Bron: Trek het je aan.
Redactie: Anita Roddick.
2003
(Noot: teksten uit het boek zijn vrij overneembaar.)
'Macht in handen leggen van verre internationale organisaties brengt meestal teweeg dat cruciale beslissingen buiten de controle van de burgers vallen. Je kunt met een wethouder of gemeenteraadslid praten maar niet met een of andere anonieme internationale handelsbureaucraat bij de WTO in Genève.'
– Ralph Nader –
'Dit land kan zich niet veroorloven materieel rijk te zijn en spiritueel arm.'
– John F. Kennedy –
'Wanneer de kapitaalontwikkeling van een land een nevenproduct wordt van de activiteiten van een casino, gaat het allicht niet goed', zei de grote econoom John Maynard Keynes. De hemel weet wat hij 70 jaar later zou zeggen, nu ons leven wordt beïnvloed door het dolzinnige casino van de internationale markten.
Het is echter wel zo dat het pakket internationale regels en mores dat tegenwoordig als 'vrije handel' bekend staat een karikatuur is van de vrije handel zoals dit begrip de afgelopen anderhalve eeuw is opgevat. Toen betekende dat het recht van vrije, gelijke gemeenschappen om zaken met elkaar te doen, niet het recht van enkele zeer rijken en machtigen om armen nog een handje verder het graf in te helpen.'
-Anita Roddick-
'Wanneer je in twijfel verkeert, pas dan de volgende test toe: haal je het gezicht van de armste en zwakste mens die je misschien ooit hebt gezien voor de geest en vraag je af of de stap die je overweegt hem of haar ten goede zal komen.'
-Mahatma Gandhi-
'Het internationale economische stelsel is schuim, maar schuim met een angstwekkende macht over mensen.'
-David Boyle-
Vanaf 1848 – het land waarin Groot Brittannië een vrijhandelsbeleid invoerde – tot 1980, stonden vrijhandelaars landen het recht toe hun eigen zaken te regelen, zoals kleine bedrijven en familieboerderijen beschermen, milieunormen vaststellen, buitenlands bezit van interne belangrijke hulpbronnen verbieden en van investeerders van buiten te verlangen dat ze aan de behoeften van hun gastgemeenschappen voldoen.
Het debat over de vrije handel ging over handelstarieven en was grotendeels verbonden met binnenlandse debatten over minimumlonen, maximum uren, bescherming van het milieu en gezondheid en sociale rechtvaardigheid.
Na 1980 begon de term ‘vrije handel' een veel uitgebreidere betekenis te krijgen en vervaagden de grenzen binnenlands en buitenlands. Vrijhandelaars spraken over het afschaffen van ‘non-tarievenhandelsbarrières' – elke bepaling of belasting die de verplaatsing van goederen en diensten over de grenzen heen belemmerde. De regels zijn veranderd.
In vroegere tijden konden daardoor geïmporteerde goederen dezelfde normen worden opgelegd als welke aan binnenlandse producten werden opgelegd. Dat geldt nu niet meer.
Een voorbeeld op gezondheidsgebied.
In 1980 ontdekten Europeanen tot hun grote schrik dat kinderen van twee en drie jaar oud de puberteit bereikten (kinderen 'puberen' tegenwoordig sowieso veel jonger). Ze kwamen er achter dat het probleem werd veroorzaakt door groeihormonen die gebruikt waren om vee zwaarder te maken. Consumenten in West-Duitsland, Italië, Nederland en België haalden hun regering over om hormoonpreparaten te verbieden. In 1988 vaardigde de EU in heel Europa een verbod af voor plaatselijke producenten.
In 1998 bepaalde de WTO (wereldhandelsorganisatie) dat Europa geen recht had dergelijke regels op te leggen voor geïmporteerd rundvlees. Krachtens de nieuwe handelsregels mochten landen niet langer gezondheids- en veiligheidsnormen implementeren die 'te ver gaan' in voorzichtigheid, zelfs niet in reactie op de eisen van de burgers.
De WTO verbiedt elke regering specifiek een product te discrimineren op basis van hoe het is gemaakt. Een shirt is een shirt, of het nu van genetisch gemanipuleerd katoen is gemaakt of door gevangenen. 134 staten hebben zich reeds verplicht onderworpen aan de regels en wetten van de WTO, welke zich baseren op de wetten van economische globalisering, d.w.z. het streven naar één volledig geïntegreerde wereldmarkt waarin goederen en kapitaal vrijelijk en zonder restricties over de nationale grenzen kunnen gaan. Deze regels en wetten van de WTO worden geschreven door vertegenwoordigers van enkele multinationale bedrijven en naar aanleiding van de agenda van de WEF: Het World Economic Forum (voor een uitleg, zie noot einde van dit artikel).
