Begin 2014 gaf Rudi Westendorp, hoogleraar ouderengeneeskunde, zijn boek uit. Het is een bestseller geworden. En terecht!
We worden steeds ouder. Iedere week komt er een weekend bij de levensverwachting rekent Rudi Westendorp voor. Biologisch gezien is er geen grens als het gaat om verlenging van de levensverwachting. Wat zijn de gevolgen hiervan voor de samenleving? Kunnen we langer doorwerken? Worden we ook gelukkig oud of zijn de jaren die we langer leven jaren vol ziekte en ellende? Wat gaan we doen in al die extra jaren? Waar sterven we nog aan?
Stuk voor stuk interessante vragen die Westendorp aankaart! Een interessant boek ook als je zelf 54 jaar bent en voor zover je weet gezond. Ik zou zo maar negentig kunnen worden en zeker tot mijn vijfenzeventigste door kunnen werken in wat voor vorm dan ook.
Even rekenen laat zien dat ik nog een behoorlijke loopbaan voor me heb. Toch wel zinvol om over na te denken. Vanzelfsprekend stoppen rond je vijfenzestigste is er niet meer bij!
Mensen moeten volgens Westendorp investeren in een lang leven. Naast bewegen en gezond eten moeten we vooral actief onze relaties onderhouden. Westendorp biedt geen oude dag zonder gebreken. We worden wel ouder maar de periode met gebreken blijft ongeveer even lang. Alleen het aantal gezonde jaren stijgt.
De geneeskunde is sterk vooruit gegaan en heeft voor veel ziekten en gebreken wegen gevonden om het leven te verlengen. Dat geldt bijvoorbeeld voor hart- en vaatziekten, beroertes en inmiddels ook voor dementie. We gaan op enig moment dood maar gemiddeld veel later.
Westendorp vergelijkt ouder worden met haarscheurtjes die ontstaan in een bierglas. Het worden er steeds meer en op een gegeven moment breekt het glas. Veroudering betekent altijd verval. Wel gaat het bij de ene mens sneller dan bij de andere.
De tips die Westendorp geeft voor een langer en gezonder leven zijn niet nieuw: bewegen, weinig alcohol en drugs, afwisselend en niet te veel eten. Daarnaast zijn er belangrijke mentale en sociale componenten. Een goed sociaal netwerk, een optimistische levenshouding en doelen om voor te leven zijn zeker zo belangrijk.
Waar we mee moeten stoppen is elkaar vertellen dat we niets meer kunnen als we ouder worden. Maak een plan en blijf actief en behoudt de regie, vindt Rudi Westendorp.
In de geneeskunde staat ziekte volgens Westendorp te veel centraal. Veel mensen zijn ziek omdat ze een bepaalde al dan niet chronische aandoening hebben. Deze mensen voelen zich vaak helemaal niet ziek.
De definitie die Westendorp prefereert gaat er van uit dat wie fysiek, mentaal en sociaal goed functioneert gezond is. Vitaliteit is waar het om gaat, het vermogen om je te ontplooien en alles uit het leven te halen wat er in zit. Je kunt ziek zijn en je tegelijk heel gezond voelen.
Echt mis gaat het zodra regie en eigen verantwoordelijkheid van mensen worden overgenomen. Dat is funest voor hun vitaliteit, welbevinden en kwaliteit van het leven. Ouder worden heeft vergaande gevolgen voor de samenleving. Langer doorwerken is eigenlijk heel logisch. Maatschappelijke participatie, al dan niet betaald, speelt een grote rol bij zingeving en het onderhouden van sociale contacten.
Westendorp suggereert dat we tot ons 75ste jaar zouden moeten doorgaan. De arbeidsmarkt is aan een grondige herziening toe zodat ouderen het recht op werk kunnen opeisen wanneer ze dat willen.
Beleidsmatig zal preventie veel meer aandacht moeten krijgen. Westendorp stelt voor te starten met screenings- en interventieprogramma’s voor hoge bloeddruk en ook de epidemie van overgewicht en een zittend bestaan aan te pakken.
Hij denkt dat wanneer we in staat zijn de extra gezonde jaren om te zetten in betaalde of onbetaalde participatie tevens de problemen van vergrijzing verdwijnen. In de patiëntenzorg wordt de noodzaak tot afstemming steeds groter. Het gaat nu in tegenstelling tot vroeger bij ouderen meer om een benadering vanuit multimorbiditeit in plaats van om de behandeling van afzonderlijke aandoeningen.
Ook stelt Westendorp dat het denken nog te veel is gericht op het voorkomen en genezen van ziekte en gebreken en te weinig op het dagelijks welbevinden van ouderen.
Verder komt de discussie over intergenerationele verantwoordelijkheden in een ander daglicht te staan. Dan gaat het om een herverdeling van kosten, plichten en verantwoordelijkheden. Kinderen die voor hun oude ouders zorgen zijn vaak overbelast.
De verzorgingsstaat wordt als te vanzelfsprekend gezien. Opvallend is dat veel mensen ondanks gebreken die ze krijgen als ze ouder worden de kwaliteit van het leven gemiddeld een acht geven. Van massale somberheid is onder ouderen dus beslist geen sprake.
Rudi Westendorp schetst een toekomstbeeld waarin we langer kunnen leven. Daar moeten we wel zelf actief mee omgaan. Een veel optimistischer kijk op ouder worden dan we in de samenleving veelal horen. Jong zijn is nog steeds het ideaalbeeld waaraan we ons spiegelen. Zijn blik is verfrissend en optimistisch. Hoewel het boek gemakkelijk leest moet je wel een doorzetter zin omdat de onderbouwing soms wel wat lang is. Zelf was ik geneigd om hier en daar wat bladzijden over te slaan. Toch is dit zeker een must voor wie gelukkig oud wil worden!
Bert van Ravenhorst,
Maart 2015
Meer weten?
Oud worden zonder het te zijn; over vitaliteit en veroudering
Auteur: Rudi Westendorp,
Antwerpen/Amsterdam, Uitgeverij Atlas Contact, 2014, 300 pagina’s
Klik op: https://www.managementboek.nl/boek/9789045025056/
oud-worden-zonder-het-te-zijn-rudi-westendorp?affiliate=1910
