Samenvatting van het gelijknamige boek van Joep Schrijvers dat als ondertitel heeft 'de kunst van het konkelen en samenzweren. Hoe naai ik anderen.'
Laat ik er maar rond voor uit komen. Ik ben het niet echt met de schrijver van het boek 'hoe word ik een rat' eens. Ja, ik heb legio voorbeelden van gekonkel gezien en ja, ik heb ook legio voorbeelden gezien van hoe het anders kan. Wat ik er aan zou willen toevoegen is het volgende.
Elke keer als ik zelf in een situatie met gekonkel terecht kwam, stelde ik me vroeg of laat (meestal wat later) de vraag:"wat zegt dit van mij?" Onder het motto 'reality is a reflection of your own mind' vroeg ik me af hoe ik dat rattengedrag kon gebruiken als springplank om mijn innerlijk verder te veranderen. Er zijn immers zoveel leukere, meer zuivere en mooiere gevoelens in jezelf te ontwikkelen dan rattengevoel, juist ook in een organisatie. Je mist wat in je leven als je in rattengevoel blijft steken.
Ik heb op een bepaald niveau altijd oprecht medelijden met diegenen die hun hele leven bijna paranoia zijn gefocust op vragen als 'hoe lopen de hazen' en 'hoe komt het boven over' of 'wat betekent dat voor mijn imago/positie/ belangen'. Al dit soort type vragen en focuspunten en het spelen van de bijbehorende spelletjes…..jammer. Het kost je zoveel innerlijke vrijheid en innerlijke positiviteit met alle niet-fysieke en fysieke nadelen van dien. Je biografie wordt immers op termijn altijd je biologie. Zoals je denkt, zo wordt je…ook in fysiek opzicht. Is er misschien ook een relatie tussen rattengedrag en het ziekteverzuim in een organisatie (of de gezondheid van een heel land)?
Niettemin geeft Joep Schrijvers, de auteur, wel een mooie beschrijving van een wereld waaruit jij jezelf los kunt maken. Begin je aan jezelf te werken dan moet je het rattengedrag, als je er in terecht komt en dat mogelijkerwijs ook iets van jezelf zegt, wel kunnen herkennen. Overigens beschrijft Schrijvers ook hoe vele ratten zich aan het einde van hun arbeidszame leven voelen. Wat er o.a. van hun energie over is gebleven. En da's niet best.
Een medicijn/antidote hierbij is 'as a man thinket, so he becomes', van James Allen (de mail van vorige week). Als je de gedachten die in dat boekje staan werkelijk hebt ge?ntegreerd in je gedrag, zul je steeds minder dat ellendige rattengevoel ervaren (Zie www.managementissues.com/search/specials/artikel61.shtml ). Bovendien zul je door die toename van de bijbehorende innerlijke vrijheid meer creatief kunnen zijn en een groter 'complexiteitsniveau' kunnen tackelen en aanvoelen dan dat een werkelijke rat ooit zal kunnen.
En dan nu de samenvatting van het boek.
Schrijvers noemt vele redenen waarom hij zich met 'ratten' is gaan bezig houden maar de belangrijkste vindt hij wat hij noemt de intellectuele spagaat. Op een gegeven ogenblik merken professionals dat zij in een intellectuele spagaat terecht zijn gekomen. Aan de ene kant zitten zij boordevol brave professionele schema's en aan de andere kant ervaren zij praktijken die daar diametraal tegenover staan. Het wrikt en het allemaal past niet meer zo goed. Ze praten dan aan de ene kant de mooie woorden mee, die het bedrijf van hen verwacht te horen en hebben ze het over 'eerlijkheid' en 'openheid' terwijl hun ervaring is dat aan de andere kant de top essenti?le informatie achterhoudt, het personeel in de kantine andere dingen zegt dan in het teamoverleg en dat iedereen hekken heeft geplaatst om te zorgen dat niemand in hun tuintje komt.
Er rest volgend de auteur maar één manier om de spagaat dragelijk te maken. En die oplossing is heel simpel. Stop met het persen van de alledaagse praktijk door die brave mallen. Ga weer de taal van alledag spreken. De taal van de ratten. Dus heb het niet over 'valkuil' maar over 'hufterigheid' niet over 'coachen' maar 'op de huid zitten'.
Overigens zegt Schrijvers dat je een goede rat niet als rat herkent. Een slechte rat wel. Een goede rat praat niet over zijn streken, over de meesterlijke zetten die hij heeft gedaan en die vallen niet eens echt op. Die ziet er zelfs als een gewoon normaal ethisch mens uit.
