In zestien vrijwel allemaal eerder gepubliceerde essays die hij in de afgelopen twintig jaar schreef geeft Robert Kaplan zijn visie op de buitenlandse politiek van de Verenigde Staten. Hij schetst de veranderde en instabielere geopolitieke situatie in Eurazië en de manier waarop Amerika hierop dient te reageren. Kaplan benadrukt de vaste uitgangspunten die Amerika’s rol in de wereld zouden moeten bepalen, zoals erkenning van de limieten van de westerse democratie, besef van het verschil tussen Amerikaanse belangen en Amerikaanse waarden, bewustzijn van de psychologische belasting van oorlog en het belang van een sterke vloot.
Meer weten?
De terugkeer van de wereld van Marco Polo: Oorlog, strategie en de westerse belangen in de 21ste eeuw. Auteur: Robert Kaplan. Uitgeverij: Spectrum, Houten, 2018, 391 pagina’s. Klik op: https://www.managementboek.nl/boek/9789000354160/de-terugkeer-van-de-wereld-van-marco-polo-?affiliate=1910
(English: The Return of Marco Polo’s World: War, Strategy, and American Interests in the Twenty-first Century. Click on: https://amzn.to/2sCZvkg )
Kaplan was jarenlang buitenlandcorrespondent voor onder andere The Atlantic. Hij heeft achttien boeken geschreven over buitenlandse politiek. Van 2009 tot 2011 maakte hij deel uit van het Defense Policy Board van het Pentagon, onder leiding van minister van Defensie Robert Gates. In dit boek behandelt hij de strategische mogelijkheden voor het Westen. Daarnaast geeft hij inzicht in de enorme kosten van oorlogen in menselijk leed in Amerika en in de landen waarmee oorlog gevoerd is. Tevens gaat hij in op een aantal denkers uit de realistische school.
In zijn werk legt Kaplan de nadruk op rationaliteit. Emotie werkt niet als basis van handelen. Dit maakt zijn analyses soms wat kil. Hij behoort tot de stroming van de realisten. Zij baseren zich op analyse en feiten en op een grondige kennis van de geografie en de geschiedenis. Ook bijvoorbeeld Henry Kissinger, minister van buitenlandse zaken onder Nixon, behoort tot deze stroming.
Door de opkomst van China en de opkomst van het gebied van de Zijderoute wordt Eurazië steeds meer een samenhangende regio waarin Europa uiteindelijk opgaat. Hij voorziet dat op dit supercontinent de oude imperialistische landen Rusland, China, Iran en Turkije zich steeds nadrukkelijker zullen laten gelden. De belangrijkste krachten die hierachter zitten zijn mondialisering, technologische ontwikkeling en geopolitiek. De eerste twee maken dat de wereld kleiner wordt waardoor regio’s meer kennis en verwevenheid krijgen. In geopolitieke zin verliest het westen relatief ten opzichte van de Aziatische grootmachten.
Kaplan ziet de macht van Amerika afnemen. Mede gezien de afstand tot dit gebied zal het minder goed in staat zijn een stempel op de regio te drukken. Het grillige gedrag van president Trump maakt dat China zal profiteren. Na decennia dominant te zijn geweest gaat het Westen zijn invloed verliezen. De toekomst is aan Eurazië met een ondergeschikte rol voor Europa.
Van Trump moet Kaplan niets hebben. Trump baseert zich niet op kennis en analyse. Hij kent de geschiedenis niet en gaat vaak af op zijn emoties, met alle negatieve gevolgen van dien.
De essays geven een divers beeld van het gedachtengoed van realist pur sang Robert Kaplan. De kwaliteit en de diepgang laten zien hoe breed zijn denkkader is. Niet voor niets gaf Foreign Policy hem in 2011 een plaats in de “Top 100 Global Thinkers”. Zijn schrijfstijl maakt de gecompliceerde materie toegankelijk. Dat maakt Robert Kaplan tot een van de betere schrijvers van deze tijd over geopolitieke thema’s. Wel had ik graag gezien dat hij bij een aantal essays een toevoeging had gemaakt hoe hij nu tegen de ontwikkelingen aankijkt. Daardoor zou dit boek nog interessanter zijn geworden. Dit neemt niet weg dat het zeer de moeite waard is om te lezen.
Bert van Ravenhorst
Januari 2019
