‘Graaiende’ bestuurders en bankiers komen tijdens deze crisisperiode nogal eens in het nieuws. Maar er zijn nog veel meer mensen die (extreem) veel geld ontvangen in verhouding tot de waarde die zij opleveren voor de economie.
Wat te denken van tussenhandelaren op termijnmarkten die allerlei grondstoffen duur maken of juist speculeren op lagere prijzen om daarmee zelf veel geld aan te kunnen verdienen, dit ten koste van de uiteindelijke afnemers dan wel van de producenten.
Of handelaren in onroerend goed die panden voor een lage prijs opkopen om ze meteen weer voor een hoger bedrag te verkopen, wat de vorige of volgende eigenaar met een strop opzadelt. Of grondspeculanten die tot enkele jaren geleden voor weinig geld agrarische grond verwierven binnen de uitbreidingscontouren van dorpen en steden, om die voor veel geld te verkopen na ommekomst van een nieuw bestemmingsplan, hetgeen leidt tot hoge grondprijzen die moesten worden opgebracht door latere bewoners.
Tot die grondspeculanten behoren trouwens ook gemeenten zelf, maar aangezien inmiddels blijkt dat ze teveel voor de grond hebben betaald moet nu de belastingbetalende burger daarvoor opdraaien. Denk ook aan overbetaalde sportlieden waaraan iedereen moet meebetalen via hogere prijzen voor producten van bedrijven die sportclubs sponsoren. Of artiesten en omroepmedewerkers die veel geld ontvangen voor een reclamespotje, wat natuurlijk moet worden terugverdiend via de prijs van de aangeprezen producten.
Of denk aan onnodig hoge tarieven als gevolg van oligopolistische structuren, zoals in het geval van de hypotheekrente, de benzineprijzen of de tandartstarieven. En denk eens aan de nogal eens te hoge bedragen voor goodwill die bij de overname van bedrijven aan eigenaren wordt betaald, waar vervolgens nieuwe aandeelhouders en werknemers het gelag voor moeten betalen.
Of aan daghandelaren op de beurs die leven van speculatie met behulp van snelle computers, maar wel de grote massa van aandeelhouders laten opdraaien voor de negatieve gevolgen.
En het speelt zich op allerlei manieren ook af in de (semi)-publieke sector: publieke diensten die onvoldoende toegevoegde waarde leveren, te hoge tarieven voor verplichte zaken zoals paspoorten en vergunningen, onnodige bureaucratie die leidt tot administratieve lasten voor bedrijven e.d. En dan hebben we het nog niet gehad over frauderende bestuurders van semipublieke organisaties zoals woningcorporaties, zorginstellingen en onder-wijsinstellingen.
Dit soort parasitair gedrag is in de meeste gevallen ook nog eens legaal, maar het is wel bijzonder slecht voor de economie. Want een burger krijgt dit voor zijn kiezen via hogere consumentenprijzen en hogere belastingen, waardoor zijn welvaart wordt beperkt en waardoor hij voorzichtiger gaat opereren dan zou kunnen.
En een gewone ondernemer krijgt dit alles voor zijn kiezen in de vorm van hogere inkoopprijzen en hogere loonkosten van medewerkers, waarmee de onderneming minder armslag heeft voor bijvoorbeeld investeringen.
Eigenlijk is er sprake van een soort extra belasting, een tax die ons wordt opgelegd door de wereld van de profiteurs en parasieten, alleen eentje waar je niets voor terugkrijgt. Het zou mij niet verbazen als het hierbij gaat om bedragen in de orde van 15 tot 20% van het nationaal inkomen. Het zijn de ongewenste bijverschijnselen van een ongebreidelde markteconomie.
Hoe zou je die kunnen bestrijden zonder de goede kanten van de markteconomie aan te tasten? De consumenten kunnen misschien enige macht uitoefenen als het gaat om energiebedrijven of winkels, maar kunnen in al die andere gevallen weinig beginnen. Een voor de hand liggend middel lijkt bijvoorbeeld het wegbelasten van buitensporige inkomens, dus een parasietentax maar nu opgelegd aan de parasieten zelf.
We zien zoiets nu bijvoorbeeld in Frankrijk waar zeer hoge inkomens (boven 1 mln.) zullen worden belast met een tarief van 75%. Het is nog maar de vraag of ons VVD-PvdA-kabinet een dergelijke maatregel zou nemen; ik zie de VVD dit nog niet ‘gunnen’ aan de PvdA. Bovendien zou het beter zijn als een dergelijke belasting in alle Europese landen zou worden ingevoerd, waarbij enige harmonisatie nodig is om te voorkomen dat er al teveel belastingmigratie gaat plaatsvinden.