Het definitieve idee voor een cursus 'hoe wordt ik een rat' ontstond toe Schrijvers het verzoek kreeg om een lezing te houden voor promovendi die onder de duim werden gehouden en uitgebuit door hun hoogleraren.
De grondhouding van de rat.
Schrijvers geeft een eenvoudige test af om je eigen rattengehalte of moet ik beter zeggen overlevingsmogelijkheden in het riool van het leven vorm te geven.
Dat doet hij door stellingen te poneren als.
– Ik vind het uitermate plezierig om me met politieke spelletjes in het bedrijf bezig te
houden.
– Ik kijk altijd welke belangen er spelen in en om mijn eigen functie.
– Ik weet hoe de hofhouding van mijn organisatie in elkaar zit.
– Ik laat normaal gesproken niet het achterste van mijn tong zien.
– Ik zoek altijd naar de zwakste plekken in het karakter van de andere persoon.
– Ik heb angst om te verliezen. (een slechte eigenschap voor een rat)
– Ik ben gekant tegen politiek in organisaties en wil open en eerlijkheid.
(het omgekeerde is natuurlijk het kenmerk van de rat)
– Ik denk altijd enkele stappen vooruit.
– Het doel heiligt de middelen
– Ik kan goed doorvragen (uithoren) en interviewen.
– Ik weet over welke machtsbronnen ik beschik.
Eigenlijk geven bovenstaande focuspunten de kern van het eerste deel van zijn boek weer.
Focuspunten die de grondhouding van een rat dienen te bepalen.
Wil je de test doen? Ga dan naar www.hoewordikeenrat.nl/test.html .
Er zijn een aantal indicatoren die aangeven of je je in een arena bevind waarin rattengevechten moeten worden geleverd.
– Is er sprake van dubbelzinnige doelen?
– Zijn er tegengestelde belangen?
– Zijn er verschillen in waarden?
– Zijn er veranderingen op komst?
– Is er een toenemende onvoorspelbaarheid in het werk?
– Zijn er rekeningen uit het verleden te vereffenen?
– Zijn er echte ratten in de buurt, mensen met een scherpe neus voor belangen?
– Heb ik de neiging om open te zijn over mijn doen en laten?
– Komen er gevoelens van achterdocht, van dubbele agenda's in me op?
Wat zegt mijn intu?tie?
– Heb ik een slecht gevoel over de gang van zaken?
Je kunt je omgeving natuurlijk ook doorlopend aftasten door mensen in je omgeving aan het praten te krijgen, roddels op te vangen, op quasi vertrouwelijke voet komen met secretaresses etc.
Bronnen van macht.
Wat is macht volgens Schrijvers? Dat is het vermogen tot variatie bij anderen te reduceren. Machiavelli leverde hier als eerste en kookboek voor.
In schrijvers analyse onderscheidt de professionele rat een negental machtsbronnen te weten:
1. Het monopolie hebben doordat personen:
Een bepaalde kennis, ervaring en expertise hebben dan wel veel gevraagd
worden. Iets dat je uniek positioneert.
Hulpbronnen hebben in de organisatiestructuur. Mensen die bepaalde
diensten in een organisatie kunnen leveren en die dat graag voor je doen.
Het vermogen om diensten te bieden die anderen 'zekerheden' of anders
geformuleerd een geruststellend gevoel geven. Dit kan vari?ren van
managementrapportages tot bepaalde concepten.
2. De adem van de structuur, kun je je eigenpositie in de structuur op de een
of andere wijze gebruiken dan wel kun je de positie van anderen in de
structuur gebruiken?
Daarbij kun je denken aan in- en uitsluiting door medewerkers macht te
geven of te ontnemen door ze op een bepaalde plaats in de structuur
neer te zetten.
3. Faciliteringsmacht (procesvaardigheden): het kunnen faciliteren van de
stroom der gebeurtenissen die tot vernieuwing, iets anders moeten leiden.
Als procesbegeleider je macht ontlenen aan het zich ontvouwende proces zelf.
4. Technologie. De introductie van technologie leidt altijd tot veranderende
machtsverhoudingen. Kun jij bijv. internet gebruiken om je invloed
te verhogen?
5. Protocollaire wilsoplegging: het kunnen opleggen van regels, procedures,
voorschriften etc.
