Samenvatting van het artikel ‘Gewoon Charisma’ van Monique Kitzen. Uit Quest, mei 2005.
John F. Kennedy had het. Net zoals Martin Luther King en Mahatma Gandhi. Maar wat hadden ze eigenlijk?
Leiderschap en charisma horen bij elkaar. Zo stellen diverse auteurs. De Duitse socioloog Max Weber (1864–1920) beschreef charisma als een uitzonderlijke vorm van leiderschap. Charismatisch leiderschap berustte volgens hem niet op traditionele overlevering zoals bij een koningshuis of op formele macht (bijv. door verkiezingen). Nee, Weber vond juist de persoonlijke eigenschappen erg belangrijk. Die maken dat je ‘anders bent dan anderen’.
Kenmerken charismatische persoonlijkheden.
Volgens onderzoek van sociaal-psychologe Ernestine Gordijn bezit een charismatisch persoon de volgende kenmerken:
- Het is iemand met een duidelijke visie. Een visie die zij (of hij) bovendien heel goed kan verwoorden.
- Een tweede kenmerk is interpersoonlijk gedrag.. Dat is gedrag dat wordt vertoond in contact met andere mensen. Charismatische mensen spreken met emotie.. Ze verkondigen geen droge theorie maar een bewogen verhaal. Ze kijken mensen in de ogen en maken contact met ze. Ook met lichaamstaal scheppen ze een band.
- Het derde grote kenmerk van charisma is het vermogen een ‘wij’-gevoel te creëren. Taalgebruik drukt die betrokkenheid en het wij-gevoel uit.
- Een vierde kenmerk is dat charismatische mensen in het algemeen fysiek aantrekkelijk zijn. Het zijn niet de muffige, met vieze vette haren types of de krom lopende mensen.
Nee, de charismatische mens zit goed in het pak, doorgaans fris, staat zelfverzekerd en loopt rechtop.
Charisma vind je overal.
Bij charisma denken we vaak aan politieke leiders, maar charisma speelt ook op de lagere niveaus. Van belang daarbij is te beseffen dat charismatische leiders niet per definitie de beste leiders zijn. Vooral in tijden dat iets goed loopt, is de beste leider mogelijk wel iemand met wat minder charisma.
Een relatie met de situatie.
Charisma komt vooral naar voren in instabiele situaties volgens Gordijn. Zo was er ruimte voor Pim Fortuyn na 11 september.
'Je ziet ook vaak dat fans het charisma meebepalen', zegt Gordijn.
In de Charisma Top 50 van Nederlanders uit 2004 staat bijv. Wendy van Dijk op plaats 12. Toch heeft zij nooit blijk gegeven van leiderschap in formele zin. Iemand die leuk overkomt op TV krijgt al gauw het etiket ‘charismatisch’ mee. Die persoon heeft dan de bekende X-factor.
Gordijn stelt echter dat er aan meerdere kenmerken moet worden voldaan wil je spreken over charismatisch. Dat begrip is niet hetzelfde als aantrekkelijk.
Verschil tussen mannen en vrouwen.
Mannen en vrouwen blijken niet dezelfde opvattingen over charisma te hebben. Het zijn bijv. vooral de hoger opgeleide mannen boven de 65 jaar die Hans Wiegel charismatisch vinden. Ook vinden meer mannen dan vrouwen types als Bolkestein, Oudkerk, Youp van ’t Hek en Ruud van Nistelrooij charismatisch. Of Winston Churchill.
De vrouwen hadden een voorkeur voor Philip Freriks, Karin Bloemen en Wendy van Dijk.
Valkuilen van charisma.
Charismatische leiders zijn vaak monogaan in de zin dat ze dikwijls eenzijdig gefixeerd zijn op een bepaald onderwerp. Gefocused op een missie.
Hebben ze aan waanzin grenzende ideeën dan kunnen volgelingen zich tot de meest vreemde acties laten verleiden. Dus zo erg zijn Wendy van Dijk, Karin Bloemen en Ruud van Nisterlrooij nog niet. 🙂
Bron: Quest, mei 2005. Artikel: Gewoon Charisma’. Auteur: Monique Kitzen.
Voor meer informatie over charisma, zie: http://www.newcomresearch.nl/charisma/Newcom%20Research%20&%20Consultancy%20B.V.%20Charisma%20April%202004.pdf
