Veel organisaties doen een poging hun creativiteit en innovatievermogen te vergroten. Hoe kun je daarbij muziek gebruiken om creativiteit en samenwerking in een organisatie te bevorderen? Jamsessions zijn zo'n mogelijkheid. Aan het woord is mr. Ronald Bos: trainer, motivator en teambuilder en componist/producer bij zijn eigen bureau Groovebased. Op de vraag hoe iemand een muzikale reis kan maken met creativiteit, een sterkere organisatie, teambuilding of een visie als doel, antwoordt hij het volgende:"Voordat ik iets vertel wil ik eerst het volgende kwijt; voor het uitvoeren van mogelijke jamsessions ben ik alleen maar ge?nteresseerd in mensen die ECHT wat willen. Als dat je instelling is ben je aan het goede adres.
Wanneer een (jazz)band optreedt, dan begint zij te spelen van blad muziek, tot het moment dat de muzikanten gaan soleren. De solo's worden goed op elkaar afgestemd en vloeien muzikaal over. Dit vereist o.a. bijzonder goed luisteren naar en inspelen op elkaars solo's. Dit gegeven staat in de muziekwereld bekend als "jammen". Binnen de jammingzone ontstaan nieuwe idee?n en wegen & stijlen van muziek. De muzikanten komen hierbij vaak "into the cool"; een toestand waarin los wordt gekomen van de bestaande bladmuziek en nieuwe mogelijkheden (stijlen) zich aan dienen. Miles Davis had daar een mooie uitspraak over: "learn everything, forget everything."
Deelnemers worden binnen de jamsession uitgenodigd goed naar elkaar te luisteren en op elkaar te reageren. Improviserend op het muzikale thema zoeken ze los van hun 'sheetmusic' (als metafoor voor het verleden) naar nieuwe wegen en verdere groei. De jamsession biedt een metaforische mogelijkheid los te komen van je 'sheetmusic', het standaardrepertoire dat je vanaf een blad speelt. Dit leidt tot inspiratie, innovatie en verbeterde samenwerking. Intu?tie en het scheppen van creatieve ruimte staan hierbij centraal als voorwaarde voor werkelijke verandering. Tijdens de sessie musiceren de deelnemers niet zelf, de muziek wordt gebruikt als improvisatiemiddel bij de zoektocht naar nieuwe wegen."
Een praktijkvoorbeeld.
Een modern ICT – bedrijf liep qua omzet prima maar de onderlinge samenwerking/ teamvorming was niet meer wat het geweest was. Een van de gevolgen daarvan was dat er geen inspiratie meer was voor het ontwikkelen van een nieuwe gemeenschappelijke visie en innovatieve wegen om zaken anders aan te pakken. Als gevolg van de jamsessie bleek dat veel ingesleten patronen en dus overtuigingen vanuit het verleden teveel macht hadden over het heden van het bedrijf. Dat was dus de bladmuziek. Ze speelden voortdurend hetzelfde deuntje, steeds dezelfde bladmuziek.
Wat ik doe is hun uit te leggen hoe de muziek of muzikanten innoveren. Die doen dat door los te komen van hun bladmuziek. Je innoveert in wezen alleen als je je niet meer bij voortduring laat sturen en leiden door je eigen bladmuziek (jouw verleden), maar je slechts laat informeren door je bladmuziek. Doe je dit niet dan draai je in feite voortdurend in cirkeltjes rond. Veel managers en organisaties denken dat ze veranderen of innoveren, maar eigenlijk spelen ze elke keer dezelfde bladmuziek (maar dan steeds net even anders). Ik laat ook veel innovatieve muziekvoorbeelden bij horen om mensen daar een gevoel bij te geven.
Een goede muzikant is overigens niet uit op veranderingen maar op doorbraken! Als je er op intuned dan merk je dat verandering doorgaans door medewerkers binnen organisaties als vernederend wordt ervaren. Het zegt namelijk dat je het niet goed doet. Je tune is niet goed (meer). Muzikanten zeggen dat subtieler. Die zeggen niet je moet veranderen maar 'speel eens wat anders'. Dan komen de doorbraken (en dus echte veranderingen) vanzelf.
Dit is de kern van een jamsessie. Ik tracht mensen hun bladmuziek te laten inzien. Als je dat goed doet ontstaat er begrip en respect voor elkaars rol, waardoor er dus een echt team kan gaan ontstaan. Een muziek'band is een communicatieve'/relationele 'band'. Als dat is gebeurd, laat ik muziek horen van werkelijk innovatieve bands. Daarvan gingen de leden voor elkaar door het vuur! Nogmaals: een echte 'band' heeft altijd een authentieke onderlinge 'band' (spreek dit laatste uit in het Nederlands). Ik laat hierbij voorbeelden horen van de Beatles toen het binnen dit kader wel en niet goed ging. Maar er zijn op dit gebied nog veel meer muzikale voorbeelden.
Hoe ziet een workshop er uit?
Mijn totale workshop-programma lijkt ook een beetje op een bandoptreden.
Eerst begin ik met een soundcheck. Daarin beluisteren we of de instrumenten goed op elkaar staan afgestemd. Mensen zitten in een kring en we zoeken naar de individuele rollen en bijbehorende eigen bladmuziek. Daarbij beantwoorden we ook de vraag: wat maakt dat je speelt zoals je speelt.
Na de soundcheck komt de feitelijke jamsessie. De deelnemers reageren daarbij op (aan de organisatie ontleende) stellingen. Dat dient wel waardevrij te geschieden. Iemand reageert op een stelling. De ander moet die waardevrij overnemen, en er vervolgens zijn eigen mening invlechten. Dat gaat zo door. Solo op solo op solo. Op een gegeven ogenblik weet een persoon niet meer wat hij vindt of vond. Dan ontstaat er een soort 'flow' in de groep. Op dat moment raakt iemand feitelijk los van het verleden, van zijn bladmuziek en ontstaan doorbraken (in muzikanten taal: nieuwe stijlen).
Hiernaast doen we een ander soort jamsessie: een speels lagerhuis'achtig debat. Dan is het solo tegen solo: wie speelt de leukste of beste solo. Mensen mogen hierbij bij hun stelling name rustig van de ene kant (van het lagerhuis) naar de andere kant lopen.
Ook dat is een manier om doorbraken te cre?ren.
De jamsession eindigt met "conclusive riffs" (dit zijn in de muziek bijv. gitaarloopjes). Daar beantwoorden we dan de vraag: wat hebben we gemerkt en wat hebben we bereikt? Afsluitend zijn er nog de "action riffs"(de actiepunten): en wat gaan we dus nu doen?
Een dergelijke jammingsessie is misschien nuttig voor bedrijven en organisaties die in de tegenwoordige tijd in een economisch dipje zitten. Mocht je dit willen doen dan kan ik je wel het adres van Ronald bezorgen.