6. Gebruiken van het fysiek. Te denken valt hierbij aan:
* Kracht: kan in sommige branches wel eens nuttig zijn.
* Geslacht: sommige professionals zijn redelijk eenvoudig op hun
man of vrouw zijn te runnen, hoe graag ze dat ook niet zouden willen.
* Leeftijd: die kun je accentueren of verdoezelen al naar gelang de situatie.
* De macht van het aantal: heb je het vermogen bondgenoten te zoeken en
mee te krijgen.
7. Panoptische onderwerping waarbij het lijkt alsof je je onderwerpt.
Dan kun je gaan:
* Spioneren: dit kun je doen door informatie te verzamelen over
verborgen doelen, strategie?n, plannen en activiteiten van iemand door
als 'vriend' met hem/haar om te gaan.
* Meten: Ben je in staat om het gedrag van iemand anders en jezelf te
'meten'?
* Zelfcorrectie indien dat nodig mocht blijken.
8. Netwerken: de juiste mensen op de juiste plek op het juiste moment kennen.
9. Betoveringsmacht/charisma.
Streken en zetten.
Ook dat is samen te vatten in een eenvoudig overzicht.
Je kunt de ander:
– Omkopen waarbij je een geschenk moet vinden dat past bij hetgeen de
ander je gaat leveren. Omkopen heeft natuurlijk vele subtiele vormen.
– De pas afsnijden: als iemand hindert hoe zorg ik er voor dat verandert in
mijn voordeel.
– Angsten runnen: waar is iemand bang voor. (Toon nooit je eigen zwakheden).
Je kunt de angst van een ander oppoken of reduceren afhankelijk van
wat je wilt.
– Vernederen wat ook op vele subtiele wijzen kan: geen bureau meer hebben,
zeggen dat
iemand misbaar is. Krenk ze in hun zelfrespect.
– Bazen ondermijnen: zorg er voor dat hij zijn doelen niet haalt.
Je kunt ook via een ander vechten door deze voor je karretje te spannen:
*Fronten te kiezen die zover mogelijk van jou vandaan liggen dan wel te
creëren waarop eerst anderen sneuvelen. Bijv. door enkele anderen eerst
tegen elkaar uit te spelen.
*Bewijzen verzamelen (fouten zoeken) over het disfunctioneren van
iemand anders door inschakeling van bepaalde experts en deze gebruiken als
troefkaart.
*Lekken en roddelen.
*Slachtofferen: een collega voor de gevolgen laten opdraaien. Het kunnen
beschikken over een zondebok.
*Lobbyen.
En je kunt jezelf als instrument gebruiken door:
Als woordkunstenaar de waarheid te verdraaien. Informatie wat anders te presenteren.
Reputatiemanagement: nadenken over methoden die je reputatie kunnen opvijzelen.
Onvoorspelbaar te zijn waardoor anderen niet goed weten wat ze moeten doen.
Het vernietigen van sporen waardoor je nooit in diskrediet kunt worden gebracht.
Het verkrijgen van zelfkennis wat je in staat stelt om je eigen zwakheden te doorgronden en af te grendelen van de grijpgrage handen van andere ratten.
Het grote spel spelen: een aantal aandachtspunten.
Een ervaren rat in bedrijfspolitiek maakte eens een onderscheid in 'slim','sluw', en 'slinks'.
Voor iemand die slim handelt hebben we doorgaans respect. Het zijn werkwijzen die wanneer ze zichtbaar worden een gevoel van verkneuking en plezier opleveren.
Dat wordt al anders bij iemand die sluw opereert. Zo iemand ga je mijden en heb je alarmbellen van argwaan. Die persoon kan zijn gekonkel ook tegen ons gebruiken.
Slinks zijn ondernemers die met diverse trucs ondoorzichtige zakelijke netwerken opbouwen. Ook dat wordt niet gerespecteerd. Die moet je dus bedekken met een gezonde laag slimheid.
De beste ratten zijn 'realpolitiker'. Die draait zich naar het gevaar toe en analyseert dit:
Wat zijn de factoren?
Wie zijn de spelers?
Hoe sterk ben ik en is de ander?
Welke realistische mogelijke uitkomsten liggen het dichts bij mijn belangen.
Daarbij is een belangrijke leidraad dat overmoed en branie in het woordenboek van de rat niet voorkomen. Wel een klein beetje lef is nodig.
Houd altijd voor ogen dat er de goede redenen en de ware redenen zijn. Iedereen in een organisatie denkt/heeft geleerd dat je elke daad niet met 'ware' maar met 'goede' redenen moet omkleden. Spoor de ware dus op.
