Soms is een boek uit 2014 steeds actueler aan het worden. Zo ook Megatrends Werk van Adjed Bakas.
De arbeidsmarkt zal in de jaren ’10 een ingrijpende transitie doormaken stelt trendwatcher Adiedj Bakas. Hij voorspelt een grootscheepse herverdeling en herwaardering van werk. Vooral de ontwikkeling van de technologie is hiervan de oorzaak. Veel administratieve banen zullen verdwijnen waardoor de middenklasse uitgehold wordt. De snelheid van de technologische ontwikkeling is zo dat andere veranderingen in de samenleving ook onder hoge druk plaatsvinden.
Megatrends Werk
Auteur: Adjed Bakas
Uitgeverij: Bakas Books bv, Amsterdam|
Voor 2016 e.v. Klik op: https://www.managementboek.nl/boek/9789491932199/trends-2016-adjiedj-bakas?affiliate=1910
De tijd van permanente economische groei gekoppeld aan sociale stijging is voorbij. Nieuwe generaties zullen het minder goed hebben dan hun ouders. De werkloosheid zal toenemen als gevolg van de opkomst van IT. Bakas noemt het de grote paradox van onze tijd dat onze productiviteit op recordhoogten ligt, innovatie nog nooit zo snel ging en we tegelijkertijd te maken hebben met een stagnatie in de groei van de middeninkomens en structureel teruglopende werkgelegenheid. Bkas beschrijft in zijn boek tien trends die hij kernachtig toelicht:
Trend 1 Technologie als banenvernietiger
Vroeger verhoogde innovatie de welvaart. Dat gaat nu niet meer op. Oorzaak hiervan is dat de technologie productieprocessen sneller verandert dan de economie zich aanpast. Het zijn vooral de administratieve en routinematige functies die worden overgenomen door computers. Witte boordenfuncties van de lage middenklasse.
Trend 2 Een kwijnende middenklasse
In elke moderne samenleving vormt de middenklasse de ruggengraat. Nu vooral de banen van de middenklasse verdwijnen wordt de basis voor belastingbetaling dunner. Ook de elites stellen zich anders op dan in vroeger tijden. Zij stellen de winst centraal en investeren niet meer in de kwaliteit van de samenleving.
Trend 3 Toenemende sociale onrust
De nieuwe werkelijkheid is voor velen hard. Inkomens en levensstandaard zijn gedaald. Er is onzekerheid over behoud van werk. Technologische werkloosheid is een reële bedreiging. Tenslotte trekt de overheid zich terug en laat de burgers aan hun lot over. Volgens Bakas leidt toenemende ongelijkheid tot polarisering en een onstabiel ondernemersklimaat. Sociale onrust en populisme krijgen zo hun voedingsbodem.
Bakas roept de politiek op tot een ideologie te komen die weliswaar eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid centraal stelt, maar tegelijk zorgt voor een stevig sociaal vangnet. Een kleinere overheid is prima, maar het moet wel een overheid zijn die het belang van de samenleving als geheel voorop stelt.
Trend 4 Naar een haat-liefde-verhouding met de technologie
Vroeger ging het in de IT in de eerste plaats om met behulp daarvan de wereld te verbeteren. Tegenwoordig gaat het om veel geld verdienen. In die omstandigheden is het voor de gewone man gemakkelijk zich af te keren van de technologie.
Trend 5 Nieuwe vormen van onderwijs
Continu bijscholen is de toekomst. Vroeger was de computer het verlengstuk van ons. We gaan nu naar een tijd waarin wij het verlengstuk van de computer worden. Veranderingen zullen in hoog tempo plaatsvinden. Dat vraagt om algemene vaardigheden van waaruit we flexibel kunnen inspelen op veranderingen. De toekomst is aan het digitale onderwijs. Colleges worden via internet bekeken, vragenuurtjes gaan via Skype en tentamens worden digitaal afgenomen en nagekeken.
Trend 6 Minder geld en meer tijd
We gaan vaker van baan wisselen en we zijn zo nu en dan tijdelijk werkloos, we gaan korter werken en we hebben meerdere baantjes tegelijk. Onze tijd zullen we meer aan andere zaken besteden. Dat moet ook wel omdat de overheid een gapend gat achterlaat. We gaan daarom zelf zorgen voor ouderen in de buurt en we doen meer aan vrijwilligerswerk. We nemen kortom, het heft in eigen handen. Ook gaan we flink bezuinigen, bijvoorbeeld door auto’s te delen, buurtkoks en door ruilen. Bakas concludeert dat we wat aan zekerheid verliezen in onze levens, maar er rust en zingeving voor terugkrijgen.
Trend 7 Naar basisinkomen en vlaktaks
In Nederland hebben we een erg ingewikkeld belastingsysteem opgezet. Dat kan veel eenvoudiger bijvoorbeeld door een basisinkomen en vlaktaks. Principieel zijn er bezwaren omdat wie niet werkt ook geld krijgt. De andere kant is dat je door zekerheid te geven over een basisinkomen mensen de ruimte geeft om te ondernemen.
Trend 8 Naar een steeds hoger aantal zp’ers
De omvang van de werkzame beroepsbevolking is sinds 2010 vrijwel stabiel, maar de samenstelling verandert drastisch. Het aantal mensen met een flexibele arbeidsrelatie stijgt evenals het aantal zelfstandigen, terwijl het aandeel vaste werknemers daalt. We nemen steeds meer de regie over onze loopbaan zelf in handen.
Trend 9 De opkomst van nieuwe banen
Er is ook in de toekomst meer dan voldoende werk te verzetten, maar wel in andere sectoren dan waarin het nu te vinden is. Zo zal er een grote behoefte zijn aan ambachtslieden, zoals restaurateurs in de bouw, meubelmakers en kleermakers. Ook de biobased economy zal groeien. Onze grondstoffen zullen we meer uit de natuur onttrekken (biomassa). De belevingseconomie zal eveneens aantrekken. In de IT is een blijvende behoefte aan softwareontwerpers en IT-architecten en door toename van de internetcriminaliteit wordt beveiliging belangrijker. Vernieuwing en economische groei komen niet meer van grote ondernemingen, maar van de kleinere bedrijven.
Trend 10 Naar rurbanisatie en e-towns
Internet heeft ertoe geleid dat vestigingslocaties voor bedrijven steeds minder belangrijk zijn geworden. Gewone plattelandsstadjes kunnen qua online kracht heel aantrekkelijke vestigingsplaatsen zijn. Een stimulerende lokale overheid die nauw samenwerkt met het bedrijfsleven en met onderwijsinstellingen kan de mogelijkheden optimaal benutten.
Bakas heeft in kort bestek een prikkelend boek geschreven. Ook de vormgeving is met veel foto’s goed verzorgd. Zijn kernachtige leesbare stijl maakt dat je in korte tijd een beeld krijgt van de hoofdlijnen van de toekomst van arbeid. Dat is inhoudelijk wel behoorlijk heftig overigens. We zitten al volop in een tijdperk van ingrijpende ontwikkelingen in een hoog tempo. Dat vraagt om flexibiliteit maar brengt tegelijk veel onzekerheid. Veel maatschappelijke onrust de komende jaren is te verwachten.
Bert van Ravenhorst,
Juni 2016
