‘????? ?? ??? ??? ?????? ?? ???????’ ?? ?????????? ???????????!

Samenvatting van een uitgebreid artikel in Historia, nr 8, 2014.
Secretaresse is de baas. Auteur:  Martin Landin

Vrouwen als secretaresse
Het is 1861. Omdat veel kantoorpersoneel op het slagveld zit, neemt de Amerikaanse minister van Financiën, Francis Spinner, vrouwen aan als secretaresse. Al snel volgen andere overheden dit voorbeeld.
De kranten spreken schande van deze maatregel. Immers als mannen met ongetrouwde vrouwen werken, kan dat leiden tot ongewenste situaties.

Verleiden = schande
In 1893 is er dan de eerste grootschalige affaire in kranten die breed uitmeten dat een jongere secretaresse haar oudere getrouwde baas zou hebben verleid.

‘Office wife’
De jaren ’20: Het begrip ‘office wife’ is een gangbaar synoniem geworden voor secretaresses. Maar veel mensen op kantoor – en vooral de hardwerkende vrouwen zelf – vinden niet dat ze zo gestigmatiseerd mogen worden alleen omdat mannen zijn zoals ze zijn.

Eis conservatieve vrouwenorganisaties: kooien in kantoren….
Conservatieve vrouwenorganisaties wijzen er echter op dat sedert het begin van de 20-ste eeuw vrouwelijke stenografen de belangrijkste oorzaak zijn van scheidingen in de VS.
Één groepring uit Boston eist zelfs kooien in kantoren opdat getrouwde mannen niet in aanraking kunnen komen met jonge, vrouwelijke stenografen.

Kantoorromances
De jaren ’30 gaan vooral over kantoorromances waar Hollywood met romantische komedies sterk op inspeelt.
Verder zijn er, vooral voor vrouwen, de talrijke ‘confession magazines’. Dat zijn tijdschriften die geheel zijn gewijd aan liefde op de werkvloer waarbij de Assepoester-droom (de prins op het witte paard) sterk worden geaccentueerd.

Sex at the office
Die Assepoesterbeleving krijgt in de jaren ’60 een andere wending.
In 1962, Helen Gurley Brown was toen 40 jaar en had 17 secretaressebaantjes gehad, brengt in dat jaar het boek ‘Sex and the Single Girl’ uit.
Het doel dat ze met het boek beoogde was bij vrouwen financiële onafhankelijk te stimuleren én seksuele relaties te hebben voordat je trouwt. Iets waar destijds, in het ontluikende ‘flower power’-tijdperk, anders tegen aan werd gekeken dan nu.
Hoe combineer je financiële onafhankelijkheid en seksuele vrijheid in het type organisaties (en de rolverhoudingen daarin) van die tijd? Dat was de vraag die Helen Gurley Brown beantwoordde. 
(NB: vergeet niet dat het tot in de jaren ’50 in Nederland niet toegestaan was voor getrouwde vrouwen bij de overheid te werken. Als ze trouwden, werden ze ontslagen).

Het boek bood een ‘tijdbom’ aan tips voor vrouwen die zoveel mogelijk mannelijke aandacht wilden op kantoor. Een en ander vertaald in een stappenplan voor affaires. Een inspiratiebron voor de seksuele revolutie van de jaren ‘60.
Haar verhaal werd een geweldige hit. Binnen drie weken gaan er meer dan 2 miljoen exemplaren over de toonbank en Gurley Brown schrijft kort daarna een 2-de bestseller: Sex and the Office.

Ze raadt elke secretaresse aan haar baas op haar wenken te bedienen. Ze hoeft niet per se met hem naar bed, maar moet hem overladen met zorgzaamheid en zijn beste vriendin worden. De prins op het gouden paard, de ware liefde vinden is daarbij niet het meest belangrijk.
De baan als ondersteuner voor de baas, in de vorm van een secretaressebaan, dient te worden gezien als een stap naar hogere echelons. Tenminste als een vrouw haar kaarten goed uitspeelt.

Zes basisadbiezen
Brown gaf daarbij zes basisadviezen:

1. Je moet je baas bewonderen.
   Trek hem ’s-morgens zijn harnas aan, en verzorg ’s-avonds zijn wonden.
2. Je mag je baas NOOIT bekritiseren!
3. Wees enthousiast over al zijn beslissingen.
   Dat is moeilijker voor zijn vrouw, die haar huis en zwembad kan verliezen als het verkeerd afloopt.
4. Je moet hem voortdurend complimentjes geven, en de roddels op kantoor aan hem doorvertellen als bewijs van je liefde.
5. Als je niet goed kunt spellen, zoals de meesten, zoek het woord dan op.
6. Dos je af en toe uit als een onschuldig schoolmeisje met witte kraag en manchetten. Mannen houden van onschuld.

Mede haar eigen adviezen volgend, en zeker ook haar gevoel voor eigentijdse jaren ’60-trends en ondernemerszin, zorgden er voor dat Gurley Brown in 1965 hoofdredacteur werd van het damesblad Cosmopolitan. Dat blad wordt binnen een paar jaar een enorm succes.

Emancipatie en seksuele intimidatiie
In de jaren ’70 kwam daar een nieuwe component bij vanuit opkomende veranderingen met een emancipatiekarakter.

De term ‘seksuele intimidatie’ doet zijn intrede en wordt voor het eerst gebruikt in dat decennium om precies te zijn 1975. De emancipatiebeweging en haar gelijkheidsidealen boekt succes en rechtszaken tegen hooggeplaatste politici in de VS vonden plaats. Het bijzondere was dat aan het licht kwam dat diverse afgevaardigden lieten blijken dat seks bij het werk hoorde.

Dat maakt dat eind jaren ’70 wordt geknaagd aan het beeld van de secretaresse als ‘office wife’. De Amerikaanse organisatie ‘Women Office Workers of New York’ schrijft een wedstrijd uit om de meest slaafse secretaresse te vinden. Een enkele maakt het kunstgebit van haar baas schoon en een andere haalt de vrouw van de baas en zijn pasgeboren zoon uit het ziekenhuis.

Seksuele intimidatie en een financiële component
Begin jaren ’90 wordt aan seksuele intimidatie een financiële component toegevoegd. George H.W. Bush ondertekent in 1991 een wet die slachtoffers van seksuele intimidatie recht geeft op financiële schadevergoeding.
Een advocaat dient een vrouw 8 miljoen euro aan schadevergoeding te betalen omdat hij haar had betast.
In dat decennium komt een einde aan het verschijnsel, of beter gezegd een interpretatie van de functie van secretaresse als ‘office wife’.

Maar dat laat onverlet dat de eerste vijf basisadviezen van Brown, zowel door nogal vrouwen én mannen, nog steeds worden gevolgd en gezien als basis voor succesvol gedrag in een bureaucratie.
Zie daarvoor ook Vance Packard (1961): http://www.managementissues.com/index.php/organisatiemanagement/76-management/598-de-piramidebeklimmers en mijn eigen onderzoek over ongeschreven regels anno 2013 http://www.managementissues.com/index.php/organisatiemanagement/76-management/808-beleidsambtenaren-ongeschreven-regels-en-openheid-in-de-beleidsontwikkeling