Mensenrechten?
In 1996 nam Massachusetts een wet aan die gericht was tegen het militaire regime in Birma. Een tiental steden volgden dit voorbeeld. Maar een gerechtshof bepaalde dat Massachusetts wegens de WTO niet langer het recht had een dergelijk beleid uit te voeren. Vroegere vrijhandelsovereenkomsten concentreerden zich op vervaardiging. Tegenwoordig strekken ze zich uit tot alle delen van de samenleving. Het debat in Seattle enkele jaren geleden ging dan ook grotendeels over de vraag of en hoe de GATT (General Agreement on Tariffs and Trades, zeg maar het fundament en voorloper van en onder de WTO) uit te breiden tot diensten als onderwijs, gezondheid en financiën. Het debat over vrijhandel gaat niet langer alleen maar over geld: het gaat over de voordelen voor de lokale cultuur en de gemeenschap en de rechten van burgers.
Onder het mom van bevordering van de economische groei, financiële stabiliteit en ontwikkeling hebben de Wereldbank en het IMF, in het verlengde van de WTO, meer dan 60 landen gedwongen hun bossen, mineralen, visserijgronden, landbouwgebied, arbeidskrachten en financiële markten open te stellen voor buitenlandse investeerders zonder rekening te houden met binnenlandse prioriteiten als voedselveiligheid, onderwijs en gezondheidszorg voor iedereen, de behoeften van lokale gemeenschappen en binnenlandse bedrijven, bescherming voor arbeiders, vrouwen en gemarginaliseerde mensen, en de grenzen aan de capaciteit van de natuur om uitgebuit en vervuild te worden. Maximale winst wordt belangrijker dan mensen.
De WTO en handhavingsstructuren.
Oorspronkelijk opereerde de GATT zonder handhavingsstructuur, De WTO daarentegen heeft volgens handelsadvocaat Lori Wallach van Public Citizen's Global Trade Watch de krachtigste handhavingsprocedures van alle internationale handelsovereenkomsten die nu van kracht zijn. Mondiale handelaars hebben nu een politieman die zijn ronde maakt.
Economen stellen echter dat de bevordering van vrijhandel de levenstandaard verbetert van de ingezetenen van een land.
Echter sommigen ‘feiten' en ‘waarheden' zouden wel eens anders kunnen liggen.
In veel landen groeide de economie het snelst in de jaren vijftig, zestig en zeventig van de vorige eeuw, toen ze functioneerde op wat we een uitermate protectionistische manier zouden noemen. Sinds de invoering van de nieuwe vrijhandelsregels hebben landen in Latijns Amerika en Afrika economische stagnatie of achteruitgang gekend. In vele landen is de export omhoog gegaan maar de levensstandaard omlaag.
Misschien toch eens tijd om de vrijhandelsreligie een beetje nauwkeuriger te bestuderen?
Box: Wat lezen Congresleden?
In 1994 werden m.b.t. het WTO in Uruguay een aantal bijzondere resultaten vastgesteld. Het maakte de weg vrij voor de nieuwe WTO en gaf dat orgaan het vermogen om internationale afspraken, wetten, verdragen en overeenkomsten terzijde te schuiven of te ondermijnen.
Toen het 550 pagina's dikke verdrag ter goedkeuring naar het Congres werd gestuurd, bood Ralph Nader aan $10.000 te schenken aan een liefdadigheidsinstelling naar keuze van een congreslid als iemand van hen een beëindigde verklaring ondertekende waarin stond dat hij of zij het gelezen had en er verschillende vragen over kon beantwoorden. Slechts één congreslid – senator Hank Brown, een republikein uit Colorado – nam de uitdaging aan. Maar toen hij het document gelezen had, veranderde Brown van mening en stemde hij tegen het verdrag.
Het World Economic Forum (WEF) is waarschijnlijk één van de meest invloedrijke eliteorganisaties die wordt gesponsord wordt door 1000 van 's werelds grootste transnationale bedrijven om bruggen te slaan tussen de hoogste regionen van deze bedrijven en regeringen om zodoende beslissende economische, sociale en politieke issues voor te bereiden.
Het WEF, opgericht in 1971, stelt zelf dat de jaarlijkse bijeenkomsten van het WEF de beslissende politieke, economische en zakenagenda's bepalen.
Samuel Huntington, schrijver van Botsende beschavingen, stelt dat het WEF vanuit Davos virtueel de leiding heeft en beslissingen neemt over talrijke internationale instituties, vele regeringen op deze wereld en over de economische en militaire mogelijkheden en voorraden op de wereld.
