Wat is het maatschappelijke probleem dat men probeert te bestrijden?
Dat is heel kort samengevat: het voorkomen van meeroken door niet-rokers.
Roken is niet alleen heel ongezond voor rokers maar ook voor anderen die op hun werkplek of als bezoeker van de betreffende organisatie worden geconfronteerd met rokenden.
Wie zijn de stakeholders en wat zijn hun belangen?
- Niet-rokers: vinden het in overgrote meerderheid geen prettige ervaring om te moeten meeroken (afgezien wellicht van de rook van een dure sigaar); hebben belang bij het voorkomen van meeroken in verband met hun gezondheid en levensduur.
- Rokers: stellen het genot van roken boven gezond leven; hebben desondanks belang bij minder roken (of helemaal afzien van roken) in verband met hun gezondheid en levensduur.
- Bedrijven en instellingen: hebben belang bij gezonde werkplekken en een goede toegankelijkheid voor bezoekers.
- Horeca: heeft een belang van goede omzet en marge, waarbij al of niet mogen roken een rol kan spelen.
- Industrie en handel in rookwaren: hebben uiteraard belang bij een goede omzet en marge.
- Overheid: heeft als hoofddoel bevordering kwaliteit en duur van het leven van alle burgers. Nevendoel is het vermijden van onnodige zorgkosten.
Wat behelst de beleidsmaatregel en hoe luidt de beleidstheorie?
- De beleidsmaatregel betreft simpelweg een rookverbod voor alle medewerkers op hun werkplek en tevens voor bezoekers van openbare gebouwen, afgezien van speciaal geprepareerde ruimten.
- De beleidstheorie is eveneens simpel: een verbod dat grotendeels kan worden gehandhaafd via zelfhandhaving – denk bijvoorbeeld aan de rol van de OR en aan de dreiging van hoge boetes na klachten – leidt tot volledige uitbanning van het ongewenste gedrag.
Hoe wordt het beleid uitgevoerd en wat is inmiddels bereikt?
- Het beleid heeft gestalte gekregen in een uitgevaardigde wet met daarin duidelijke wettelijke voorschriften voor bedrijven en instellingen, die het beleid feitelijk uitvoeren.
- Het beleid is zeer goed in zijn opzet geslaagd, want afgezien van kleine café’s wordt er nergens in bedrijven en instellingen meer gerookt, afgezien van speciaal aangewezen plekken of buiten het gebouw.
Wat zijn de neveneffecten van dit beleid?
- Een belangrijk positief neveneffect is, dat een flink aantal rokers er helemaal mee is gestopt en dat nog eens een flink aantal inmiddels beduidend minder rookt. Je kunt zelfs zeggen dat dit beleid voor rokers het meest efficiente middel tegen roken is geworden.
- Een nadelig effect is op te tekenen voor de handel en de industrie in rookwaren, vanwege omzetdalingen. Margedruk was er al wegens hoge accijnzen, het rookverbod heeft daar in die zin aan bijgedragen dat lagere omzetten meestal ook lagere marges met zich meebrengen.
- De overheid heeft uiteraard ook minder belastinginkomsten kunnen boeken wegens de lagere verkopen. Dit is wel deels gecompenseerd met hogere accijnzen, hoewel die opzichzelf niet bedoeld waren als compensatie want ook die hoge accijnzen zijn primair gericht op minder roken (vooral ook door jeugdigen).
- Een negatief neveneffect is het actieve verzet van kleine café’s en hun klanten tegen het rookverbod, waardoor de wet toch enigszins ondergraven lijkt te worden.
- Een enigszins hilarisch neveneffect is dat het imago van rokers fors is veranderd van wereldwijze mensen in een soort stakkers die zijn verbannen naar stinkende kamertjes of naar de koude buitenlucht waar ze als minderheidsgroepjes nog mogen volharden in hun slechte gedrag.
Beoordeling op 5 criteria
- Doeltreffendheid: zonder meer zeer hoog te noemen, zeker ook omdat de positieve effecten bijna geheel toegeschreven kunnen worden aan de beleidsmaatregel.
- Doelmatigheid: eveneens zeer hoog, omdat de uitvoeringskosten voor de overheid verwaar-loosbaar zijn en het verlies van inkomsten niet al te hoog is (terwijl nog enige winst op het gebied van de gezondheidszorg kan worden verwacht maar dat is gecompliceerd) en omdat de kosten voor bedrijven en instellingen zich beperken tot een investering in speciale ruimten (of zelfs dat niet eens).
- Rechtvaardigheid: je kunt wellicht enige bedenking hebben bij het inperken van de vrijheid van rokers, maar het voordeel voor niet-rokers is zoveel malen groter dat juist het toestaan van roken op de werkplek als een grote onrechtvaardigheid voor niet-rokers moet worden gezien.
