Afgelopen maart verscheen Megatrends Nederland van Adjiedj Bakas, Sindsdien is hij veel in de publiciteit geweest en is hij een graag gezien gast in het bedrijfsleven om de blik van managers in te stellen op de toekomst. Ik was een van de gelukkigen die zijn presentatie mocht bijwonen! Bakas schetst als trendwatcher een beeld van Nederland in 2020. De veranderingen die hij voorziet zijn ingrijpend en vijftien jaar is kort. Wie niet snel de bakens verzet doet niet meer mee!
Adjiedj Bakas schudt ons wakker en leert ons dat de toekomst kansen biedt voor wie ze ziet! Geen geringe kansen, maar wel in een wezenlijk andere context. Een context waarbij Azië economisch dominant wordt, Europa islamiseert, economische en technologische kansen worden door de vergrijzing gedirigeerd en het straatbeeld minder uitbundig wordt en bevolkingsgroepen hun eigen leefwereld afbakenen.
Adjiedj Bakas is directeur van Dexter Communicatie bv, een bureau dat is gespecialiseerd in marketing van demografie. Als trendwatcher observeert en interpreteert hij ontwikkelingen in binnen- en buitenland en adviseert aan de hand daarvan het bedrijfslven en de overheid. Hij beschrijft in zijn boek Megatrends Nederland twee internationale trends en zeven trends specifiek van toepassing op Nederland.
Momenteel is Amerika als enige supermacht dominant op economisch, militair en cultureel gebied. De 21ste eeuw wordt de eeuw van Azië. India en China worden de nieuwe supermachten. Daarnaast blijft Japan een rol van betekenis spelen. Rond het midden van deze eeuw haalt China de Verenigde Staten in als grootste supermacht. De Verenigde Staten zullen naast of boven zich andere supermachten moeten dulden. Andere landen die opkomen zijn het olierijke Rusland en het grondstofrijke Brazilië. Drie van de zes supermachten liggen daarmee in Azië!
Het is de vraag hoe deze strijd zich zal ontwikkelen. Bakas ziet twee realistische scenario's. Naast de mogelijkheid van een eeuw vol strijd bestaat de kans dat West-Europa islamiseert en zich politiek, economisch en cultureel gaat richten op Noord-Afrika en Turkije. Enkele aanwijzingen hiervoor zijn de ontgroening en vergrijzing van christenen in West-Europa, de jeugd is met name in de steden in toenemende mate islamitisch, het hoge aspiratieniveau onder de kinderen en kleinkinderen van islamitische immigranten en het ontbreken van vechtlust en nationalisme bij de inheemse bevolking.
Allereerst is er de ontwikkeling van Nederland als natiestaat naar nieuwe tribalisering.
Het belang van ons land als staat neemt af en het belang van de bevolkingsgroep of ‘stam' zal toenemen. In de afgelopen decennia leek het alsof de schotten van de verzuiling werden afgebroken. De ontzuiling, de migratie van het platteland naar de steden en de immigratie van nieuwe Nederlanders creëerden meer menging, maar het werd geen smeltkroes. Bakas spreekt in plaats daarvan van een salade. Ieder onderdeel van de salade behield zijn eigen identiteit. De smeltkroes bleef het egalitaire ideaal, maar iedereen besefte dat dit onhaalbaar was en berustte daarin. De senioren die deels in Nederland en deels in het buitenland wonen worden een invloedrijke stam. Ook jongeren zullen zich steeds meer op het buitenland oriënteren. In die zin is er sprake van een dubbele loyaliteit. Die dubbele loyaliteit zien we natuurlijk ook bij de immigranten. Bakas noemt dit ‘glokalisering'. Een grotere gerichtheid op het buitenland gaat samen met een opwaardering van het lokale.
De integratie van technologische vindingen zet door. Onder invloed van de eisen vanuit de groeiende seniorenmarkt zullen ICT-toepassingen in huis toenemen (domotica). Ons voedsel verandert. We krijgen te maken met ‘functional food', voedsel dat aansluit op de medische eisen die de consument eraan stelt. Veel wordt ook verwacht van genetisch gemodificeerd voedsel. De gezondheidszorg richt zich op de toepassingsmogelijkheden van stamcellen en de mogelijkheden om zintuigen te vervangen. Ook komen er meer apparaten op de markt waarmee mensen hun eigen gezondheid kunnen monitoren. Dat schept mogelijkheden voor vroegdiagnostiek, waardoor ook het werk van huisartsen en specialisten verandert.
Door integratie van patiënteninformatie, verbeterde planning, ontwikkeling van minimaal invasieve technieken en farmacologische mogelijkheden komen lange ziekenhuisopnames minder vaak voor. Technologie verandert verder ons leven! Hierdoor ontstaat ook een reactie naar nostalgie en huiselijkheid. Mede onder invloed van onveiligheidsgevoelens wordt het huis weer een rustpunt. Cocoonen neemt toe! In tijden van jachtigheid en nieuwe technologie hechten mensen ook steeds meer waarde aan 'welness', een mengeling van welzijn, welbevinden, persoonlijke verzorging, ontspanning en onthaasting. We willen meer bewegen, er goed uitzien – eventueel met behulp van de plastisch chirurg – en vaker de natuur in.
Religie is terug.
Veel Nederlanders geloven dat er iets is tussen hemel en aarde. Bakas stelt dat het besef lijkt door te dringen dat de fundamentalistische islam alleen bestreden kan worden met een ander geloof. Hij voorspelt dat pinkstergemeenten en charismatisch katholicisme de toekomst gaan bepalen. Ze zijn evangeliserend ingesteld en verbinden geloof in wonderen, spiritualiteit en bekering aan waardering voor wereldse, materiële en technologische ontwikkelingen. Daarmee zijn ze tegelijkertijd modern en conservatief.
Het wordt steeds warmer. Watermanagement wordt daardoor belangrijker.
Tegelijk gaat dardoor ons leven zich meer buiten afspelen. Bakas spreekt over de latinisering van onze cultuur. We vermaken ons buiten. Meer aandacht voor uiterlijk en persoonlijke verzorging zijn het gevolg.
Deze ontwikkelingen zullen veel losmaken bij de autochtone bevolking. Velen zullen zich terugtrekken in een eigen beschermde omgeving. De diepe verdeeldheid over de plek van de islam in ons land houdt volgens Bakas de komende decennia aan en verscherpt nog meer. Seks en bloot zijn onderdeel geworden van onze cultuur. Dat gaat veranderen onder invloed van de islam en de toenemende religiositeit onder jongeren. Seks wordt uit het publieke domein gehaald.
hoofd Algemene Zaken gemeente Maassluis,
Augustus 2005,
lt.vanravenhorst@wanadoo.nl
