Arend Jan Boekestijn en Rob de Wijk beschouwen de grote geopolitieke opschudding van onze tijd. China en Rusland dagen de huidige wereldorde uit, het Westen duwt terug met wapens voor Oekraรฏne en sancties tegen China. Gaan we naar een multipolaire wereld? Een boek over oorlog en vrede en de machtsverhoudingen van de toekomst. Die toekomst is onzeker, maar ook een uitvloeisel van trends en verhoudingen in het heden. Denk aan themaโs als veiligheid, technologie, demografie, toegang tot grondstoffen, klimaat en maatschappelijke stabiliteit. Een vooruitziende blik kan ons wapenen om de huidige en toekomstige uitdagingen het hoofd te bieden.
Hugo Reitsma studeerde politicologie en is verslaggever bij BNR. Arend Jan Boekestijn is historicus en voormalig politicus. Hij heeft veel kennis over de internationale politiek. Rob de Wijk is historicus en hoogleraar en houdt zich bezig met geopolitiek en internationale veiligheid. In de podcast Boekestijn & De Wijk gaan Arend Jan Boekestijn en Rob de Wijk onder leiding van Hugo Reitsma wekelijks op zoek naar de nieuwe wereldorde.
Meer weten?
Boekestijn & De Wijk voorspellen de toekomst; op zoek naar een nieuwe wereldorde
Auteur: Hugo Reitsma
Uitgeverij, A.W. Bruna Uitgevers, 2023, Amsterdam
Klik op:ย https://www.managementboek.nl/boek/9789400516694/boekestijn-and-de-wijk-voorspellen-de-toekomst-hugo-reitsma?affiliate=1910
China en Rusland lijken elkaar steeds meer te vinden. Zij lijken elkaar toestemming te geven voor enerzijds de oorlog van Rusland tegen Oekraรฏne en anderzijds de dreiging van China jegens Taiwan. Beiden gedreven door een behoefte om een einde te maken aan een door Amerika gedomineerde wereld. De opkomst van China heeft een alternatief geschapen voor de Westerse wereldorde en Rusland lift daar op mee. Onze wereld wordt zo steeds meer multipolair. De crisis die breed gevoeld wordt bestaat hieruit dat de oude unipolaire wereld met Amerika als leider niet meer bestaat, maar de nieuwe wereldorde zich nog niet gevormd heeft. Dat geeft veel onrust en onduidelijkheid.
China heeft iets wat het Westen niet heeft, namelijk een plan. Het land wil in 2035 de tech-macht van de wereld zijn en 2049 op de honderdste verjaardag van de Volksrepubliek een supermacht. Het infrastructuurproject De Nieuwe Zijderoute moet China verbinden met de afzetmarkten in Aziรซ, Europa, Afrika en de rest van de wereld. We zien dat China zijn economische en politieke macht steeds assertiever inzet.
Rusland voelt zich verraden door het Westen. Beloofd zou zijn dat de NAVO niet naar het Oosten zou uitbreiden, en die belofte werd vervolgens gebroken. Rusland speelt op het wereldtoneel vooral de rol van ontregelaar. Dat wil zeggen dat je niets constructiefs doet, maar naar believen conflicten kunt de-escaleren of oppoken waardoor je altijd de aandacht op je gevestigd houdt. Een rol die wordt gespeeld in Syriรซ, Georgiรซ en Oekraรฏne. Met zijn invasie in Oekraรฏne heeft Vladimir Poetin Amerika gedwongen tot een centrale rol, Europa tot ontwaken en China tot kleur bekennen. Ongeveer het tegengestelde van wat hij beoogde.
De relatieve macht van het Westen neemt af. Er is gebrek aan een consistent verhaal over waar we naartoe gaan. Er zijn geen leiders die dat verhaal vertellen. Het Westen zal eraan moeten wennen niet overal meer de boventoon te voeren. De internationale orde zal veranderen. Internationale organisaties als de Wereldbank en het Internationale Monetaire Fonds verliezen in belang of er worden parallelle organisaties gevormd vanuit China of Rusland. Het Westen staat van buiten onder druk en is van binnen verzwakt, terwijl een serie nieuwe crises er aankomt. Te beginnen de energiecrisis waarbij we ons veel te afhankelijk hebben gemaakt van Russisch gas. Daarnaast is er het probleem van grondstoffen. Die halen we bijna allemaal uit China, waarmee nu juist de relaties verslechteren. Ook het industriebeleid staat er niet goed voor. Een verbinding met klimaatbeleid wordt te weinig gemaakt. Tenslotte lopen we achter in onze defensie, waarbij we ons afhankelijk hebben gemaakt van Amerika. We zullen onze defensie-uitgaven fors moeten verhogen.
Rusland en China zouden niets liever zien dan een splitsing tussen de Verenigde Staten en Europa. In het Westen daarentegen wordt er juist van gedroomd China los te weken van Rusland. Beide blokken dingen naar de gunsten van de rest van de wereld. Dan gaat het om landen als India, Zuid-Afrika en Braziliรซ. Het Westen heeft het Zuiden sinds het einde van de Koude Oorlog verwaarloosd, terwijl China en Rusland juist hebben geรฏnvesteerd in het mondiale Zuiden. Inmiddels is Washington bezig met een inhaalslag. Het zou best kunnen dat er drie blokken in de wereldorde ontstaan. Een blok onder leiding van China, een tweede blok waarin Amerika dominant is en een derde blok van niet-gebonden landen..
Een vlot geschreven boek met interessante bijdragen van veel deskundigen. Soms wat rommelig omdat er veel standpunten door elkaar worden gepresenteerd. Het interessante is dat in vrij kort bestek de problematiek waar we nu voor staan wordt beschreven. Tegengestelde meningen worden tegenover elkaar gezet, waardoor het levendig is en blijft boeien. Prima te gebruiken als start voor een verdieping en voor boeiende discussies.
Bert van Ravenhorst
April 2024
