijpend veranderen. De invloed ervan en de snelheid waarmee de ontwikkelingen op ons afkomen zullen je verbazen.
In zijn nieuwste boek beschrijft Dik Bijl zeven van de belangrijkste ontwikkelingen van dit moment. Deze zijn op zichzelf ingrijpend, maar gecombineerd versterken ze de kracht van de veranderingen. Een recent voorbeeld van hoe snel het kan gaan is de ontwikkeling van webwinkels. Aan het einde van de vorige eeuw ontstonden ze voorzichtig. Nu zien we dat fysieke winkelketens achter elkaar omvallen. Zo snel kan het gaan! Allereerst een korte beschrijving van de zeven ontwikkelingen.
Meer weten?
Alles wordt anders: Hoe robots, 3D-printers, kunstmatige intelligentie en nog vier technologieën ons leven zullen veranderen
Auteur: Dik Bijl, Zaltbommel: Haystack, 2016, 240 pagina’s.
Klik op: https://www.managementboek.nl/boek/9789461261809/alles-wordt-anders-dik-bijl?affiliate=1910
- Robots
Robots zijn er in verschillende vormen. Humanoïde robots lijken op mensen en nemen hun functies deels over. De ontwikkelingen zijn hard gegaan. De verwachting is dat ze er nu snel zullen zijn. Daarnaast zijn er de industriële robots. Hun kracht ligt in de precisie en de herhaling waarmee ze handelingen uitvoeren. Vooral in Azië neemt het gebruik van deze robots toe. Door de robots gaan de voordelen van lage lonenlanden afnemen. Dat gebeurt deels doordat de factor arbeid een steeds kleiner onderdeel vormt van de maakindustrie. De auto-industrie is het verst gevorderd qua robotisering, maar de robotisering van de elektronica-industrie groeit het hardst. Een derde toepassing vinden we in de zorg. Met name in Japan waar de vergrijzing sterk is wordt veel geïnvesteerd in zorgrobots. Andere toepassingen vinden we in voor de mens gevaarlijke situaties bij kernrampen en in drones. - Zelfrijdende auto’s
De zelfrijdende auto gaat snel grote impact hebben op onze maatschappij. De gevolgen zullen ingrijpend zijn voor beroepschauffeurs. Het is ook de vraag of we niet gelijk de omslag maken van autobezit naar autogebruik, waardoor we veel minder auto’s nodig hebben. Bijl verwacht dat rond 2020 de zelfrijdende auto’s in ons straatbeeld verschijnen. - Kunstmatige intelligentie (KI)
De definitieve doorbraak van KI heeft al plaatsgevonden. Nieuwe systemen zullen de taken van kenniswerkers ondersteunen of zelfs gaan overnemen. Dat zal zeker tot banenverlies lijden. Wat we nu al zien is dat bedrijven als bol.com gebruik maken van KI om jou adviezen te geven voor je volgende aankoop. Ook zien we persoonlijke assistenten op je smartphone of real time vertaalapplicaties. - 3D-printen
Massaproductie betekent dat je weinig te kiezen hebt. Dat wordt anders met 3D-printen. Maatwerk komt veel dichterbij. Op dit moment wordt 3D-printen nog vooral gebruikt voor modellen en (half)fabricaten. Bouwen van huizen met 3D-printen komt steeds dichterbij. Ook medische toepassingen als het maken van protheses en implantaten worden al gebruikt. - Synthetische biologie
Dit relatief nieuwe vakgebied houdt zich bezig met het (her)ontwerpen van levende organismen. De ontwikkeling hiervan is versneld door de kennis van ons DNA en de verbetering van technologische hulpmiddelen. Het gaat om het (om)vormen van organismen tot levende fabrieken die producten vervaardigen. Te denken valt aan het aanpassen van gewassen of dieren. Vooral in Europa bestaat daar veel weerstand tegen. - Nanotechnologie
Nanotechnologie houdt zich bezig met minuscuul kleine objecten. Daarbij kan het gaan om het maken van materialen of van ultrakleine machines. Toepassingen zijn er in micro-elektronica, in vuil- en krasbestendige materialen en in voedingsmiddelen. Ook medische toepassingen in de vorm van het afleveren van medicijnen op de juist plek in het lichaam zijn mogelijk door de werkzame stof in te pakken in nanodeeltjes en ze chemisch zo te programmeren dat ze de stof alleen afgeven aan de zieke cellen. - Genomische geneeskunde
Genomische geneeskunde gebruikt informatie over het menselijk genoom om ziektes te voorkomen en vroegtijdig op te sporen en om zieke mensen beter te maken. Het gaat om het stellen van een diagnose met gebruikmaking van de kennis van het menselijk genoom en vervolgens een therapie toepassen met behulp van die kennis. Ook is het mogelijk om embryo’s te selecteren met behulp van genetische informatie. Hier komen wel ethische vragen om de hoek kijken. Gentherapie is in wezen genetische modificatie van mensen.
