Managementissues

De wereld in 2025 (The Economist)

Ieder jaar publiceert The Economist in december de verwachtingen over internationale ontwikkelingen voor het volgende jaar. The Economist slaagt er altijd weer in om in kort bestek de voornaamste thema’s die op ons afkomen neer te zetten. Het geeft een beeld van de uitdagingen en gevaren die ons te wachten staan. Interessant ter voorbereiding op 2025 maar ook als naslagwerk gedurende het jaar.

De grote vraag voor 2025 is: wat gaat president Trump doen? Na zijn overtuigende zege bij de presidentsverkiezingen zien we de eerste contouren van zijn tweede termijn opdoemen. Gaat hij een vrede tussen Oekraïne en Rusland bewerkstelligen en tegen welke prijs voor Oekraïne? Geeft hij Israël de vrije hand bij de conflicten in Gaza en Libanon? Hoe gaat hij zich verhouden tot de steeds meer samenwerkende tegenstanders China, Rusland, Iran en Noord-Korea? Gaat Trump de NAVO-partners onder druk zetten om de defensie-uitgaven verder te verhogen?

Meerderheden in zowel het Huis van Afgevaardigden als het Congres geven president Trump voor de komende twee jaar de kans om veel van zijn plannen door te voeren. Het is de vraag of hij inderdaad illegale immigratie keihard gaat aanpakken en of hij de belastingen drastisch zal verlagen. De door Trump aangekondigde verhoging van de importheffingen wordt mogelijk ingeperkt omdat deze ook de economie kunnen treffen als gevolg van tegenmaatregelen. In combinatie met het vertrek van illegale arbeidskrachten raakt dat de economische groei. Vraag is ook in hoeverre hij de klimaatmaatregelen zal terugdraaien. Hetzelfde geldt voor Obamacare waar hij uiterst kritisch op is.

Wereldwijd zien we een trend dat de weerstand tegen migratie verder toeneemt. Niet alleen in Amerika is dit een overheersend thema geweest tijdens de verkiezingsstrijd. Ook in Europese landen neemt de weerstand toe. In veel landen is het inzet van de verkiezingsstrijd en ook komen populistische partijen die dit centraal stellen aan de macht of groeien zij fors, zoals bijvoorbeeld in Italië, Hongarije, Nederland en Duitsland.

De vier autocratieën Rusland, Noord-Korea, Iran en China werken steeds meer samen en delen daarbij een afkeer van Amerika. Daar komt bij dat het isolationistische gedachtegoed opkomt in Amerika. Ook wordt steeds duidelijker dat Amerika aan het einde van zijn militaire mogelijkheden komt met zoveel conflicten tegelijk op het wereldtoneel.

De relatie met China is voor Amerika cruciaal. Conflicten dreigen over Taiwan, maar ook in de Zuid-Chinese Zee. Economisch gezien is de verwachting dat Trump hogere heffingen op import gaat doorvoeren. Zeker richting China zal hij de tijdens zijn eerste termijn ingezette tarieven op de import van Chinese goederen doorzetten. Ook president Biden heeft dit gedaan.

In China zijn grote zorgen om de economie. De groei komt naar verwachting niet boven de 5% uit en dat is voor Chinese begrippen laag. Er is sprake van een crisis in de vastgoedsector en de dreiging van hogere tarieven door Amerika is reëel. Stimulerende maatregelen zijn nodig om de economie vlot te trekken.

In de meest invloedrijke landen van Europa zien we dat de leiders zwak zijn en zich primair moeten richten op binnenlandse kwesties. In Frankrijk zien we een minderheidsregering die op weinig steun kan rekenen. In Duitsland komen begin 2025 nieuwe verkiezingen. In Groot-Brittannië zien we een onervaren Labour regering die binnenlandse hervormingen moet doorvoeren. Poetin vaart er wel bij en Trump kan de duimschroeven aandraaien voor meer geld voor defensie en gunstige handelsvoorwaarden. Het is te verwachten dat Trump iets terug zal willen voor militaire steun voor Europa. Nu de vele conflicten in de wereld Amerika uitputten zal Europa meer moeten bijdragen.

