Toen ik in 2005 mijn boek ‘Denkfundamenten ontsluierd’ aan het schrijven was, zocht ik naar een aantal voorbeelden in Europa van typische clanculturen. Kenmerk van clanculturen (stam-achtige cultuur) zijn o.a. dat bloedverwantschappen sterk zijn en bepalen ‘wie je bent'. Er is sprake van wederkerigheid. Als het van mij is, is het ook van jou. Een zeer sterke onderlinge afhankelijkheid.
Een economisch systeem zoals hier, is niet verder te ontwikkelen bij teveel clanaspecten in een cultuur. Zo laat althans de research van Clare W. Graves zien.
Box: Etno – nationalisme.
In sommige landen kan men spreken van ‘etnisch nationalisme’. Een mix van ‘clandenken’ en ‘-Ism-denken’. Amy Chua beschrijft in haar boek ‘world on fire’ praktijken van wat het betekent een vrije markt met McWorld denken op te dringen aan een clancultuur. Ze geeft vele voorbeelden, ook vanuit het verleden van haar eigen familie, van kleine etnische clans die zeggenschap krijgen over een groot deel van een gebied. Dat leidt tot het ontstaan van ‘etno-nationalisten’: clans die dominant zijn in een land.
Een staat is dan niet zozeer een democratisch systeem met een absoluut karakter van wetten en regels voor iedereen en uniform toegepast. Iets dat boven de partijen staat. Nee, een staat verwordt dan tot een expressie en leefmiddel van een clan. Iets dat logisch volgt uit ‘clan first’- denken.
Dit leidt vaak tot het loskomen van onderdrukte etnische spanningen met andere clans met alle ‘zuiveringstendensen’ van dien.
Een van de boeken waar ik enkele voorbeelden vond, was Benjamin Barbers ‘Jihad Vs. McWorld’.
Barber schreef o.a. dat de Kroatische president Domljan in 1991 zei.”Joegoslavië is geen natie. Het is een mix van oude stammen (vgl Albanië). “
Als dan oorlog uitbreek wordt het al snel een oorlog met een ethnische ondertoon.
Barber gaf ook een impressie van Oekraïne waardoor ik schreef:”Overigens ligt in de Oekraïne een vergelijkbaar probleem als Joegoslavië. Ook daar zitten veel clanachtige cultuurelementen in de onderstroom. Een senior Westerse diplomaat zei zo’n 10 jaar geleden:”Als Oekraïne verscheurt, dan wordt heel Midden Europa en de Zwarte Zee meegezogen.” Bevrijd van het communisme kan het clandenken gemakkelijk transformeren in ethnische conflicten teneinde de ethnische (clan)indentiteit in zijn volheid te kunnen manifesteren. Dit met alle territoriale discussies van dien waarbij de historie (tot honderden jaren terug) niet wordt vergeten. Daarbij horen ook zaken als ‘ethnische zuivering’. Iets dat logischerwijs voortspruit uit een focus op, en motivatie vanuit, clangevoelens en bloedverwantschappen.
Thomas L. Friedman geeft in zijn boek ‘de aarde is plat’ een treffende omschrijving van de verschillen tussen Clan-denken en McWord – denken met zijn individualistische trekken als hij schrijft:
“Tribale culturen en denkwijzen overheersen nog steeds in veel Arabische landen, en die stammencultuur staat haaks op brede samenwerking en netwerkontwikkeling.
Wat is het motto van de stammencultuur? “Ik, mijn broeder en mijn neef.” Wat is het motto van de globalist die wereldwijde leveranciersnetwerken bouwt? “Ik mijn broer, mijn neef, drie jeugdvrienden, vier mensen in Australië, twee in Being, zes in Bangalore, drie uit Duitsland en vier mensen die we allemaal op het internet hebben gesproken, kunnen tezamen een wereldwijd netwerk creëren.“
……Nu maar hopen dat deze beschrijving van de situatie in Oekraïne compleet onjuist is.
Max Herold
Maart, 2014
Benjamin Barber. Jihad Vs. McWorld. In: The Atlantic Monthly, p. 53-63, 1992.
Zie ook:
Jihad Vs.Mcworld
Benjamin R. Barber
Amy Chua. World on fire. Uitgeverij Cornerstone, 2004.
World On Fire
Amy Chua
De aarde is plat
T.L. Friedman
