Onlangs vroeg een vriendin me of ik geloofde in altru?sme in de liefde tussen twee personen. Ik antwoordde spontaan, ja. Ze glimlachte en zei dat het een illusie was. Daar ging ik niet op in, het was alsof ik niet toe wilde geven aan iets dat ik altijd wilde ontkennen. Iets dat niet in mijn idealistisch kader paste.
Ik raadpleegde van Dale: "altru?sme= onbaatzuchtigheid, het laten bepalen van zijn handelwijze door de belangen van anderen".
Wat zijn "belangen" van iemand? Krijgen die altijd een materi?le betekenis of is het gevoel van voldoening ook een soort belang? In wiens belang hebben we lief? Waarom houden we van iemand? Krijgen we daar iets voor terug? Kunnen we van iemand blijven houden als die persoon niets meer voor ons kan betekenen of als die op een of andere manier uit ons leven verdwijnt? Is liefde een op zichzelf staand feit of een interactie tussen twee personen?
Bij liefde moeten er altijd minimaal twee partijen aanwezig zijn. In dat geval is er een interactie vanzelfsprekend. Dit kan in een passieve of actieve vorm plaats vinden.
Iedereen heeft haar/zijn eigen maatstaven om iemand lief te hebben. Wanneer die overeenkomen met elkaar kunnen we over een actieve interactie in een liefdesrelatie spreken.
In een actieve interactie zijn beide partijen even veel met geven en nemen bezig. Dit kan zowel materieel als immaterieel zijn. Bij materi?le zaken is het principe van de wederkerigheid altijd te onderscheiden van altru?sme. Dit vanwege de zichtbare aard van de materie. Immateri?le zaken kunnen daartegenover voor verwarring zorgen. In een actieve interactie bij een liefdesrelatie is er, mijns inziens, wel degelijk sprake van het principe van de wederkerigheid. Je hebt iemand lief, door je liefde te tonen, zorg je voor de wederkerigheid. Maar je bent je niet bewust van het proces. En dat is de reden dat veel mensen denken dat hun liefde voor iemand altru?stisch is.
Maar wanneer is er sprake van een passieve interactie in een liefdesrelatie? Op het moment dat de maatstaven van de ene ver van die van de andere liggen, komt er geen actieve interactie tot stand. Geen actieve verbinding, maar die is passief wel degelijk aanwezig. De ene voelt zich emotioneel aangetrokken tot een ander, in dit geval heeft die ander passief voor dat gevoel bij hem/haar gezorgd. Daarom kunnen we over een passieve verbinding spreken.
Hij/zij krijgt geen waarneembare respons van die ander, maar dat wil niet zeggen dat die respons niet aanwezig is. Een vriend had het ooit over "een hart tot hart connectie" tussen twee personen, in de veronderstelling dat die verbinding wel degelijk aanwezig is en dat de ene persoon zich daar niet bewust van is. Ik zou het anders formuleren. Die connectie is inderdaad aanwezig en het zorgt voor het principe van de wederkerigheid. Hij/zij heeft die andere partij lief. Die andere heeft onbewust voor dat gevoel gezorgd. Omdat in dit geval sprake is van een eenzijdige liefde, kan voor verwarring zorgen dat het principe van de wederkerigheid niet van kracht is bij deze situatie. De ene persoon schenkt liefde en krijgt er niets voor terug. Dan is het altru?sme, zou je zeggen.
Maar nu komt de vraag: in wiens belang heeft hij/zij iemand lief? Wat gebeurt in hem/haar? Wat voor gevoel hoort bij die liefde? Wat voor kracht geeft dat gevoel die persoon? Wat gebeurt er als hij/zij niet meer lief kan hebben? Een lege huls? Mijns inziens wel.
Liefde is niet altru?stisch. Daarin zit een wederkerigheid. Een prachtig principe zolang het niet verward wordt met calculerend gedrag. Calculerend omgaan met de liefde is een stijlvolle vorm van prostitutie. Een bordeel zonder bord. Menige vrouw of man doet niet anders in zijn of haar maatschappelijke en organisatorische leven. Jammer, want het maakt tevens hun werkleven ?leeg'. Het hart is niet echt aanwezig en daardoor zullen ze nooit de essentie van wederkerigheid en dientengevolge de geestelijke essentie van ondernemen kunnen voelen. Met uiteindelijk een diep liggende en niet altijd gevoelde pijn vanuit de vraag ?waarvoor heb ik geleefd?'
Nu weet ik waarom mijn aversie tegen de gedachte dat liefde niet altru?stisch is. Ik had voor mezelf dat onderscheid niet gemaakt. Vertellend gaan we een stapje vooruit bij het ontwikkelen van onze denkbeelden en krijgen we steeds meer identiteiten. Dat zorgt voor diversiteit en diversiteit zorgt voor creativiteit en dit allemaal zorgt voor progressie.
Ferdows Kazemi, e-mail: ferdows_kazemi@hotmail.com