Oekraïne en Rusland zijn de uitputting nabij. Beide kanten en hun ondersteuners zullen aansturen op onderhandelingen. Donald Trump heeft dit heel duidelijk aangekondigd. Vraag is wel hoe de vrede er uit zal zien. Kan Rusland het veroverde gebied behouden? Welke veiligheidsgaranties krijgt Oekraïne? Wordt Oekraïne lid van de NAVO?

Ook in Latijns-Amerika is het afwachten wat Trump gaat doen. Immers veel immigranten komen uit deze landen. Met name voor Mexico is het spannend. Niet meegaan in Tromps plannen betekent mogelijk ook hogere exporttarieven. De strijd tegen de drugsbendes zal belangrijk blijven in veel Latijns-Amerikaanse landen. We zien dat de ingrepen vanuit overheden harder worden. In El Salvador zien we dat president met ijzeren vuist de drugscriminaliteit aanpakt. Dat hij daarbij de mensenrechten niet altijd eerbiedigt wordt door velen voor lief genomen. Draconische maatregelen om de economie op orde te krijgen zien we van de nieuwe Argentijnse president Javier Milei. Zo verlaagde hij de overheidsuitgaven met 30%, devalueerde de munteenheid en verhoogde de importheffingen.

De weg naar meer democratische verhoudingen is in Azië een moeizaam proces. In India is premier Modi herkozen, maar met minder steun dan voorheen. Hij heeft nu een coalitieregering moeten vormen. Hierdoor wordt zijn nationalistische Hindoe koers getemperd. Zorgen zijn er om de nieuwe president van Indonesië Prabowo Subianto en in Myanmar, waar een militaire junta de macht greep in 2021, is democratie ver weg.

Ook het komende jaar zal er oorlog zijn in het Midden-Oosten. Zelfs als er een einde aan het geweld komt zullen opbouw van de vernietigde gebieden en het vluchtelingenprobleem blijven bestaan. Het lot van het Midden-Oosten ligt in handen van de Iraanse leider Khamenei, premier Netanyahu en president Trump. Khamenei is terughoudend om direct in conflict te komen met Israël, terwijl Netanyahu Iran harder wil aanvallen. De wild card is president Trump. De grote vraag is of Trump Israël toestaat de nucleaire faciliteiten in Iran aan te vallen. Wat Israël verder wil bereiken nu vrijwel alle doelen zijn behaald is de vraag. In Gaza is de militaire structuur van Hamas ontmanteld en in Libanon is Hezbollah teruggedrongen. De harde opstelling van Iran lijkt te verzachten. Signalen van de-escalatie en een voorzichtige bereidheid tot gesprek met Amerika worden steeds vaker afgegeven.

De oorlog in Soedan eist veel slachtoffers en duurt al lang. Uitzicht op vrede is er niet, de vluchtelingenstroom is immens en uitbreiding van de hongersnood dreigt. In de Westerse media zien we hier weinig over, terwijl dit qua omvang het grootste conflict van deze tijd is.

Er is een serieuze dreiging dat de race om kernwapens wordt verhevigd. Rusland heeft openlijk gedreigd met het gebruik van kernwapens in Oekraïne. Ook president Xi Jinping heeft besloten het Chinese kernwapenarsenaal uit te breiden. We zien we dat Noord-Korea steeds meer toenadering zoekt tot China en Rusland en dat Iran op het punt staat kernwapens te ontwikkelen. Oekraïne heeft gedreigd zelf een kernwapen te ontwikkelen in geval het land geen lid van de NAVO kan worden.

Bert van Ravenhorst,
Januari 2025

Bron: ‘The Economist, The World Ahead 2025, december 2024