Er zijn voorts nog allerlei andere maatregelen denkbaar die, liefst op Europees niveau, zouden kunnen worden genomen om de perverse effecten van de markteconomie te beteugelen. Denk daarbij aan maatregelen als maximering van allerlei prijzen/tarieven in oligopolistische situaties, het verbieden van ultrakortetermijnhandel op beurzen, het belasten van vermogenswinsten op het niveau van arbeidsinkomens, het niet langer toestaan van belastingaftrek op betaalde rentes van bedrijven met veel vreemd vermogen, uitbannen van te dure of zelfs geheel overbodige overheidsdiensten, etc.
Het zal niet meevallen dit soort maatregelen Europabreed te treffen. Wellicht helpt het als afzonderlijke landen alvast de durf tonen om zulke maatregelen in te voeren. Als Nederland weer gidsland zou willen worden, ligt hier dan ook een mooie kans voor deze regering.
Peter van Hoesel
November, 2012
Boeken van Peter van Hoesel en verdere informatie.
– http://www.ambachtseconomie.nl/
– Hoesel, P. van (2008) Partij van de Eenvoud. Uitgeverij Sdu, Den Haag
Via Bol.com
Partij voor eenvoud / druk 1
Hoesel, P. van
Via Managementboek.nl
Samenvatting van 'Partij voor eenvoud'
Het beleid van de overheid is in de afgelopen decennia allengs ingewikkelder geworden. Bij elkaar genomen is het beleidssysteem inmiddels zo ingewikkeld, dat de kwaliteit van het beleid in ernstige mate is aangetast. Beter beleid wordt regelmatig belemmerd door bestaand beleid. Ernstiger is dat bestaand beleid in veel gevallen onvoldoende blijkt te werken of zelfs negatieve effecten oplevert. Het vertrouwen in de overheid heeft daardoor flinke schade opgelopen.
Het is voor onze samenleving van wezenlijk belang om deze schade te gaan herstellen. Daarvoor zijn drastische beleidswijzigingen nodig om dat kleine aanpassingen niet altijd tot vereenvoudiging leiden. Helaas zijn grote veranderingen bijzonder lastig te verwezenlijken, want politieke partijen houden elkaar voortdurend in een patstelling. De kiezer weet daardoor niet meer waar hij zijn stem moet laten.
Het valt te hopen dat politici zich op afzienbare termijn durven te bevrijden uit deze patstelling. Zij kunnen daarvoor de nodige inspiratie putten uit dit boek, en politiek geïnteresseerde burgers zullen hen daarbij hopelijk aanmoedigen.
Inhoudsopgave
Voorwoord
1. Inleiding
2. Een synthese tussen links en rechts
3. Naar een organische economie
4. Economische groei
5. Kwaliteitscriteria voor overheidsbeleid
6. Valkuilen in het beleidsproces
7. Sociaal-economisch beleid
8. Economisch stimuleringsbeleid
9. Publieke dienstverlening
10. Binnenlands bestuur, democratie en grondrechten
11. Ruimtelijke ordening en infrastructuur
12. Veiligheid en milieu
13. Internationaal beleid
14. Een doortastend beleidsprogramma
Zie verder: http://www.managementboek.nl/boek/9789012129190/
partij_voor_eenvoud_peter_van_hoesel?affiliate=1910
Peter van Hoesel over methoden en technieken voor beleidsonderzoek
Via Bol.com
Beleidsonderzoek in Nederland / druk 1
P.H.M. van Hoesel & J.W.M. Mevissen
Via managementboek.nl
Samenvatting van 'Beleidsonderzoek in Nederland'
'Beleidsonderzoek in Nederland' schetst een beeld van de wordingsgeschiedenis, de huidige stand van zaken en de te verwachten ontwikkelingen van het beleidsonderzoek in Nederland. Het gaat hier om een relatief jong vakgebied dat zijn wortels heeft in de wetenschap. Beleidsonderzoek is langzamerhand een belangrijke rol gaan spelen in de ontwikkeling en uitvoering van beleid bij overheden, organisaties in het maatschappelijke middenveld en, zij het nog in mindere mate, het bedrijfsleven. Het spreekt bijna voor zich dat de exacte invulling van die rol afhankelijk is van de behoeften van de opdrachtgever. Daarom wordt gebruik gemaakt van een veelheid aan methoden en technieken, theorieën, producten, rapportagetypen, enzovoort. Tegelijkertijd vindt er binnen het vakgebied een voortdurend proces van innovatie en professionalisering plaats waardoor sneller, beter en tegen minder kosten aan de vraag kan worden voldaan.
In tien hoofdstukken laat dit boek zien:
– wat beleidsonderzoek is;
– hoe het ontstaan is;
– welke rol het speelt in het beleidsproces en welk rendement het kan hebben;
– hoe de Nederlandse markt er uit ziet en hoe beleidsonderzoek in het buitenland georganiseerd is;
– welke kritiek erover geuit wordt en waarom;
– wat het toekomstperspectief voor het vak is.
