Het is een boek dat je geproefd moet hebben, in kleine teugjes opdrinkend, de smaak door laten werken op je tong, reflecterend op de aangereikte ervaringen.
Het is van eenzelfde kaliber als ‘De wereld van gisteren’, dat magistrale werk geschreven door Stefan Zweig.
De tijd van kort voor de Eerste Wereld oorlog komt tot leven, het Belle Epoque dat zijn zonsondergang in een zwanenzang ziet veranderen. Oorlog wordt het nieuwe modewoord na een ‘Zeitgeist’ die voorgoed voorbij is en tot het verleden behoort. Of toch niet?
Nee, de huidige tijd doet me niet denken aan de jaren ’30 van de vorige eeuw, zoals menig intellectueel stelt, maar juist aan die tijd, de duizelingwekkende jaren rond de eeuwwisseling van 1900.
De talloze uitvindingen verhieven de mensen niet tot grotere deugden. Die besloten zich juist meer te gaan amuseren. De nieuwigheden boden die gelegenheid. Amusement en afleiding als cruciaal, nastrevenswaardig onderdeel van het leven, zoals Philipp Blom in een van zijn boeken over dat tijdsgewricht schreef.
Tegelijkertijd waren het diezelfde uitvindingen, gecombineerd met de opgang van massaproductie, die massalere oorlogsvoering via nieuwe vormen van krijgskunst mogelijk maakten. Met grootschalige slachtpartijen en onoverzienbaar menselijk lijden tot gevolg.
Macht, nieuwe keizerlijke aspiraties en ontwikkelde technologie bleken nauw verbonden te zijn met elkaar.
In het tot je nemen van ‘De Radetzky mars’ ontwaakt dat verleden in het heden, beschreven in gewone mensenlevens. Alsof de tijd stil heeft gestaan.
————————–
Radetzky mars van Joseph Roth.
Een prachtig boek, geschreven in 1932. Een geweldige schrijfstijl en rake inzichten. Uitstekend vertaald door Els Snick.
De Radetzkymars van Joseph Roth is een roman die zich afspeelt in de laatste jaren van het Oostenrijks-Hongaarse rijk en volgt drie generaties van een aristocratische familie, de familie Trotta. Het boek onderzoekt thema’s zoals verval, loyaliteit en de vergankelijkheid van macht.
De hoofdlijn van het verhaal draait om de relaties binnen de familie Trotta en hun interactie met de afbrokkelende monarchie. De grootvader van de hoofdpersoon, de generaal Joseph Trotta, heeft in zijn jeugd een heldendaad verricht, waardoor hij werd verheven in de adelstand. Zijn zoon, Franz Trotta, een officiële vertegenwoordiger van het rijk, heeft echter moeite om zijn positie te vinden in een wereld die steeds meer achteruitgaat. Het verhaal volgt ook de jongere generatie, de zoon van Franz, Carl Joseph Trotta, die zich verwikkeld voelt in de veranderingen die het rijk doormaakt.
Het boek verbeeldt de teloorgang van het oude rijk, maar ook de persoonlijke strijd van de protagonisten met hun eigen identiteit en de verlangens naar een ander leven. De titel De Radetzkymars verwijst naar de militaire mars die populair was in het Oostenrijks-Hongaarse leger en symboliseert de nostalgie naar een verleden van stabiliteit en kracht, die nu voorbij is. Het werk behandelt dus zowel persoonlijke als maatschappelijke thema’s van verval, idealisme en het verlies van een wereld die snel uit elkaar valt.
Max Herold
Januari 2025
