Ontdekkingsreis door een geglobaliseerde wereld.
Was u ook zo verrast toen u voor het eerst hoorde dat call centers in India worden gebruikt om vragen van klanten van Amerikaanse of Engelse bedrijven te beantwoorden? Of verbaast u uzelf over de snelle opkomst van China, India en Oost-Europa als economische spelers? Is ook uw wereld zowel privé als op het werk ingrijpend veranderd door de komst van internet en Google? Thomas L. Friedman verbindt in zijn boek ‘De aarde is plat; ontdekkingsreis door een geglobaliseerde wereld’ een tiental ontwikkelingen van technologische en politieke aard die verklaren hoe onze wereld vanaf 2000 is veranderd. Thomas L. Friedman is columnist van de New York Times, auteur van bestsellers en één van ’s werelds invloedrijkste journalisten.
Friedman beschrijft drie perioden van globalisering. De eerste periode duurde van 1492, het jaar waarin Columbus Amerika ontdekte en de handel tussen de oude en de nieuwe wereld startte, tot ruwweg 1800. De tweede periode van globalisering zag de opkomst van de mondiale economie met als katalysator de multinationale onderneming. Vanaf 2000 luidden internet en e-commerce de derde periode van globalisering in. Friedman beschrijft hoe tien belangrijke politieke gebeurtenissen, innovaties en ondernemingen samenkwamen en de wereld veranderden!
Op 9 november 1989 viel de Berlijnse Muur, waardoor de volken van het Sovjetrijk werden bevrijd. Zo sloeg de balans door naar de vrije markteconomie ten koste van de centraal geleide planeconomie. Er bleef slechts één dominant systeem over!
Op 9 augustus 1995 ging Netscape naar de beurs. Nadat in het midden van de jaren negentig de revolutie van het pc-Windowsnetwerk zijn grenzen had bereikt, werd van een pc-gebaseerd platform overgegaan op een internet-gebaseerde besturing. Doorslaggevend waren de komst van e-mail en de mogelijkheid te bladeren in internetpagina’s via webbrowsers. Zo ontstond websurfen voor het grote publiek.
De overstap van een internet dat alleen maar mensen met elkaar en hun eigen applicaties verbond, naar een internet dat al de softwareprogramma’s van de één verbond met de softwareprogramma’s van de ander was een doorbraak. Workflowsoftware maakte dat afdelingen van bedrijven met elkaar konden communiceren.
Open source-technologie maakte veel hulpmiddelen – van software tot encyclopedieën – gratis en vrij toegankelijk waar anders miljoenen mensen over de hele wereld deze middelen hadden moeten kopen.
Toen de dotcom-zeepbel uit elkaar spatte kon India goedkoop profiteren van de overcapaciteit aan glasvezel. Voor Amerikaanse bedrijven werd het zo goedkoper om backoffice-werkzaamheden en tijdrovende projecten als het millenniumprobleem in India te laten uitvoeren. Dat was een enorme buitenkans voor India. India is heel goed geworden in het inzetten van de eigen hersenen van de bevolking door mensen op te leiden in de exacte –en technische wetenschappen of medicijnen. Met de nieuwe internetmogelijkheden van Netscape en de beschikbaarheid van een glasvezelkabel, werd het mogelijk om vanuit India contact te leggen met de hele wereld.
Op 11 december 2001 trad China officieel toe tot de Wereldhandelsorganisatie (WTO), wat inhield dat Beijing zich akkoord verklaarde dezelfde mondiale regels voor import, export en buitenlandse investeringen toe te passen als de meeste landen ter wereld. Waar India zich richtte op outsourcing, hetgeen betekent dat een specifieke, maar beperkte functie die het bedrijf oorspronkelijk intern deed – zoals research, een callcenter of debiteurenadministratie – nu door een ander bedrijf wordt gedaan. In China ging het om offshoring, waarbij een compleet bedrijf verhuist naar China en daar op dezelfde manier produceert als in eigen land. Echter met gebruikmaking van goedkopere arbeid, lagere belastingen, gesubsidieerde energie en lagere ziektekosten.
