Het land is moe.

Niet lang voor zijn overlijden schreef de Britse historicus en overtuigd sociaal-democraat Tony Judt zijn boek ‘Het land is moe’. Hierin beschrijft hij de achtergronden van de huidige onlustgevoelens in veel westerse landen en geeft hij richting voor oplossingen. Deze komen neer op een oproep tot politieke moed en een staat die zijn rol opeist. Het boek versterkt met vele voorbeelden het inzicht in de stand van zaken van de westerse democratieën. Hij richt zich zowel op Europa als op de Verenigde Staten. Hij haalt ook zijn voorbeelden breed uit beide regio’s.

Vanaf het eind van de negentiende eeuw tot de jaren zeventig van de twintigste eeuw werd de ongelijkheid in de ontwikkelde westerse samenlevingen geleidelijk teruggedrongen. Dit gebeurde onder andere door een progressief belastingstelsel, overheidssubsidie voor de armen, sociale voorzieningen en verzekeringen. De afgelopen dertig jaar is dat volgens Judt allemaal weggegooid. Vooral in de Verenigde Staten en Groot-Brittanië is dit gebeurd.

Judt stelt de kritiekloze bewondering van het ongebreidelde marktdenken, de minachting voor de publieke sector en de waandenkbeelden van onbeperkte groei aan de kaak. Met de crisis van 2008 kwamen de uitwassen van dit denken aan het licht en viel het ten prooi aan zijn eigen excessen.

Opvallend is dat sociaaldemocraten vrijwel overal sinds die tijd hebben verloren. Het is niet gelukt om een aansprekend sociaaldemocratisch antwoord op de crisis te formuleren. Links moet om serieus genomen te worden zijn stem hervinden. Volgens Judt is er juist nu alle reden om te komen tot sterke staten en interventionistische overheden. Het is nu de vraag hoe kan worden rechtgezet dat we een generatie hebben opgevoed die geobsedeerd is door het najagen van materie.

Twee kwesties zijn van groot belang voor de komende periode. Allereerst de terugkeer van het sociale vraagstuk. In alle westerse landen zijn de gevolgen van ongelijkheid versterkt. Dit is te zien in toenemende armoede, misdaad, alcoholisme, en geestesziektes. Ten tweede zijn er de sociale gevolgen van de technologische voortuitgang. De groei van het kapitalisme zorgde voorheen altijd voor nieuwe werkgelegenheid. De mechanisering en robotisering van de productie en de globalisering, die ertoe leidt dat de arbeidsmarkt gunstiger is voor de meest onderdrukkende en minst betalende economieën, hebben tot gevolg dat de werkloosheid in het westen aan de onderkant van de arbeidsmarkt structureel toeneemt. De groei van het aantal mensen dat zich in economisch opzicht overtollig voelt zal uiteindelijk een zwaarwegende sociale kwestie worden.

Kern van het sociaaldemocratische beleid moet de terugdringing van ongelijkheid zijn. De toegang tot de meest uiteenlopende middelen vormt, volgens Tony Judt, het beginpunt van elke progressieve beschouwing.
Om dit te bereiken is een wederopstanding nodige van de staat en een versterking van de behoefte aan zekerheden en middelen die alleen een overheid kan bieden. We moeten weer leren overheidsgericht te denken.

Judt schetst nog een aanvullende reden om de overheid nieuw leven in te blazen. In zijn ogen zijn we in een tijdperk van angst beland. Onzekerheid is een belangrijke factor in westerse democratieën. Dat geldt voor burgers, maar in toenemende mate ook voor gezagsdragers. Ook daarom moeten we terugkeren naar de manier waarop de generatie van onze grootouders vergelijkbare problemen behandelde. De sociaaldemocratie in Europa en de New Deal en de Great Society in de Verenigde staten waren er expliciete en adequate reacties op.

Tony Judt beschrijft waarom het westen moe is en biedt de sociaaldemocratie een nieuwe richting, maar vraagt ook om politiek lef en niet vasthouden aan uitgangspunten die gebaseerd waren op omstandigheden van lange tijd terug. Hij doet dit met verve, maar wel langdradig. Als lezer raak je verward in vele voorbeelden en dreig je de kern van zijn betoog uit het oog te verliezen. Een kern die zeker aanknopingspunten biedt voor sociaaldemocratische partijen om uit het defensief te komen, maar nog wel de nodige verdere uitwerking vraagt.

Bert van Ravenhorst,
maart 2011.

Meer weten?
Via managementboek.nl
Samenvatting van 'Het land is moe'
Er is iets fundamenteel mis met de manier waarop wij vandaag de dag leven. Na de economische crisis bleken de zekerheden die het leven in naoorlogs Europa en Amerika bepaalden – de garantie van een basisniveau van veiligheid, stabiliteit en eerlijkheid – niet meer te bestaan. In 'Het land is moe' zet Tony Judt de zaken op een rij: wat zijn onze verworvenheden, waar hebben we die aan te danken, en hoe behouden we ze? Judt wijst het nihilistische individualisme van rechts af, evenals het doorgeslagen socialisme uit het verleden. In plaats van blind vertrouwen te hebben in de vrije markt kunnen we vertrouwen op medeburgers en de staat zelf.
Het land is moe daagt ons uit om de confrontatie aan te gaan met onze maatschappelijke problemen en de verantwoordelijkheid te nemen voor de wereld waarin we leven. En Judt draagt alternatieven aan: er is hoop, zolang we durven na te denken.

Inhoudsopgave
Inleiding
Een gids voor de verbijsterden
Hoofdstuk 1
Hoe wij tegenwoordig leven
Hoofdstuk 2
De wereld die we kwijt zijn
Hoofdstuk 3
De ondraaglijke lichtheid van de politiek
Hoofdstuk 4
Afscheid van alles?
Hoofdstuk 5
Wat moet er gebeuren?
Hoofdstuk 6
De vorm van de toekomst
Conclusie
Wat leeft en wat is dood in de sociaaldemocratie?
Zie verder: http://www.managementboek.nl/boek/9789025459093/het_land_is_moe_tony_judt?affiliate=1910 

Via Amazon.com.
Klik op: Ill Fares the Land