Het boek is bedoeld voor beleidsonderzoekers (bij onderzoeksinstituten én bij interne onderzoeksafdelingen), opdrachtgevers, beleidsontwikkelaars en uitvoerders, toezichthouders en studenten die zich tot het vak aangetrokken voelen.
Inhoudsopgave
1 Geschiedenis van het beleidsonderzoek in Nederland
1.1 Inleiding
1.2 De ontwikkeling van beleidsonderzoek in drie perioden
1.3 Het prille begin (de periode tot 1945)
1.4 De overgangstijd (1945 – 1975)
1.5 Het tijdperk van professionalisering (1975 – heden)
1.6 Afsluiting
2 Geschiedenis van het beleidsonderzoek in de Verenigde Staten
2.1 Grondslag van Policy Sciences
2.2 Groeiende kennis, groeiende invloed
2.3 Drors nieuwe wetenschap
2.4 Verschillende opvattingen
2.5 Booming Business
2.6 Controverse
2.7 Great Society
2.8 Niet langer bijzonder
2.9 Rand Corporation
2.10 Speaking truth to power
2.11 Heroriëntatie en politieke actie
2.12 Uitwaaierend beleidsonderzoek
2.13 Evaluatie
2.14 Amerika en Europa
3 Wat is beleidsonderzoek?
3.1 Definitie en kenschets
3.2 Wat is beleidsonderzoek niet?
3.3 De groei van het evaluatieonderzoek
3.4 Afsluiting
4 Het beleidsproces in theorie en praktijk
4.1 Inleiding
4.2 Het begrip ‘beleid’
4.3 Het beleidsproces in fasen
4.4 Van probleem naar oplossing: de beleidstheorie
4.5 Typen van beleid
4.6 Het beleidsproces in de praktijk: de aanleg van IJburg
4.7 Kritiek op het fasenmodel
4.8 Samenvatting
5 Plaats en functies van beleidsonderzoek in het beleidsproces
5.1 Het belang van onderzoek voor de beleidsontwikkeling
5.2 Kennismanagement
5.3 Relatie tussen onderzoek en beleid
5.4 Het model van de beleidscyclus
5.5 Functies van beleidsonderzoek
5.6 Afsluiting en relativering
6 Wat is het rendement van beleidsonderzoek?
6.1 Inleiding
6.2 Voorwaarden voor het optreden van rendement
6.3 Rendementstypen
6.4Partijen die specifieke typen rendement kunnen ondervinden
6.5 Kan rendement van beleidsonderzoek gemeten worden?
6.6 Hoe kan het feitelijk gebruik van beleidsonderzoek verbeterd worden?
7 De markt voor beleidsonderzoek
7.1 Inleiding
7.2 Intern onderzoek
7.3 Intern of extern onderzoek?
7.4 De markt voor extern beleidsonderzoek
7.5 Is het beleidsonderzoek optimaal georganiseerd?
7.6 Conclusies
8 Beleidsonderzoek in onze buurlanden
8.1 Inleiding
8.2 Duitsland
8.3 Groot-Brittannië
8.4 Vlaanderen 138
9 Beleidsonderzoek onder vuur
9.1 Hoe meer onderzoeksrapporten, hoe meer elkaar tegensprekende resultaten
9.2 Beleidsonderzoek is ‘quick and dirty’
9.3 Er is te veel onderzoek, je ziet door de bomen het bos niet meer
9.4 Onderzoek levert lange, onleesbare en technische rapportages op
9.5 Goed onderzoek, maar met een verkeerde probleemstelling
9.6 Beleidsonderzoek levert conclusies op waarmee je alle kanten op kunt
9.7 Onderzoeksresultaten komen vaak als mosterd na de maaltijd
9.8 Opdrachtgever heeft de onderzoekers/het onderzoeksbureau gemanipuleerd
9.9 Beleidsonderzoek trapt open deuren in
9.10 Beleidsonderzoek is lastig omdat er steevast om meer of ander beleid wordt gevraagd
10 Een toekomstperspectief voor het beleidsonderzoek
10.1 Alles beweegt, maar waarheen?
10.2 Steeds sneller en beter door ICT
10.3 Het begrip ‘deskresearch’ krijgt een andere betekenis
10.4 Datamining als de nieuwe revolutie in het beleidsonderzoek
10.5 Van een passieve naar een actieve rol van de beleidsonderzoeker
10.6 De beleidsonderzoeker krijgt een eigen status
10.7 Evaluatieonderzoek evolueert naar een hoger niveau
10.8 Van een gesloten naar een open markt (of toch niet helemaal?)
10.9 Beleidsonderzoek vooral in samenwerking en netwerken
10.10 Beleidsonderzoek als uitvloeisel van professionalisering van het beleidsproces
10.11 De invloed van Europa blijft groeien
10.12 Tot besluit: de vergeten schakel in de Nederlandse kennis-infrastructuur
Methoden van beleidsonderzoekers
Marieke Boekenoogen & Carla Verheijen
