Eerder gepubliceerd op: www.theplanettimes.com
De ontwikkeling van nieuwe technologieën, de voortgaande migratie binnen en buiten de Europese Unie, en de vergrijzing in combinatie met een toenemende levensverwachting. Sommigen zien deze veranderingen in de samenleving als een verzwakking van Europa die we ons niet kunnen permitteren. Het denken in het Westen moet om want aan de andere kant zien we de economische opkomst van een land als China. China absorbeert Westerse kennis en praktijken en verbindt deze met zijn unieke eigen cultuur. The Planet Times sprak met een van Nederlands grootste China-kenners, Bettine Vriesekoop, over de ontwikkeling van China en de consequenties daarvan voor Europa en Nederland in het bijzonder.
MH: “Bettine, om met een mooie vraag te beginnen: wat is voor jou het mooie van China?”
Bettine Vriesekoop: “China is een land met een 5000 jaar oude, rijke cultuur. Er is veel overgeleverde kennis en innerlijke wijsheid. De taal is een afspiegeling van die cultuur en daarom ook zo interessant om te studeren. Het karakterschrift zegt veel over de gewoonten en de denkwijze van Chinezen. Ik volg de huidige ontwikkelingen van China op de voet omdat ze doorslaggevend zijn voor de wereldeconomie. Verder vind ik hun taoïstische levensvisie, die uitgaat van de balans tussen de hemelse energieën, bijzonder boeiend. Volgens de Chinezen is alles terug te voeren op de balans tussen de elementen vuur, aarde, metaal, hout en water. In het complexe zoekt de Chinees naar eenvoud, rust, balans en het behoud van energie. Dat spreekt mij zeer aan.”
MH: “Kun je ons in grote lijnen duiden wat de verschillen zijn tussen Chinese economische ontwikkeling en Nederlandse economische ontwikkeling?”
Bettine: “China is een planeconomie die centraal geleid wordt en Nederland hanteert het poldermodel. Geen klassenverschillen en altijd en overal iedereen op een lijn zien te krijgen. Alle belangen afwegen. Het Chinese model is het tegenover gestelde. Als China een bepaald plan heeft gelanceerd dan zullen de doelstellingen ook altijd worden gehaald, ook als daar een leugentje om bestwil voor nodig is. Het individueel belang is daarbij volstrekt ondergeschikt gemaakt aan het algemene landsbelang.
De Chinese besliscultuur is erg stroperig maar als er op het hoogste niveau eenmaal beslissingen worden genomen dan worden die niet vertraagd of uitgesteld door het gebrek aan check and balanceer. China profiteert verder van de lage lonen, de goedkope niet inwisselbare munt en de gebrekkige veiligheidsvoorschriften. Het individuele belang is ondergeschikt aan het collectieve belang.”
MH: Wat zie je als de motivatoren van China om te handelen in economisch opzicht zoals ze dat nu doen?
Bettine: ”In tegenstelling tot de VS is China niet geïnteresseerd in het verspreiden van een politieke ideologie. De zoektocht naar grondstoffen staat centraal. China moet economisch blijven groeien om de binnenlandse sociale stabiliteit te waarborgen. En voor die groei zijn grondstoffen nodig. Daarom zijn de regio’s Xinjiang, Mongolie en Tibet van vitaal belang.
Maar ook China’s invloeden in Zuid-Oost Azië en in Afrika wordt gemotiveerd door de behoefte aan grondstoffen.”
MH: “Wat zijn kenmerkende strategieën die China hanteert?”
Bettine: “Als ik het erg negatief stel: China’s politiek wordt gekenmerkt door opportunisme en verdeel en heerstechnieken. Ze glimlachen als ze je nodig hebben maar vermorzelen je als je niet meer van nut bent. Ze doen dat systematisch en zonder scrupules. Als ik het positief stel: keihard werken om te presteren en uit de armoede te komen.
MH: “Hoe zie je de toekomst over 10 jaar als je kijkt naar de ontwikkeling van China en Nederland / Europa?”
Bettine: ”Ik denk dat China zich in de komende tien jaar geheel op de Verenigde Staten zal gaan richten. De toekenning van de Sacharovprijs van het Europese parlement aan de aidsactivist Hu Jia heeft de Chinezen getergd tot in de vingertoppen. Maar het belangrijkste is dat Europa te archaïsch denkt en handelt en te veel naar binnen is gekeerd. Het wordt veel te veel in beslag genomen door de economische ordening van de interne markt en het scheppen van sociale stabiliteit. Bovendien baseren we de buitenlandse betrekkingen nog in hoofdzaak op het oude rolpatroon tussen oost en west in de wereldgeschiedenis.”
MH: “Tot slot Bettine, als je een advies aan het Nederlandse kabinet zou willen geven, kijkend naar wat er in China gebeurt, hoe zou dat luiden?”
Bettine: ”Realiseer je goed dat China een heel ander begrip heeft van goede betrekkingen tussen twee landen en economisch en cultureel in bijna alle opzichten superieur is of binnenkort zal zijn. De westerse ideologie van de democratische rechtstaat en de globalisering van de mensenrechten als imperatief van de international gemeenschap staan hier haaks op. Sterker nog: die worden door China beschouwd als een fundamentele bedreiging van zijn bestaan en zullen steeds duidelijker door China worden genegeerd.
De achilleshiel van China wordt gevormd door de armoede van de massa's op het platteland en in de grote steden en de etnische en religieuze verscheidenheid die aan duurzame sociale vrede in de weg staat. China's antwoord daarop is de strijd tegen de heersende armoede van een miljard inwoners, een strijd die op mens en milieu een ongekende wissel trekt en mogelijk al verloren is. Zolang Nederland China op dit gebied iets te bieden heeft zullen de betrekkingen althans wat China betreft uitstekend zijn.
Daarbij moeten we ons realiseren dat de ontwikkelingen veel sneller gaan dan we denken. Wij hebben zo vaak geroepen dat China niet in staat is om zelf producten te ontwerpen en met hoogwaardige producten te komen maar China heeft het westen veel beter bestudeerd dan wij denken. Ze investeren veel in het buitenland, niet alleen om de kennis hier af te kijken maar ook om handelsblokkades tegen te gaan. De opgedane westerse kennis zullen ze in de toekomst steeds vaker combineren met hun eigen 5000 jaar oude cultuur. Ik denk dat China in veel bedrijfstakken de markt zal domineren en dus ook in staat zal zijn om prijzen te dicteren.
De productie van laagwaardige producten zal zich verplaatsen naar landen als Vietnam, Birma en Afrika en China zelf zal zich de komende jaren richten op innovaties vooral op het gebied van electronica, IT en chemie.”
Max Herold,
augustus, 2010
Boeken van de hand van Bettine Vriesekoop.