De volgende platmaker is supply-chaining, een methode van samenwerking tussen leveranciers, detailhandel en klanten. Supply-chaining is mogelijk dankzij de platmaking van de aarde en is zelf bovendien een enorme platmaker. Hoe meer deze supply-chains groeien en zich vermeerderen, hoe meer ze bedrijven dwingen tot gemeenschappelijke standaarden, waardoor ze mondiale samenwerking stimuleren. Met name Wal-Mart is hier een voorbeeld van. Het bedrijf heeft enorme voordelen behaald door in de supply-chain te investeren in efficiëntie en de standaarden die daaruit voortkwamen tevens op te leggen aan leveranciers en afnemers.
Insourcing, oftewel inbesteding, gaat nog verder. Een voorbeeld hiervan is United Parcel Service (UPS). UPS gaat actief in bedrijven aan het werk met logistiek en vrachtbestelling om hun werkwijze rijp te maken voor samenwerking met UPS. Op die manier kunnen ook kleine bedrijven meedoen in een wereldwijde organisatie. UPS gaat nog verder en helpt door standaardisering ook het handelsverkeer te harmoniseren. De mensen van UPS synchroniseren zo het hele bedrijf en de interactie met zowel klanten als leveranciers.
Het is de diversiteit aan zoekopdrachten die plaatsvinden via Google, in zoveel verschillende talen, die de zoekmachine van Google zo’n belangrijke platmaker maakt. Gemakkelijk toegang te verschaffen tot alle kennis in de wereld in elke taal, is de missie van Google. Bedrijven als Google, Yahoo!, Amazon.com en TiVo hebben geleerd om samenwerkingssystemen op te bouwen die klanten in staat stellen hun eigen producten en diensten te kiezen.
Dan zijn er tenslotte nog een viertal nieuwe technieken die alle andere platmakers opvoeren tot turboniveau. Dit zijn digitaal, mobiel, virtueel en persoonlijk. Met digitaal wordt bedoeld dat alle gegevens worden gedigitaliseerd om te kunnen worden vormgegeven, gemanipuleerd en verzonden met behulp van computers, internet, satellieten of glasvezelkabels. Bij virtueel gaat het erom dat dit proces zeer snel en gemakkelijk kan plaatsvinden. Mobiel zegt dat dit draadloos kan en dus op iedere gewenste plek. Persoonlijk betekent dat het alleen voor jou gebeurt, op je eigen apparaatje.
Friedman beschrijft dat rond 2000 de tien platmakers begonnen te convergeren zodanig dat er een nieuw, platter mondiaal speelveld ontstond. Tevens werden andere gewoontes, vaardigheden en processen eigen gemaakt waardoor nieuwe manieren van zakendoen ontstonden. Tenslotte kwamen er vele nieuwe spelers bij uit China, India en het voormalige sovjetrijk. Wereldwijde concurrentie en samenwerking zijn goedkoper, gemakkelijker, minder stroef en productiever geworden, voor meer mensen in meer hoeken van de aarde dan op enig tijdstip in de wereldgeschiedenis. De vraag is natuurlijk wel hoe deze veranderingen op verschillende spelers in het mondiale spel uitpakken.
Voor Amerika en West-Europa is het de vraag of zij er wel bij varen als de aarde zo plat wordt dat veel meer mensen kunnen samenwerken en concurreren. Friedman betoogt dat het Westen zich moet concentreren op het afleveren van kenniswerkers. Daar zit de kracht. Tegelijkertijd zal men moeten accepteren dat het aantal fabrieksbanen zal verminderen.
Van alle tien platmakers is het meedoen van China op de wereldmarkt de belangrijkste voor de derde wereld en voor veel geïndustrialiseerde landen. China kan kwalitatief goede, eenvoudige producten beter en tegen lagere lonen fabriceren dan enig ander land, en het kan ook steeds beter hoogwaardige en dure producten fabriceren. Belangrijk is dat leiders beseffen dat vrijere en meer concurrerende markten cruciaal zijn om een land economisch uit het slop te halen. Hierin schuilt de garantie dat nieuwe ideeën, nieuwe technologieën en zakelijke inzichten die er toe doen, tot bloei komen.
