John Naisbitt, trendwatcher bij uitstek, signaleert in zijn boek ‘De knop om’ een probleem voor het Nieuwsblad, de Standaard, de Gazet, de Telegraaf en vele andere kranten. Er is sprake van een algemene trend. Hij noemt dat ‘de langzame dood van de kranten’. De krantenoplagen dalen in alle landen van de EU de afgelopen jaren structureel.
Een daling van meer dan vijf procent de afgelopen vijf jaren. Geleidelijk doch gestaag verliezen ze terrein. En dat heeft zo zijn consequenties. Kranten die vroeger op normaal krantenformaat verschenen, komen nu uit in tabloidformaat. Ze brengen vaak ook de hijgerige verhalen waar roddelbladen berucht om zijn. En het gaat verder. Gratis ‘kranten’, zoals de Metro en Spits, krijgen voet aan de grond. Ook het internet zuigt lezers weg op alle terreinen.
Dalende aantal advertentieverkopen.
De dalende verkoop in termen van oplagen is niet het enige probleem. Een daling van het aantal kleine advertenties en aankondigingen geeft de kranten een extra mokerslag. Zeker bij jongeren is dat waarneembaar. Die kijken niet eens meer naar kleine aankondigingen in de gevestigde kranten.
Waarheidsvinding met een korreltje zout.
In het verlengde van de ‘hijgerige verhalen is een volgende reden dat journalistieke waarheidsvinding door steeds meer mensen met een korreltje zout wordt genomen. Als je de waarheid wilt lezen, moet je juist níet de krant lezen of het reguliere nieuws bekijken, zo beseffen steeds meer burgers.
Het bekende boek ‘het zijn net mensen’ van Joris Luyendijk scherpte deze gedachte nog wat aan toen hij uit de doeken deed hoe kranten en TV-correspondenten een groot fake-theater verzorgen voor het grote publiek op een wijze die niets met echte waarheidsvinding te maken heeft.
Krantenjournalisten, ondanks degenen die het ook in deze groep goed bedoelen, worden een toenemend negatieve doelgroep. Berucht voor het telkens op zoek zijn naar het laatste snufje nieuwssensatie. Daarbij wordt iets opgeblazen en uit zijn verband gerukt. Niet voor niets besteedde de Nederlands Volkskrant aandacht aan de ethiek van journalisten.
Nieuwe concurrent: burgerjournalistiek.
En de nieuwe concurrent, zoals ze het ongetwijfeld zullen zien, ligt al weer op de loer! Burgers die zelf hun krant gaan samenstellen. Burgers die genoeg hebben van het voortdurende gemanipuleer van journalisten over de ruggen van mensen die dit niet verdienen. Journalisten die in sommige gevallen ook nog eens betaald worden door derden voor het schrijven van tendentieuze artikelen. Tijden zijn veranderd. Kranten maken is tegenwoordig met de huidige technologie heel wat makkelijker dan enkele jaren terug. Bovendien is het betaalbaar voor elke groep die een krant wil starten.
Nee, een burger met gezond verstand doet zijn eigen waarheidsvinding en laat zich niet meer ringeloren door de gevestigde televisie- en krantenelite.
Zie voor een mooi voorbeeld van burgerjournalistiek The Planet Times, www.theplanettimes.com .
Deze nieuwe krant, gestart met een proefdruk van 6000 exemplaren, is de winkel uitgevlogen
Missie en identiteitsprobleem.
Krantenuitgevers hebben tot nu toe hetzelfde gedaan als vele andere bedrijven die te lang zijn blijven slapen. Ze zijn te vergelijken met iemand die nog op een paard de post rondbrengt terwijl het al met een bestelauto kan. En dat betekent onherroepelijk een langzaam sterven.
Enkele basale missie en identiteitsvragen durven of kunnen ze zich niet eens stellen. Zoals wat is nieuws eigenlijk in de tegenwoordige context? Is dat te vergelijken met sensatie of het geestelijk vermorzelen van mensen die het goed bedoelen? Wat is een ‘krant’ eigenlijk? Is dat een organisatie die zich laat betalen door bepaalde typen om gericht ‘nieuws’ uit te brengen? En in sommige gevallen journalisten te verbieden gevonden feiten objectief weer te geven? Of journalisten die juist, op basis van jaloezie of vete-neigingen, moedwillig mensen proberen te beschadigen maximaal de ruimte te geven? Dat is vrágen om moeilijkheden. Zoals een hoogleraar me laatst vertelde, prikken jongeren steeds gemakkelijker door dat soort ‘journalistiek’ heen.
Kranten, vaarwel!
Bronnen:
Naisbitt, J. De knop om. Uitgeverij Het Spectrum, 2007. ISBN: 9789027445773
Luyendijk, J. Het zijn net mensen. UitgeverijUitgeverij Podium B.V. ISBN 9057593165