In conflicten in organisaties wordt meestal al snel geprobeerd je in te pakken en te verzwakken. Dat is niet zonder reden. Als je de energie van een ander kunt laten weglekken wordt het allemaal wat makkelijker. Hierbij gelden een aantal vuistregels:
Maak je tegenstander zwart terwijl je zelf de vermoorde onschuld bent.
Als je zelf niet onder het 'daderschap' uitkomt, verwijs dan simpelweg naar de situaties en omstandigheden die moesten maken dat jij….
Maak gebruik van de misplaatste loyaliteit van de ander. Menigeen in de organisatie is in het begin vaak loyaler aan de organisatie dan aan zichzelf.
Kijk eens of je de 'underdog' kunt spelen met als effect dat de ander de rol op zich neemt van 'edelmoedige' / 'redder'.
Heb oog voor toevalligheden en buitenkansjes.
Last but not least: angst is een slechte raadgever maar je kunt er bij de tegenpartij wel gebruik van maken. Ben je bewust van je eigen angsten (ondergangs-, faal- en de afwijzingsangsten). Neem ze serieus, Van de ene kant is dat altijd een signaal dat er dreiging is van de andere kant moet het niet verlammend op je werken. Onderzoek die dreiging en zet die angst om in een creatief proces.
Mocht je trouwens een spel verliezen, vergeet dan niet dat omstanders er een hekel aan hebben als je gaat natrappen. Mensen voelen feilloos aan wanneer de strijd is afgelopen en rattenstreken niet meer van belang zijn. Je wordt dan als een slechte verliezer beschouwd.
Afsluiting.
Zoals iemand tegen Schrijvers zei:"Ik zou weer leuke dingen willen doen. Samen met mensen aan de toekomst bouwen. Lekker netwerken. Dingen doen. En geen gevechten meer. Maar ik kom er niet meer toe. Alle energie is weg. Ook met een toprat als Machiavelli liep het uiteindelijk niet goed af. Alhoewel hij, net als Schrijvers, enkele interessante analyses gaf. Zit je op dat punt?
Ga dan naar www.managementissues.com/search/specials/artikel61.shtml en begin opnieuw maar dan vanuit het gezichtspunt van James Allen, de schrijver van dit boekje. Het zal je op termijn meer voorspoed en meer energie opleveren.
Meer weten en andere boeken van Joep Schrijvers?
Hoe word ik een rat?
Auteur: Joep Schrijvers
'Hoe word ik een rat?' is een uitzonderlijk boek, niet alleen door de stellingnamen, de anekdotes, het schaamteloze maar vooral ook door zijn stijl. Zie verder:
http://www.managementboek.nl/boek/9789055942558/
hoe_word_ik_een_rat_joep_schrijvers?affiliate=1910
De tomtomisering van de maatschappij.
Auteur: Joep Schrijvers
Hoe worden onze hartstochten gemanipuleerd? Waarom is angst de kern van moderne bedrijven? Waarom moet u van iedereen gelukkig worden? Waarom walgen we steeds minder? Bestseller-auteur Joep Schrijvers vertelt het allemaal in dit boek en legt opnieuw huiveringwekkende verbanden die anders onopgemerkt blijven.
De samenleving is een groot logistiek imperium geworden, dat zelfs haar invloed uitoefent op het privé-leven, de dromen en vooral de hartstochten van mensen. Iedereen is gestoord bezig met het rondpompen van geld, goederen, informatie en sperma.
Vele passiestrategieën zijn werkzaam om de emoties van mensen op te poken, te dempen of te kanaliseren. Iedereen staat onder controle en toezicht. De 'tomtomisering' is definitief doorgedrongen. Mensen moeten nuttig en doelgericht blijven.
De vraag is of dit erg is. Schrijvers meent van wel: 'We leven onder het juk van een utilitair fundamentalisme met totalitaire trekken. Het spreadsheet is onze sharia.' Dit boek geeft aan dat ontsnappen mogelijk is en dat de existentiële dimensie van het leven heroverd kan worden. U moet dan wel een principiële geluksweigeraar worden. 'Het Wilde Vlees' is een boek, dat ogen opent die anders gesloten blijven.
Zie verder:
http://www.managementboek.nl/boek/9789055944835/het_wilde_vlees_de_
tomtomisering_van_de_passionele_mens_joep_schrijvers?affiliate=1910