Interessant is de vraag waarom er zoveel ontwikkelingen tegelijkertijd plaatsvinden. Een belangrijke factor is de beschikbaarheid van informatie- en communicatietechnologie (ICT). De beschikbaarheid hiervan is er voor alle technologische ontwikkelingen. Het is een zogenaamde general purpose technology (GPT). Tegelijk zien we dat er sprake is van een exponentiële ontwikkeling in de ontwikkeling van ICT. Daarnaast is er een enorme groei in het aantal onderzoekers. Hetzelfde geldt voor het aantal onderzoeksgebieden en de interdisciplinariteit ervan. Tenslotte wordt er heel veel geïnvesteerd in de ontwikkeling van technologie, zowel door bedrijven als door overheden.
Een groot deel van het huidige betaalde werk zal als gevolg van deze ontwikkelingen verdwijnen. De vraag is of er ander werk voor in de plaats komt. Zoals we dat nu kunnen overzien zal dat niet zo zijn. Positief is dat de nieuwe technologieën milieuvriendelijk zijn en leiden tot minder vervuilende logistiek doordat er minder vervoer nodig is en er minder verspilling zal zijn. De negatieve aspecten van massaproductie zullen veel minder van toepassing zijn. Veel ontwikkelingen gaan over gezondheidszorg. Daar zijn ingrijpende ontwikkelingen te verwachten.
Hoe kijken we naar de toekomst? Zien we kansen of zien we een doemscenario? Komen we allemaal zonder werk te zitten of krijgen we een basisinkomen? Zijn de voordelen van de technologische ontwikkelingen er voor een kleine elite of profiteren we allemaal? Gaat Big Brother ons in de gaten houden en nemen de robots de macht over of wordt de technologie bevrijdend omdat we niet meer hard hoeven te werken? Worden erfelijke ziektes uitgebannen en leven we allemaal langer? En in goede gezondheid? Naast de optimisten en de pessimisten zijn er de gematigd optimisten. Zij zien een disruptieve verandering in de samenleving die sommige beroepen definitief doet verdwijnen, maar die na verloop van tijd nieuwe sectoren en beroepen doet verschijnen waardoor meer mensen aan de slag gaan en de welvaart stijgt.
Er moeten keuzes worden gemaakt. Keuzes die gaan over de verdeling van de welvaartsgroei die voortkomt uit de zeven technologieën. Hoe gaan we de welvaart herverdelen? Vasthouden aan het streven naar volledige werkgelegenheid is daarbij een illusie. Belangrijk is ook dat we oplossingen vinden voor de ongewenste bijeffecten. Te denken valt aan het grootschalig in de gaten houden van burgers zoals de laatste jaren gebeurt. Daarnaast moeten we ons beter wapenen tegen cybercriminaliteit en cyberoorlogsvoering. Tenslotte moeten we als samenleving nadenken over de wenselijkheid en onwenselijkheid van bepaalde technologieën. Denk aan designerbaby’s of genetisch knutselen met mensen en dieren.
Dik Bijl geeft ook een aantal tips op individueel niveau. Veranderingen gaan snel. Daar past een leven lang leren bij. Een open geest gekoppeld aan leergierigheid zal je goed van pas komen. Een tip is ook het verbeteren van je Engelse taalvaardigheid. Als laatste noemt Bijl zelfredzaamheid. Als een overheid niet voor je zorgt, zal je het heft in eigen handen moeten nemen.
Dik Bijl wilde een toegankelijk boek schrijven waarin overzichtelijk wordt beschreven wat er op ons afkomt. Daarin is hij geslaagd! Voor de leek in de technologische ontwikkelingen wordt snel duidelijk wat er aan de hand is. Bijl geeft ook de gevolgen voor de samenleving en de besluiten die genomen moeten worden aan, binnen de samenleving, maar ook individueel . Daar liggen volop kansen, maar ook serieuze risico’s. Het boek is een aanrader als je snel een goed inzicht wilt verkrijgen in wat er op ons afkomt.
Bert van Ravenhorst,
November 2016
