Een interessant boek ter verklaring van het populisme.
Meer weten?
De nieuwe revolutionaire golf: Waarom burgers zich van hun leiders afkeren
Auteur: Rob de Wijk
Amsterdam University Press, Amsterdam 2017, 268 pagina’s
Klik op: https://www.managementboek.nl/boek/9789462984981/de-nieuwe-revolutionaire-golf-rob-de-wijk?affiliate=1910
De centrale stelling die Rob de Wijk in zijn boek ‘De nieuwe revolutionaire golf’ uitwerkt is dat internationale oorzaken aan de basis liggen van de revolutionaire stemming in verschillende Europese landen. Hij stelt dat het niet juist is populisme, nationalisme en protectionisme uitsluitend te verklaren uit binnenlandse oorzaken. Het is niet voor niets dat dit fenomeen in meerdere landen tegelijk de kop opsteekt. De Wijk kiest een interessante invalshoek die hout snijdt, maar die velen niet geneigd zijn te zien. We richten ons in verklaringen vaak gemakkelijker op wat in ons eigen land gebeurd. De Wijk behandelt de verschuiving van de economische en politieke macht naar het oosten, opstanden en ontwrichting in het Midden-Oosten en Noord-Afrika met terrorisme en vluchtelingenstromen tot gevolg, een conflict met Rusland, een financiële crisis en langdurige economische stagnatie en een nieuwe industriële revolutie die banen overbodig maakt. De Wijk stelt dat populisten weliswaar roepen dat ze onze welvaart en veiligheid kunnen beschermen, maar denkt dat ze dat niet waar kunnen maken.
Rob de Wijk is onder andere hoogleraar Internationale Betrekkingen, directeur van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies en columnist van Trouw. Hij heeft meerdere boeken op zijn naam staan over internationale ontwikkelingen.
De Wijk beredeneert dat we op weg zijn naar een multipolaire wereld waarin opkomende machten een plaats proberen te veroveren en streven naar een wereld die minder ‘westers’ is. Zolang er geen nieuwe, door alle belangrijke landen aanvaarde wereldorde met bijbehorende regels, in de plaats is gekomen van de huidige blijft het onrustig. Omdat het Westen door de verschuivende machtsverhoudingen de verliezende partij is, ontstaat bij de burger het gevoel dat de wereld chaotische is geworden en dat regeringen niet meer in staat zijn om hun welvaart en veiligheid te beschermen. Het gevoel controle te verliezen wordt versterkt door de aanhoudende instabiliteit rond Europa en de vluchtelingenstromen. In veel westerse landen zien we als reactie een sterker wordende anti-globaliseringstrend.
We moeten naar een nieuwe politiek aangepast aan deze tijd. Er zijn geen goede en snelle oplossingen voor wat er op mondiaal niveau speelt. De Wijk ziet drie belangrijke opgaven. Allereerst moet Nederland nadenken over de vraag hoe zij in de wereld wil staan. Centrale vraag is hoe wij onze welvaart kunnen bevorderen. Hier staan protectionisten tegenover internationalisten. Deze visies hebben oude links-rechtstegenstelling vervangen. Rob de Wijk bepleit behoudt van Europese samenwerking en de NAVO vanwege het succes voor welvaart en vrede. De tweede opgave is het vergroten van het gevoel van veiligheid en identiteit. Het eindstation van Europese integratie moet worden bepaald. Gaan we naar een federatie, een superstaat, een supermacht of alleen economische samenwerking. Rob de Wijk pleit voor supermacht Europa waarbij de economieën, het buitenlands beleid, veiligheidsbeleid en defensiebeleid verder integreren. Tenslotte zal het leiderschap meer visionair en minder technocratisch moeten worden. Een heldere koers waarbij nieuwe technologische mogelijkheden worden geïntegreerd in het toekomstperspectief.
‘De nieuwe revolutionaire golf’ is een vlot geschreven boek met veel overtuigingskracht. Het leest gemakkelijk ook voor wie niet gespecialiseerd is in internationale betrekkingen. Na lezing van dit boek is je inzicht vergroot. De centrale stelling is goed onderbouwd en een duidelijke bijdrage in de discussie over populisme, nationalisme en protectionisme. Vanuit de denktrant van De Wijk waren de verkiezing van Trump en de Brexit voorspelbaar.
Bert van Ravenhorst
Augustus 2017