- Consistentie: er is geen inconsistentie met andere beleidsdoelen waar te nemen, afgezien van het belang van de rooksector voor de economie (en daarmee gepaard gaande overheidsinkomsten; de overheid is wel op meer gebieden van slecht gedrag wat dubbelhartig: enerzijds graag dat gedrag belasten en daarmee het tevens gedogen, anderzijds het gedrag afraden of belemmeren); binnen het betreffende beleidsterrein is er evenmin sprake van inconsistenties.
- Eenvoud: na een invoeringsfase is het beleid simpel uitvoerbaar en handhaafbaar gebleken, afgezien van de kleine café’s.
Peter van Hoesel
September 2013
Boeken van Peter van Hoesel en verdere informatie.
– http://www.ambachtseconomie.nl/
– Hoesel, P. van (2008) Partij van de Eenvoud. Uitgeverij Sdu, Den Haag
Via Bol.com
Partij voor eenvoud / druk 1
Hoesel, P. van
Via Managementboek.nl
Samenvatting van 'Partij voor eenvoud'
Het beleid van de overheid is in de afgelopen decennia allengs ingewikkelder geworden. Bij elkaar genomen is het beleidssysteem inmiddels zo ingewikkeld, dat de kwaliteit van het beleid in ernstige mate is aangetast. Beter beleid wordt regelmatig belemmerd door bestaand beleid. Ernstiger is dat bestaand beleid in veel gevallen onvoldoende blijkt te werken of zelfs negatieve effecten oplevert. Het vertrouwen in de overheid heeft daardoor flinke schade opgelopen.
Het is voor onze samenleving van wezenlijk belang om deze schade te gaan herstellen. Daarvoor zijn drastische beleidswijzigingen nodig om dat kleine aanpassingen niet altijd tot vereenvoudiging leiden. Helaas zijn grote veranderingen bijzonder lastig te verwezenlijken, want politieke partijen houden elkaar voortdurend in een patstelling. De kiezer weet daardoor niet meer waar hij zijn stem moet laten.
Het valt te hopen dat politici zich op afzienbare termijn durven te bevrijden uit deze patstelling. Zij kunnen daarvoor de nodige inspiratie putten uit dit boek, en politiek geïnteresseerde burgers zullen hen daarbij hopelijk aanmoedigen.
Inhoudsopgave
Voorwoord
1. Inleiding
2. Een synthese tussen links en rechts
3. Naar een organische economie
4. Economische groei
5. Kwaliteitscriteria voor overheidsbeleid
6. Valkuilen in het beleidsproces
7. Sociaal-economisch beleid
8. Economisch stimuleringsbeleid
9. Publieke dienstverlening
10. Binnenlands bestuur, democratie en grondrechten
11. Ruimtelijke ordening en infrastructuur
12. Veiligheid en milieu
13. Internationaal beleid
14. Een doortastend beleidsprogramma
Zie verder: http://www.managementboek.nl/boek/9789012129190/
partij_voor_eenvoud_peter_van_hoesel?affiliate=1910
Peter van Hoesel over methoden en technieken voor beleidsonderzoek
Via Bol.com
Beleidsonderzoek in Nederland / druk 1
P.H.M. van Hoesel & J.W.M. Mevissen
Via managementboek.nl
Samenvatting van 'Beleidsonderzoek in Nederland'
'Beleidsonderzoek in Nederland' schetst een beeld van de wordingsgeschiedenis, de huidige stand van zaken en de te verwachten ontwikkelingen van het beleidsonderzoek in Nederland. Het gaat hier om een relatief jong vakgebied dat zijn wortels heeft in de wetenschap. Beleidsonderzoek is langzamerhand een belangrijke rol gaan spelen in de ontwikkeling en uitvoering van beleid bij overheden, organisaties in het maatschappelijke middenveld en, zij het nog in mindere mate, het bedrijfsleven. Het spreekt bijna voor zich dat de exacte invulling van die rol afhankelijk is van de behoeften van de opdrachtgever. Daarom wordt gebruik gemaakt van een veelheid aan methoden en technieken, theorieën, producten, rapportagetypen, enzovoort. Tegelijkertijd vindt er binnen het vakgebied een voortdurend proces van innovatie en professionalisering plaats waardoor sneller, beter en tegen minder kosten aan de vraag kan worden voldaan.
In tien hoofdstukken laat dit boek zien:
– wat beleidsonderzoek is;
– hoe het ontstaan is;
– welke rol het speelt in het beleidsproces en welk rendement het kan hebben;
– hoe de Nederlandse markt er uit ziet en hoe beleidsonderzoek in het buitenland georganiseerd is;
– welke kritiek erover geuit wordt en waarom;
– wat het toekomstperspectief voor het vak is.
Het boek is bedoeld voor beleidsonderzoekers (bij onderzoeksinstituten én bij interne onderzoeksafdelingen), opdrachtgevers, beleidsontwikkelaars en uitvoerders, toezichthouders en studenten die zich tot het vak aangetrokken voelen.
