Managementissues

Ruzland[1]: land in oorlog met zichzelf en met de wereld

In de vroege ochtenduren van 24 februari 2022 vielen Russische troepen op bevel van president Poetin buurland Oekraïne binnen. Beelden van vernietiging en van bloedig geweld tegen de Oekraïense burgerbevolking gaan sindsdien de wereld over.

Meer weten?
Ruzland: land in oorlog met zichzelf en met de wereld
Auteur: Eva Cukier,
Uitgever: Prometheus Amsterdam, 2024, 285 pagina’s
Klik op: Ruzland: land in oorlog met zichzelf

Terwijl de wereld in afschuw toekijkt hoe Oekraine met bommen wordt bestookt, krijgen burgers in Rusland een heel ander beeld van de oorlog voorgeschoteld: een beeld waarin het Russische volk de strijd aanbindt met een ‘naziregime’ in Kyiv en een vuist maakt tegen het imperiale Westen. Om critici en journalisten de mond te snoeren voeren de autoriteiten een keiharde militaire censuur in en wordt iedere vorm van verzet hard gestraft.

Als een van de weinige westerse correspondenten bleef Eva Cukier in Rusland om van binnenuit verslag te doen van de effecten van de oorlog, de repressie, de propaganda en de westerse sancties op de Russische samenleving. Uiteindelijk werd het te risicovol en trok NRC haar in juni 2023 terug. Het lukte haar uiteindelijk toch zo’n anderhalf jaar om Rusland in oorlogstijd te beschrijven. De weerslag van deze ervaring heeft ze opgetekend in dit boek.

Eva Cukier is slavist, journalist en schrijver. Al ruim vijfentwintig jaar bereist zij Rusland, Oekraïne, Centraal Azië en de Kaukasus. Sinds 2016 is zij werkzaam voor NRC, waarvoor zij verslag doet van politieke en maatschappelijke gebeurtenissen in de regio.

In dit boek beschrijft Cukier hoe Rusland vanaf 2006 geleidelijk een dictatuur werd. De kleurenrevoluties in de buurlanden leidden tot scherpe reacties van Poetin. Zo lijfde hij de Krim in en destabiliseerde hij de Donbas. Tevens schetst Cukier een beeld van de gevolgen van de oorlog voor het dagelijks leven. De gevolgen van de sancties, het vertrek van bedrijven, geen Netflix en Spotify meer. De repressie werd steeds sterker. Wie demonstreerde liep het risico gearresteerd te worden. Leraren en studenten die tegen de oorlog waren werden ontslagen. De propagandamachine draaide op volle toeren. De Russen werd voorgeschoteld dat Oekraïne de strijd was begonnen en dat de NAVO een directe bedreiging vormde. Strenge censuurwetten werden aangenomen, kranten werden uit de lucht gehaald.

De Russen lijken er rustig onder te blijven. De propaganda wordt door velen geloofd. Veel Russen zijn afhankelijk van de staat en bang hun baan te verliezen. Soldaten worden geworven in afgelegen gebieden. Aan hen en hun familie worden ruime beloningen geboden om in het leger te gaan. Armoede en gebrek aan perspectieven maken dat velen kiezen om naar het slagveld te gaan. In Moskou gaat het dagelijks leven ogenschijnlijk gewoon door. Toch worden meer dan vijftienduizend mensen opgepakt en ontvluchten velen het land. De persoonlijke verhalen van mensen maken begrijpelijk waarom zij niet in opstand komen, ook al weten ze wat er gebeurt.

Tijdens haar werk wordt Cukier lastig gevallen. Zo proberen ze haar drugsgebruik aan te wrijven door foto’s in scene te zetten. De geheime dienst zit haar constant op de hielen. Zij ziet kans mede dankzij een groot netwerk om mensen te spreken te krijgen en belangrijke plekken te bezoeken.

De indrukken en ervaringen van Eva Cukier geven een boeiend en uniek beeld van het leven in het Rusland van Poetin, waar onafhankelijke journalistiek nauwelijks meer mogelijk is. Ze heeft lef en gaat het gesprek aan met voorstanders van de oorlog en laat zich niet intimideren door de geheime dienst. Ondanks dat veel plekken voor buitenlandse journalisten verboden gebied zijn en de geheime dienst alles doet om ongunstige verslaggeving te voorkomen krijgen we toch een scherp beeld van hoe Poetin te werk gaat.

Bert van Ravenhorst
maart 2025

[1] Bij de oorlog zagen we vaak de letter ‘Z’. dit staat voor ‘Za Pobedoe’, De betekenis daarvan is ‘Voor de overwinning’.