Uit: next! artikel Mensen, mensen, mensen
Een internetactiviteit opzetten binnen bestaande bedrijfsmuren is qua techniek en organisatie een krachttoer. Het succes hangt vooral af van mensen. Hun instelling, hun loyaliteit en hun toewijding hebben meer invloed op het slagen of falen dan een gelikte technologie of veel kapitaal. Maar hoe haal je het beste uit je mensen voor zo'n strategische vernieuwing?
Vanaf het moment dat het bedrijfsleven de comerciele mogelijkheden van het internet ontdekte, zo'n drie jaar geleden, werd er gedaan of e-business iets nieuws, anders en exclusiefs was in vergelijking met de vertrouwde manier van zaken doen. E-commerce zou niet alleen de bestaande manier van handel drijven op zijn kop zetten, ketens omdraaien en dramatisch inkorten, het nieuwe zaken doen zou wellicht de gehele samenleving veranderen. Langzamerhand wordt duidelijk dat technologie veel vermag, maar dat een cruciaal en onderbelicht schakeltje in de keten naar succes nog veel vaker een werkelijk verschil bepaalt: de mens. Alles wat mensen doen en denken verandert niet ineens in de ?nieuwe economie' of met ?e-business'. Op micro- en macroniveau slepen mensen hun hebbelijkheden en onhebbelijkheden met zich mee.
Op macroniveau is het exclusiviteitsdenken een van de ernstigste ziekten in grote bedrijven of overheidsinstellingen. Dat zijn dan de organisaties waar iedereen in kringetjes en clubjes ingedeeld wordt en samenklit waar zich in ieders denken het ?not invented here'-syndroom heeft vastgezet. Dat krampachtig vasthouden aan de ?eigen' kennis zit diep in de organisatie verweven en maalt organisaties tot geisoleerde bolwerken. Bovendien belemmert zo'n starre houding innovatie en dat is nu juist het sleutelwoord tot vooruitgang.
Op microniveau zijn er grenzen aan het menselijke opnamevermogen.Openheid is de sleutel tot succes.
Penta Scope
Voor Lambert Pater, directeur van Penta Scope – een tien jaar oude organisatie gespecialiseerd in het implementeren van verandering – is het delen van kennis een voorwaarde om slim te innoveren. Hij propageert openheid. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Het komt er op neer dat in een organisatie ondernemende werknemers opstaan, die ruimte nemen om intern ondernemerschap uit te proberen. Wonderschap noemt Pater dat: ondernemende werknemers de ruimte nemen om ideeen uit te testen. Zo'n organisatie moet gaan zoeken naar een vorm waarin spin-ins en spin-offs mogelijk worden. Daarvoor is een levensader, een voedingsbodem nodig. Met andere woorden een wonderschappelijke organisatie zal vernieuwing, openheid en transparantie moeten uitdragen, omarmen en ademen.
Als een organisatie al zo flink is de knuppel in het hoenderhok te gooien, dan kan collega-Penta Scoper Theo Dijt bijna uittekenen wat er zoal mis kan gaan: ?ontbreken van een goed haalbaarheidsonderzoek, van draagvlak, van passie, van gedrevenheid, een idee over de Buhne brengen', zoals Dijt dat noemt."Als je op enthousiaste wijze het idee over het voetlicht kunt brengen dan is dat vaak al de helft van de realisatie. Aan ideeen ontbreekt het vaak niet, wel aan het creeeren van draagvlak en daarmee het bereiken van haalbaarheid. Mensen leven vaak in een eigen wolk en vergeten dat ze hun idee moeten verkopen. Penta Scope hanteert daarvoor een besluitvormingsspiegel om een idee concreter te maken. Dat spiegelen verloopt in stappen.
Idee: pril concept van een idee
Inhoud: omschrijven van een idee
Draagvlak: stel het idee ter discussie bij collega's en in netwerken om mensen enthousiast te krijgen voor het idee.
Valkuilen: te vroeg komen met een idee; onvoorbereid een markt instappen; geen plannen uitwerken.
Weg met de obstakels
De prikkelende stelling van Dijt en Pater is dat er in innovatie geen ?gemiste' kansen bestaan, ook al zien zij het aantal mislukkingen snel groeien. Dijt en Pater zijn er van overtuigd dat er altijd een goede reden is om iets niet van de grond te krijgen. Als voorbeeld nemen zij hun eigen bedrijf waar een innovatie-creatieteam werkzaam is, een soort research and development afdeling met menselijke trekken. Dat is een club die de keten van vernieuwing aanzwengelt en duidelijk zichtbaar is in de organisatie. Volgens Dijt kan zo'n team het vernieuwende denken in een organisatie versterken door zoveel mogelijk obstakels uit de weg te ruimen. Het Innovatie Creatie team helpt nieuwe ideeen te faciliteren, helpt in besluitvormingsprocessen, biedt eeb structuur om innovatie te spiegelen en biedt structuur als sparring partner.
Bij Penta Scope ziet de keten van vernieuwing er als volgt uit:
1. Basisimplementatie: het fysieke implementeren van een veranderingsproces waaronder ook een nieuwe (internet)activiteit valt. Deze stap is het makkelijkst en lukt het vaakst.
2. Leren: in deze stap gaat het om het laten overspringen van een vonk bij mensen, om draagvlak en acceptatie te creeren voor verandering of de innovatie, door een club mensen te verzamelen die enthousiast zijn en meedoen; hier zit een sterk menselijke component aan.
3. Inpassen: de manier van werken wordt met bestaande processen versmolten. Structuren in het hoofd van mensen beklijven. Als we nog even naar e-business kijken: in tegenstelling tot deze manier van werken zijn veel bedrijven in hun e-business activiteiten tamelijk primitief bezig. Vaak brengen organisaties bestaande diensten via een nieuw maar nu digitaal kanaal. Dat is de categorie Brochureware.
Een stuk interessanter zijn internettoepassingen die een verlengstuk van de bedrijfsactiviteit vormen. Zo begeleidt Penta Scope een woningcorporatie die studenten via alle acties en transacties rond het huren van een kamer laat uitvoeren. Daarvoor moet je wel lef hebben en een duidelijke visie durven uitspreken. Als organisatie neem je risico dat bijv. medewerk(st)ers hun baan verliezen. Een bedrijf dat al gewend is aan een R&D afdeling (of overheden die een beleidsafdeling hebben) heeft het een stuk moeilijker omdat de internethausse hen dwingt in hoger tempo te innoveren. Met zwaar bemande afdelingen is dat gewoonlijk moeilijk omdat er allerlei procedures bestaan.
"E-business zul je dus het snelst zien gedijen in omgevingen waar geen R&D afdeling bestaat", voorspelt Theo Dijt.