Ook de cultuur is van groot belang. Het gaat dan vooral om de mate waarin de bevolking de waarden van hard werken, gedrevenheid, eerlijkheid, geduld en vasthoudendheid heeft geïnternaliseerd, en de mate waarin zij openstaat voor verandering, nieuwe technologieën en de gelijke behandeling van vrouwen. Hoe sterker de neiging van culturen om op een natuurlijke manier glokaal te gaan denken – dat wil zeggen, hoe gemakkelijker een cultuur ideeën en verbeteringen vanuit het buitenland in eigen tradities opneemt – hoe groter het voordeel in een platte wereld.
De platte aarde verbindt mensen onderling veel sneller dan sommige mensen en culturen aankunnen. Sommige culturen floreren door deze plotselinge kans op samenwerking, die is ontstaan door een nieuwe, mondiale intimiteit. Anderen voelen zich bedreigd, gefrustreerd of zelfs vernederd door dit nauwe contact. Dit verklaart mede ook de opkomst van één van de gevaarlijkste ontplattende krachten in de huidige wereld – de zelfmoordcommando’s van Al-Quaeda en andere islamitische terreurorganisaties, die voortkomen uit de moslimwereld en uit islamitische gemeenschappen in Europa.
Als miljoenen mensen die tot voor kort buiten de platte wereld hebben geleefd, in India, China, Latijns-Amerika en de voormalige Sovjet-Unie, plotseling allemaal de arena van de platte wereld betreden en allemaal die droom van een eigen auto, een huis, een koelkast, een magnetron en een broodrooster koesteren, dan zullen wij geconfronteerd worden met een groot energietekort, of, erger nog, met oorlogen om energiebronnen die een dramatisch ontplattend effect op de wereld zouden hebben. Vooral in China is milieuvervuiling nu al een groot probleem. Te hopen valt dat China naast de werkplaats van de wereld ook het laboratorium van de wereld wordt als het gaat om milieuoplossingen.
Het boek verbindt veel zaken en is daardoor een eye-opener. De kracht ligt in de analyse van de tien platmakers en de manier waarop ze elkaar hebben versterkt. Het inzicht wat hij geeft is fundamenteel en van groot belang. In zijn analyse legt hij de nadruk op technologische factoren. Hij noemt zichzelf dan ook technologisch determinist. Het marktvriendelijker worden van veel landen kan echter evenzeer cruciaal worden genoemd in de ontwikkelingen. Enige relativering is wel op zijn plaats. India wordt bijvoorbeeld genoemd als land in opkomst. Dat is zeker waar, maar feit blijft dat het overgrote deel van de bevolking in grote armoede leeft. Er is alleen sprake van een bovenlaag die meegaat in de vaart der volkeren.
Ook kan de taakverdeling die ontstaat tussen Amerikaanse en Indiase bedrijven worden gezien als een afhankelijkheidsrelatie, waarbij het creatieve werk wordt gedaan in Amerika en het eenvoudige werk in India. Er is dan geen sprake van gelijkwaardigheid. Het tweede deel van het boek is een verdieping naar wat de gevolgen zijn voor Amerika, de Derde Wereld, ondernemingen en de geopolitiek. Dit gedeelte had in de helft van de tekst gekund. De vele voorbeelden die in het eerste deel het betoog aan kracht doen winnen, worden in het tweede deel langdradig.
Bert van Ravenhorst
September 2007
lt.vanravenhorst@orange.nl
Meer weten?
De aarde is plat
T.L. Friedman
(Bol.com)
Of:
The World Is Flat 3.0: A Brief History of the Twenty-first Century
Of:
http://www.managementboek.nl/boek/9789046803714/de_aarde_is_plat_3.0_thomas_friedman?affiliate=1910
