Mihaly Csikszentmihalyi (spreek uit: Tsik-sent-mie-ah-haai. Voor de rest van dit verhaal MC) gaat het helemaal maken. Voor zover hij dat al niet gedaan heeft. En diverse organisatie-adviesbureau's zien brood in de man. Schouten & Nelissen hebben al een dag met hem belegd en Van Ede & Partners uit Den Haag hebben hem ook uitgenodigd om binnenkort een presentie te komen geven. Wie is die man en waarom wordt hij super populair in Nederland volgens mij. MC is hoogleraar psychologie aan de universiteit van Chicago.Hij heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar de positieve aspecten van de menselijke ervaring, het proces van totale betrokkenheid bij het leven. Een proces dat hij flow heeft genoemd. In veel gevallen is flow een toestand waarin ze dermate betrokken zijn bij een activiteit dat ze alles om hen heen vergeten. Deze ervaring is zo prettig dat men er veel voor over had om die nogmaals te hebben.
Ook aan zijn volgende boeken zal aandacht besteed worden. Deze passen precies in de tijdgeest. Een tijd waarin employability, free lance werk, 'werkdruk', etc. meer en meer op de politieke agenda komen te staan.
De meeste mensen besteden een groot deel van hun leven aan werk en aan interactie met anderen. het is dus van wezenlijk belang dat we leren hoe we ons werk kunnen veranderen in een flow producerende activiteit.
Een van de eerste zaken waaraan in dit kader dienen te denken is de vraag: hoe richten we onze aandacht? Onze aandacht selecteert de relevante informatie-eenheden uit misschien wel miljoenen beschikbare eenheden. Onze aandacht vindt de juiste referenties uit het geheugen. Sommige mensen leren bewust hun aandacht gebruiken maar anderen doen er weinig mee. Daar is de wijze waarop zich de aandacht richt een min of meer willekeurig proces. ter illustratie een voorbeeld van iemand die zijn aandacht zo gebruikt dat het bewustzijn in dienst staat van de doelen die zij wil realiseren.
E. is een Europese vrouw die tot de bekendste en machtigste van de eeuw mag worden gerekend. Als geleerde heeft ze een wereldwijd respect afgedwongen en tegelijkertijd heeft ze een bedrijf opgebouwd dat al generaties lang toonaangevend is in zijn branche en werk biedt aan honderden mensen.
E. bezoekt constant congressen en bijeenkomsten (van de politiek, bedrijfsleven en de overheid) over de hele wereld en zwerft altijd van het ene appartement naar het andere. Als er in de stad waar ze op dat moment is een concert is, is de kans groot dat ze in de zaal zit. Als ze er even tussen uit kan , gaat ze direct naar het museum of de bibliotheek. En als zij in een vergadering zit, verwacht zij van de chauffeur dat hij de plaatselijke kunstgalerie bezoekt of het dichtsbijzijnde museum, zodat ze de tentoongestelde kunst op de terugweg kunnen bespreken.
E.verspilt geen seconde van haar leven. Meestal schrijft ze, probeert ze problemen op te lossen, leest ze een van de vijf kranten of een deel van het boek dat ze voor die dag gepland heeft – of ze stelt simpelweg vragen, kijkt nieuwsgierig naar wat er in de wereld gebeurt en maakt plannen.
Elke dag laat ze haar batterijen op door een kwartier aan de oever van het meer te staan met haar gezicht naar de zon en haar ogen dicht. Of ze maakt een wandeling met haar honden in de glooiende weilanden achter haar huis.
E. heeft een dermate grote controle over haar aandachtsprocessen ontwikkeld dat ze haar bewustzijn kan zetten op wat ze wil.
Het leven van E. is niet gemakkelijk geweest. Haar familie was na de tweede wereldoorlog volledig geru?neerd en zelf verloor ze alles, haar vrijheid incluis tijdens WO II. Enkele decennia geleden werd ontdekt dat ze een chronische ziekte had die volgens de artsen dodelijk was. Maar ze herstelde zich wonderbaarlijk door haar energie niet te verspillen aan onvruchtbare gedachten en activiteiten. Nu is ze een en al vreugde. En alle vroegere tegenslagen ten spijt, geniet ze volop van het leven.
E. bevestigt een algemene regel die uit onderzoek blijkt. Iemand kan pas van zijn bezigheden genieten wanneer hij zijn doelen duidelijk stelt en wanneer hij feedback uit zijn bezigheden weet te halen. En dat betekent dat je maatstaven moet hebben. Een schilder bijv, die geniet van zijn eigen werk moet maatstaven voor goed en slecht hebben zodat hij van elke penseelstreek weet:"Die is goed" of "Die is niet goed."
Uit onderzoek blijkt dat men ironisch genoeg gemakkelijker van een baan kan genieten dan van de vrije tijd omdat het werk net als een flow activiteit ingebouwde doelen, feedback, regels en uitdagingen heeft waardoor men wordt aangemoedigd zich aan zijn werk te wijden, zich te concentreren en zichzelf te vergeten. De zondagmorgen ervaren de meeste mensen als de tijd dat ze het minst gelukkig zijn. En dat is ook logisch gezien bovenstaande. Dat is meestal de tijd dat de gemiddelde mens geen doelen heeft.
De sleutel van een optimale ervaring is dat ze een doel op zich is. Zelfs als we om een andere reden aan een activiteit begonnen zullen we voelen dat de activiteit op zich reden tot tevredenheid geeft. Menig chirurgen geniet zo van zijn werk dat hij of zij zegt:"Ik zou het ook doen als het niet nodig was." Dit wordt een autotelische ervaring genoemd (grieks: auto = zelf en telos = doel). Je bent zodanig in op een activiteit dat je die niet meer doet voor anderen maar voor jezelf los van de buitenwacht.
Nu heb je gemeenschappen die werk en gezin tot een uitdagende en harmonieuze eenheid hebben gesmeed. Je zou kunnen zeggen een collectief van autotelische werkers. Opvallend kenmerk bij deze mensen is dat ze zelden een onderscheid maken tussen werk en prive. Je zou kunnen zeggen dat ze elke dag 16 uur werken maar ook dat ze nooit werken. Voorbeelden zijn o.a. te vinden in een aantal gemeenschappen in de Alpen.
