Onderstaand een uitgebreide samenvatting van het artikel โAs The World Shifts, So Should Leadersโ van Nitin Nohria, Harvard Business Review, Special Issue, summer 2024.
Onderzoek laat zien dat veranderende tijdgewrichten verschillende contextuele benaderingen vragen. Effectief leiderschap is contextafhankelijk. Een persoon die succesvol is in een bepaalde tijdgewricht kan makkelijk falen in een ander tijdsgewricht.
โZeitgeistโ
Die โZeitgeistโ, volgens onderzoek datย in 2005 werd gepubliceerd (zie: Zeitgeist leadership), wordt bepaald door zes factoren: mondiale gebeurtenissen, overheidsinterventies, arbeidsrelaties, demografische ontwikkelingen, sociale mores en technologie. Personen die hier gevoel voor hebben, en toenemend in leidinggevende posities nodig zijn, bezitten โcontextuele intelligentieโ. En die intelligentievorm wordt de komende jaren alleen maar belangrijker. Onderstaand bespreken we kort de zes factoren uit het genoemde onderzoek.
Mondiale gebeurtenissen
Zelfs voordat Ruslan Oekraรฏne binnenviel was al duidelijk dat Rusland en China een afnemende tolerantie hadden voor de Amerikaanse dominantie in de wereldorde.ย Aanvullend ontstaat het gevoelen dat het tijdperk van expansieve globalisatie op zijn retour is waarbij veel bedrijven mogelijkheden verkennen om hun ondernemingen lokaal in te bedden en ze daardoor meer weerbaar te maken tegen mondiale onrust.
Overheidsinterventies
De aanname is dat alle nieuwe technologie en mondiale onrust gaat leiden tot nog meer (strikte) wetgeving/regels en richtlijnen (en we hebben al zoveel regels en richtlijnen).
Arbeid
De nieuwere generaties werknemers zijn hun โcarriรจresโ aan het doordenken en overwegen โ en hun relatie met werk zelf. Medewerkers hoog en laag op de sociaal-economische ladder beginnen anders te denken over hun โcommittmentโ richting werkgevers maar ook over de bestaande relaties tussen arbeid en kapitaal. Meer en meer mensen kiezen ervoor om te gaan werken in de โgig economieโ: een economie waar een inkomen wordt verdiend met alternatieve manier van werken in plaats van vaste contracten: tijdelijk werk, kortlopende projecten en specifieke opdrachten (ook wel ‘gigs’) zijn hier de norm. Bijvoorbeeld zoals de chauffeurs bij Uber of de bezorgers die bij Deliveroo werken.
Demografische ontwikkelingen
Over de gehele wereld zijn de vruchtbaarheidscijfers aan het dalen. In de VS is het aantal mensen dat in een werkgerelateerde leeftijdscategorie zit aan het afnemen waarbij de Boomers en Gen X tezamen een zeer grote klasse van gepensioneerden worden.
Personeelsbestanden in organisaties zullen snel worden gedomineerd door Milennials en Gen Z. Gezondheidskosten blijven toenemen welke alsmaar meer als een molensteen om de nek van overheden gaan hangen. De verwachting is dat dit tot toenemende spanningen tussen generaties zal gaan leiden.
Sociale mores
Generationele verschuivingen hebben een tijdperk gecreรซerd van ongeremde discussies over zowat alles. Onderdeel daarvan is de verwachting dat leiders/werkgevers publieke, openbare standpunten m.b.t. controversiรซle zaken moeten gaan innemen, geรซist door medewerkers. De snelheid waarbij diversiteit en inclusie meer prioritair zijn geworden illustreren deze ontwikkeling. Ook worden toenemend standpunten van bestuurders gevraagd over andere zaken. Denk aan de oorlog in Gaza en universiteitsbesturen.
Technologie
De impact van sociale media op de samenleving blijft groeien. Tegelijkertijd veranderen nieuwe technologieรซn en technische mogelijkheden het speelveld. Fintech en cryptoโs creรซren alternatieven voor banken. Web3 en de Metaverse voorspellen een nieuwe digitale arena voor werk, commercie en ontspanning. Dit kan ook leiden tot nieuwe ondernemer- en machtsconcentraties. Een eeuw terug hadden we talrijke autofabrikanten. Dat is nu nog maar een beperkt aantal. Wie worden de nieuwe dominante spelers in verschillende ondernemerssegmenten en welke landen zullen daarin leidend zijn?
Wat voor soort leidinggevenden hebben we nodig?
De nieuwe tijdgeest vraagt van leidinggevende vaardigheden om te kunnen omgaan met deze omwentelingen en daarbinnen nieuwe economische kansen te zien. Daar hoort dan bij het inspelen op politieke en publieke ontwikkelingen. Zowel extern als intern binnen de eigen organisatie.
Denk bij extern ook aan het toegenomen heterogene actorspeelveld. Leidinggevenden, zeker in grotere organisaties, worden noodzakelijk meer โdiplomaatโ en โstaatmanโ als aanvulling op hun bestuurlijk-ondernemende kwaliteiten.ย Daarnaast worden crisismanagement-skills belangrijker. Ervan uitgaan dat een crisis maar een keer in de zoveel jaren voor zal komen, is passรฉ.
Anticiperen, plannen en organiseren waarbij explicieter rekening worden gehouden met (potentiรซle) plotselinge veranderingen (extreme scenario’s) hoort er meer bij dan voorheen. En dan hebben we het nog niet eens over handigheid in het zรฉlf omgaan met sociale media, het motiveren en binden van een nieuw type (minder gecommitteerde) medewerkers en continue digitale transformaties, waarin โkunstmatige intelligentieโ en โbig dataโ โ ontwikkelingen de spil vormen.ย Leidinggeven โnext generationโ doe je nu.
Max Herold
Augustus, 2024
