Zelfkennis is voor veel mensen nogal een zweverig woord. Wat wordt bedoeld met het “Zelf”? Wat is zelf-kennis eigenlijk en wat heb je eraan? Dit artikel licht het begrip zelfkennis toe door er een aroma van de wetenschap er aan toe te voegen.
De dingen om ons heen zijn fysiek aanwezig en dus meetbaar, net als ons fysieke lichaam. Gedrag daarnaast is, omdat het observeerbaar is, ook meetbaar. Jung heeft daar hele interessante zaken bij aangetoond. Capaciteiten zijn meetbaar, aangezien deze kunnen worden getest. Emoties zijn tegenwoordig ook meetbaar, sinds we ontdekt hebben dat onder meer de hersenen specifieke hormonen aanmaken, die de gevoelsreacties in ons lichaam triggeren. Allemaal meetbaar. Allemaal reproduceerbaar. Keer op keer dezelfde emoties, dezelfde gedragspatronen en dezelfde resultaten. Je zou kunnen zeggen dat, omdat we begrijpen dat geen van allen hetzelfde zijn, ons onderscheidend vermogen blijkbaar niet voortkomt uit die meetbare, reproduceerbare aspecten van onszelf.
Waar komt onze eigenheid dan wel vandaan? Wat maakt ons dan uniek en waar zit deze uniekheid dan in?Je zou kunnen stellen dat reproduceerbare, meetbare aspecten fysisch van aard zijn en dat onze eigenheid metafysisch van aard is. Het is dus niet fysiek in de zin van concreet tasbaar, maar non-fysiek, niet tastbaar. Laten we eens kijken welke aspecten die we van onszelf kennen, niet fysiek oftewel metafysisch van aard zijn. Het eerste wat zo in me komt is iets wat mij in mijn leven nogal veel heeft bezig gehouden: namelijk niet mijn hersenen zelf, maar dat wat mijn hersenen blijkbaar doen: denken, peinzen, piekeren, analyseren, ordenen, begrijpen, plannen, fantaseren, contempleren, mediteren en inschatten.
Als ik bijvoorbeeld denken eruit neem, dan is het rare dat ik nog nooit van mijn leven exact dezelfde gedachte heb gehad. Dezelfde gedachte heeft zich nooit herhaald. Elke gedachte beïnvloedt de volgende. Elke gedachte stuwt als het ware de volgende voort. Terwijl we het denken als proces wel als constante ervaren, kun je de betekenis nooit vastleggen; hij ontglipt je als het ware als los zand dat door je vingers glijdt. Dit is eigenlijk heel merkwaardig, want de wereld waarin we leven zit vol met constante factoren. Maar de wereld van waaruit wij leven zit vol met ongrijpbare geest-in-de-fles-achtige, constant in beweging zijnde processen. En die laten zich blijkbaar niet vastleggen. Zodra je ze uitspreekt veranderen ze al.
Nu deze metafysische processen zo in beweging blijken, volgt dan ook mijn vraag: wie doet dat, wie zet deze bewegingen in?
De omgeving? Nee, hoe kan de concrete omgeving de abstracte interne belevingswereld precies beïnvloeden? Dat is onmogelijk. Het is principieel niet mogelijk dat de twee elkaar concreet kunnen beïnvloeden. Er is echter wel een relatie, dat is namelijk wat we ervaren. We ervaren een verband tussen onze innerlijk en onze uiterlijk wereld.
Dus wie verenigt de twee?
De kwantumfysica geeft hierover heel boeiende inzichten. Hier is namelijk ontdekt dat het ontegenzeglijk verschil uitmaakt of je ergens naar kijkt of niet. De waarnemer beïnvloedt de omgeving op een hele concrete wijze, zonder daarbij ook maar iets te doen. De waarnemer doet dus effectief niets. Hij kijkt alleen…en beïnvloedt het effect dramatisch. Niet een beetje, maar echt een complete omzetting van het effect. Dit is verbijsterend, want dit ervaren we ook letterlijk in ons denken en in ons gevoelsleven. Als onze manier van denken verschuift (onze perceptie), veranderen alle daaraan gekoppelde emoties onmiddellijk!
Daarnaast kunnen wij onze gedachten en gevoelens waarnemen, en dat is ook heel vreemd. Want, wie is dan die waarnemer? We ervaren deze waarnemer als onze eigen realiteit. De kwantumfysica toont het bestaan van deze waarnemer feitelijk aan. Dus wie is dan die waarnemer? Het antwoord op deze vraag is dezelfde als op de vraag ‘wie ben ik?’. Of te wel: ikzelf ben blijkbaar de waarnemer. En ik weet dat ik als waarnemer niet reproduceerbaar ben, want ik ben niet fysiek. Je kunt mij niet zien, je kunt me niet pakken en toch besta ik.
Blijkbaar ben ik die waarnemer en zet ik zelf de bewegingen in, creëer ik zelf de relaties tussen de fysische en de metafysische wereld. Dit verband heeft een eigenheid, een soort signatuur die uniek is voor elk mens en als het ware kleur en toon geeft aan ons als individu. Want ook al zijn de handelingen van mensen hetzelfde, ze hebben toch een uniek soort van onmeetbaar verschil op vlak van eigenheid. Dat verschil wordt veroorzaakt door mij als waarnemer. Ik heb een kleur en een toon die mij onderscheidt van de ander en dat voelen we ook bij elkaar. Zelfs bij een eeneiige tweeling heeft elk, ondanks dat de individuen op een concreet fysiek niveau (DNA) exact hetzelfde zijn, toch een eigen kleur en toon.
Wat zou je zeggen als er manieren zijn om jouw eigen kleur en toon te leren herkennen? Wat zou je er van vinden als er wegen bewandeld kunnen worden, waardoor deze kleur en toon maximaal zichtbaar worden? Met andere woorden: als heel jouw eigenheid doorwerkt in alles wat je creëert. Je zou kunnen zeggen dat je dan jezelf bent. En dat is blijkbaar in deze wereld niet evident.
Waar moet je op letten als je een leeromgeving kiest die integraal bezig is met het tevoorschijn halen van je kleur?
In de eerste plaats is het onmogelijk om het zonder hulp te doen, je kunt immers niet jezelf aan je eigen schoenveters omhoogtrekken. Je kunt geen nieuwe manier van denken introduceren vanuit jezelf bij jezelf.
In de tweede plaats dienen je leraren verder te zijn in hun ontwikkeling dan jij, anders ben jij de leraar en dat gebeurt helaas te vaak.
In de derde plaats dienen je leraren te demonstreren wat zij propageren, anders zijn ze geen knip voor de neus waard en ook dit komt redelijk vaak voor.
De leeromgeving, tot slot, dient integraal je grenzen uit te dagen, zowel in je denken, als ook in je voelen en doen. Je kunt wel alleen in de mind gaan zitten prutsen, echter daar schiet je maar ten dele mee op. Diepte ontwikkeling op vlak van zelfkennis lukt alleen als je leert voelen en vanuit dit diepere en bredere voelen leert denken. Dan kan er een gezonde gerichtheid ontstaan naar jezelf en het leven.
Santi is als ontwikkelingstraject een mooi voorbeeld van een evenwichtige benadering in het vergaren en ontwikkelen van ‘self knowledge’. Ook biedt Santi vele effectieve methoden om de innerlijke weerstanden te overwinnen en om de eigenheid onvervormd naar buiten te laten komen. Kijk maar eens op de website voor meer informatie over dit innovatieve en eigentijdse traject: www.santi.evoq.nl.