Inhoudsopgave
1 Geschiedenis van het beleidsonderzoek in Nederland
1.1 Inleiding
1.2 De ontwikkeling van beleidsonderzoek in drie perioden
1.3 Het prille begin (de periode tot 1945)
1.4 De overgangstijd (1945 – 1975)
1.5 Het tijdperk van professionalisering (1975 – heden)
1.6 Afsluiting
2 Geschiedenis van het beleidsonderzoek in de Verenigde Staten
2.1 Grondslag van Policy Sciences
2.2 Groeiende kennis, groeiende invloed
2.3 Drors nieuwe wetenschap
2.4 Verschillende opvattingen
2.5 Booming Business
2.6 Controverse
2.7 Great Society
2.8 Niet langer bijzonder
2.9 Rand Corporation
2.10 Speaking truth to power
2.11 Heroriëntatie en politieke actie
2.12 Uitwaaierend beleidsonderzoek
2.13 Evaluatie
2.14 Amerika en Europa
3 Wat is beleidsonderzoek?
3.1 Definitie en kenschets
3.2 Wat is beleidsonderzoek niet?
3.3 De groei van het evaluatieonderzoek
3.4 Afsluiting
4 Het beleidsproces in theorie en praktijk
4.1 Inleiding
4.2 Het begrip ‘beleid’
4.3 Het beleidsproces in fasen
4.4 Van probleem naar oplossing: de beleidstheorie
4.5 Typen van beleid
4.6 Het beleidsproces in de praktijk: de aanleg van IJburg
4.7 Kritiek op het fasenmodel
4.8 Samenvatting
5 Plaats en functies van beleidsonderzoek in het beleidsproces
5.1 Het belang van onderzoek voor de beleidsontwikkeling
5.2 Kennismanagement
5.3 Relatie tussen onderzoek en beleid
5.4 Het model van de beleidscyclus
5.5 Functies van beleidsonderzoek
5.6 Afsluiting en relativering
6 Wat is het rendement van beleidsonderzoek?
6.1 Inleiding
6.2 Voorwaarden voor het optreden van rendement
6.3 Rendementstypen
6.4Partijen die specifieke typen rendement kunnen ondervinden
6.5 Kan rendement van beleidsonderzoek gemeten worden?
6.6 Hoe kan het feitelijk gebruik van beleidsonderzoek verbeterd worden?
7 De markt voor beleidsonderzoek
7.1 Inleiding
7.2 Intern onderzoek
7.3 Intern of extern onderzoek?
7.4 De markt voor extern beleidsonderzoek
7.5 Is het beleidsonderzoek optimaal georganiseerd?
7.6 Conclusies
8 Beleidsonderzoek in onze buurlanden
8.1 Inleiding
8.2 Duitsland
8.3 Groot-Brittannië
8.4 Vlaanderen 138
9 Beleidsonderzoek onder vuur
9.1 Hoe meer onderzoeksrapporten, hoe meer elkaar tegensprekende resultaten
9.2 Beleidsonderzoek is ‘quick and dirty’
9.3 Er is te veel onderzoek, je ziet door de bomen het bos niet meer
9.4 Onderzoek levert lange, onleesbare en technische rapportages op
9.5 Goed onderzoek, maar met een verkeerde probleemstelling
9.6 Beleidsonderzoek levert conclusies op waarmee je alle kanten op kunt
9.7 Onderzoeksresultaten komen vaak als mosterd na de maaltijd
9.8 Opdrachtgever heeft de onderzoekers/het onderzoeksbureau gemanipuleerd
9.9 Beleidsonderzoek trapt open deuren in
9.10 Beleidsonderzoek is lastig omdat er steevast om meer of ander beleid wordt gevraagd
10 Een toekomstperspectief voor het beleidsonderzoek
10.1 Alles beweegt, maar waarheen?
10.2 Steeds sneller en beter door ICT
10.3 Het begrip ‘deskresearch’ krijgt een andere betekenis
10.4 Datamining als de nieuwe revolutie in het beleidsonderzoek
10.5 Van een passieve naar een actieve rol van de beleidsonderzoeker
10.6 De beleidsonderzoeker krijgt een eigen status
10.7 Evaluatieonderzoek evolueert naar een hoger niveau
10.8 Van een gesloten naar een open markt (of toch niet helemaal?)
10.9 Beleidsonderzoek vooral in samenwerking en netwerken
10.10 Beleidsonderzoek als uitvloeisel van professionalisering van het beleidsproces
10.11 De invloed van Europa blijft groeien
10.12 Tot besluit: de vergeten schakel in de Nederlandse kennis-infrastructuur
Methoden van beleidsonderzoekers
Marieke Boekenoogen & Carla Verheijen
