Gnostische Organsiatiekunde

Stukje uit het artikel 'de gnostiek is een opstand tegen jawhe' van Herbert Erkelens uit HN 13 april 2002. Daarbij heb ik enkele persoonlijke organisatorische noten toegevoegd. Gnosis is zelfkennis die tot Godskennis voert. In het Thomasevangelie zegt Jesus 'Als je jezelf kent dan zul je ook gekend worden. Gnostiek is een avontuur waarbij je zoekend naar betekenis je eigen weg gaat. Naar je eigen opstanding uit de dood.

Nadat in 1244 de Kartharen door de kruisleggers werden vernietigd in Zuid Frankrijk en daarna nog incidenteel Katharen werden opgepakt en verbrand, werd het stil rond de gnostiek. Jammer dat hun kennis zo werd onderdrukt want het had veel lijden van mensen kunnen besparen.

Het woord Karthaar is afgeleid van het Duitse woord K?tzer waarmee in de Middeleeuwen mensen werden aangeduid die een relatie met de duivel zouden onderhouden. In 1849 schreef Charles Schmidt een boek over de Albigenser K?tzer. In het Frans werd dit Cathares Albigeois en sindsdien spreekt men niet meer over de Albigenzen, maar over de Katharen. Zelf hebben ze die term nooit gekend. Vervolgens werd het wooord Kathaar met het Griekse woord katharsis verbonden wat reiniging betekent.

Deze visie leeft sterk in sommige spirituele kringen. Maar de Katharen zelf noemden zich Christenen en vrienden van God. De God der wrake uit het oude testament was volgens de Katharen niet dezelfde als de liefdevolle God waar Jesus over sprak. Je kunt de gnostiek in dit opzicht zlefs zien als een opstand tegen Jahwe, het beeld van een goddelijke wetgever en rechter die het Joodse volk voortdurend straft als het zich niet aan de goddelijke verordeningen houdt. In het jodendom hebben orthodoxie en gnostiek elkaar enorm be?nvloed. Het huidige Jodendom is niet denkbaar zonder de Gnosis van de kabbala en het vuur van het chassidisme. In het joodse geloof is de dialoog tussen beide groeperingen wel mogelijk geweest omdat er altijd de vrijheid heeft bestaan om naar de stem van het eigen innerlijk te luisteren. Die vrijheid opent de weg om naar de ander te luisteren. Het kerkelijk christendom daarentegen heeft geprobeerd om de stem van de innerlijke mystieke broeder te smoren. De vondsten in Nag Hammadi in 1945 geven echter weer ruimte aan de mystieke kant in het Christendom.

Wat zou dit echter voor organisaties gaan betekenen, als mensen ook in organisatorisch verband weer waarlijk op zoek gaan naar de betekenis van het leven, de CNN en talloze andere maatschappelijke conditioneringen en bijbehorende 'verblindingen' van zich af gaan schudden. Wakker worden op een ander geestelijk niveau. De wereld opnieuw in verwondering gaan aanschouwen niet alleen zintuiglijk maar vanuit het contact met hun 'hogere zelf'. Als de financi?le administratie, personeelszaken, de marketing, de productie en productontwikkeling worden gedaan vanuit het contact met dat hogere zelf. Nieuwe vakken als 'de geestelijke grondslagen van de organisatiekunde' hun intrede doen. 'Liefdevolle marketing' een bestseller is geworden. Verkopers opnieuw hebben ontdekt dat het Engelse woord 'to sell' afkomstig is van het Noorse woord 'selj?' wat 'dienen' betekent. De scholen van spiritueel management (zie bijv. het boek synchroniciteit, de innerlijke weg naar leiderschap, van Joseph Jaworski) een volwaardig geaccepteerd fenomeen zijn geworden in organisatieland. Misschien dat het Nieuwe Vaticaan dan ook een andere organisatiecultuur zou kennen dan het oude Vaticaan?