De grootste dilemmaโs uit de internationale politiek komen niet voort uit de strijd van goed versus kwaad, maar uit die van goed versus goed of een keuze tussen het kwade en het minder kwade. Op het wereldtoneel zijn keuzes nooit zwart-wit en kan elk besluit zwaarwegende consequenties hebben die resoneren tot ver voorbij de hoofdrolspelers.
Robert D. Kaplan schreef meer dan twintig boeken over buitenlandse politiek en reizen waarvan wereldwijd vertalingen zijn verschenen. Gedurende veertig jaar was hij als correspondent in oorlogsgebieden. Hij combineert in dit boek zijn ervaringen met zijn kennis van de klassieken. Meerdere Amerikaanse presidenten en ministers hebben hem om advies gevraagd bij internationale crisissituaties.
Meer weten?
De geopolitieke tragedie: de rol van angst, macht en het noodlot op het wereldtoneel
Auteur: Robert D. Kaplan
Uitgeverij: Unieboek/ Het Spectrum bv, Amsterdam, 2023, 176 bladzijden
Klik op: https://www.managementboek.nl/boek/9789000386154/de-geopolitieke-tragedie-robert-d-kaplan?affiliate=1910
Kaplan schreef dit boek uit frustratie dat hij voorstander was geweest van de oorlog in Irak. De bloedige anarchie die ontstond bracht echter een veel grotere chaos dan het wrede regime van Saddam Hoessein. Dit had hij zich onvoldoende gerealiseerd. Onder Saddam was er in ieder geval orde. Amerika had zich onvoldoende gerealiseerd dat er na de val van Saddam een plan moest zijn voor de opbouw van het land en een stabiele situatie moest worden opgebouwd. Dit terwijl orde juist รฉรฉn van de belangrijkste doelen is van een staat.
In De geopolitieke tragedie verkent Kaplan centrale themaโs uit de internationale politiek โ orde, wanorde, rebellie, ambitie, geweld en macht โ door de lens van de klassieke tragedie. Aan de hand van het werk van de oude Grieken, Shakespeare, Duitse filosofen en moderne tragedieschrijvers onderzoekt hij hoe de menselijke dramaโs, conflicten en dilemmaโs die zij uitdiepten weerklinken in de internationale politiek. Kaplan toont aan dat de soms eeuwenoude werken wijze lessen bevatten voor de hedendaagse wereldpolitiek.
Een Griekse tragedie kenmerkt zich door een scherp besef van de beperkte keuzes die we hebben, hoe weids het panorama ook is. We hebben in de praktijk begrensde mogelijkheden om te handelen. Inzicht betekent begrijpen wat in een gegeven situatie mogelijk is en wat niet. Het paradoxale van iemand die een hoge functie bekleedt is dat de beleidskeuzes allemaal afschuwelijke kanten kunnen hebben.
Staatsmanschap is in de eerste plaats zelfbeheersing in het maken van moeilijke keuzes. Staatslieden moeten tragisch denken. Zij denken vooruit met een op ongerustheid gebaseerde vooruitziende blik om de ergste scenarioโs te voorkomen. Iemands karakter is uiteindelijk doorslaggevend, en belangrijker dan kennis en ervaring.
Al beschikt een leider van een machtig land over nog zoveel rapporten, hij weet nooit met zekerheid hoe zijn tegenstander reageert. Aan de vooravond van zijn inval in Oekraรฏne tastte Poetin in het duister en was de mist die hem omgaf bijzonder dicht, omdat zijn ondergeschikten uit angst voor hun president geen open gesprek met hem durfden te voeren.
Kijken we naar de ervaringen van Amerika in Vietnam, Afghanistan en Irak dan zien we de grenzen van wat een machtig land kan. Het tragische ligt besloten in het moedig verbeteren van de wereld, zonder voldoende realisatie dat dit slechts binnen bepaalde grenzen kan, waarbij het besef nodig is dat vele pogingen vergeefs zijn. Aanvaarden van het tragische betekent er rekening mee houden dat dingen vaak mislopen en dikwijls onbedoelde gevolgen hebben. Amerikanen hebben nooit geleerd wat de oude Grieken wisten: niet voor alle vraagstukken bestaat een oplossing, en daarom moeten we de wereld grotendeels aanvaarden zoals die is.
Wie het huidige internationale politieke klimaat beziet kan niet anders dan instemmen met de angst van de Griekse tragedieschrijvers voor chaos, en toegeven dat de hiermee samenhangende vernietigingsdrang van de mens bestaat. De grootmachten โ de Verenigde Staten, China en Rusland โ lijken zich langzaam te bewegen in de richting van een openlijke oorlog, nu ze enorme arsenalen precisiewapens opbouwen voor hun marine en luchtmacht terwijl intussen sociale media etnische, nationale en religieuze tegenstellingen aanwakkeren.
De vergelijking met recente geopolitieke gebeurtenissen met tragedies is een interessante invalshoek die veel inzicht geeft in de dilemmaโs die leiders kennen in crisissituaties. Dat maakt dit boek interessant, verfrissend en uiterst relevant.
โKaplan verkent op briljante wijze de impact van conflicten en transformaties gedurende verschillende historische periodes op de mens.โ (Henry A. Kissinger)
Bert van Ravenhorst
April 2023
