De verkiezingscampagne van 2020 is opnieuw buitengewoon spannend. Lukt het Trump om met een overwinning een onuitwisbaar stempel te drukken op de koers van Amerika de komende decennia of wordt hij een voetnoot in de geschiedenis? Om meer inzicht te krijgen in de tactiek die Trump er op nahoudt in de verkiezingscampagne kwam ik uit bij een boek van Derk Jan Eppink. Hij volgde in 2016 een jaar lang de verkiezingsstrijd en schreef daar wekelijks artikelen over. Hieruit heb ik de belangrijkste kenmerken van de Trump campagne samengevat voor wie de huidige campagne op de voet wil volgen.
Derk Jan Eppink werkte onder meer als journalist, als lid van het kabinet van Europees Commissaris Frits Bolkestein en als lid van het Europees Parlement. hij schreef een tiental boeken.
Meer weten?
De triomftocht van Trump: weekboek van een presidentsverkiezing
Auteur: Derk Jan Eppink.
Uitgeverij: Elsevier Boeken, Amsterdam, 2017, 201 bladzijden.
Klik op: https://www.managementboek.nl/boek/9789035253735/de-triomftocht-van-trump-derk-jan-eppink?affiliate=1910
Toen de rijke zakenman Donald Trump zichzelf kandideerde voor het presidentschap werd hij nauwelijks serieus genomen. de media verketterden hem. Hij werd weggezet als dom en kansloos. Interessant omdat hij binnen de Republikeinse partij voor problemen zou kunnen zorgen. Tegelijk werden zijn rally’s opvallend goed bezocht en trok hij volop de aandacht van de media. Hij bracht politiek met amusement en confrontatie.
Trump spreekt genadeloos beledigend over zijn tegenstanders. Ridiculiseren, bekritiseren, negeren en demoniseren. Het kan allemaal! Hij appelleert daarmee aan de weerzin die Amerikanen hebben tegen Washington en ook aan het wantrouwen tegen de Clintons. “Lock her up!”, zei hij over Hillary Clinton en de Republikeinse opponent Ted Cruz werd weggezet als leugenaar.
In zijn retoriek denkt hij groot. Amerika de grootste maken, het Amerikaanse leger het sterkste van de wereld en Trump als de grote banenschepper. Met dit soort uitspraken wil hij imponeren.
Trump kanaliseerde de onvrede naar campagneslogans: tegen illegale immigratie, tegen vrijhandelsakkoorden en tegen politieke correctheid. Zo bracht hij de politieke onderstroom naar de oppervlakte. Zijn tegenstanders hadden dit nauwelijks in de gaten. Met deze tactiek haalde hij de arbeidersklasse naar zich toe.
Hij deinsde er niet voor terug om veel kiezersgroepen te beledigen. Vooral vrouwen en latino’s behandelde hij met minachting. Zoek zoveel mogelijk publiciteit. Trek aandacht met controverse en overdrijving. De muur aan de grens met Mexico en een inreisverbod voor alle moslims zijn daar voorbeelden van. Bij Trump gaat het om perceptie, minder om de waarheid.
In zijn toespraken valt hij steevast de media aan. Fake news wordt de gevleugelde term. Hij deinsde er niet voor terug om tijdens een persconferentie in de Trump Tower de verzamelde pers uit te schelden voor ‘smeerlappen en tuig’.
Donald Trump is onvoorspelbaar. Zo behoudt hij de aandacht van iedereen en blijft hij het gesprek beheersen. Het is Donald Trump die de agenda bepaald.
Hij is wars van partijprocedures en spant desnoods een rechtszaak aan tegen zijn eigen partij. De Republikeinse elite kan hier niet mee omgaan. Aanvankelijk zoeken ze naar een alternatieve kandidaat. Vervolgens is de grote vraag wie hem steunt. Tenslotte denken kandidaten die senator of gouverneur willen worden aan hun eigen verkiezingsstrijd en scharen zich achter Trump.
Tot slot nog enkele observaties om in het achterhoofd te houden. De media zaten verkeerd. Zij waren vanaf het begin tegen Donald Trump. Van evenwichtige journalistiek was geen sprake. De haat van Donald Trump tegen de media is dan ook begrijpelijk. De opiniepeilers zaten er volledig naast. Zij kregen geen greep op het fenomeen Trump. De peilingen liepen fors uiteen. Clinton kreeg uiteindelijk wel de meeste stemmen en won de popular vote, maar Trump won de verkiezingen door in de swing states als Florida, North Carolina en Ohio te winnen.
De ruim vijftig artikelen die in dit boek zijn verzameld, geven een mooi inkijkje in hoe de campagnes van week tot week verliepen. Er was sprake van grilligheid waarin kandidaten soms fantastische weken hadden en soms door diepe dalen gingen. In deze bijdrage ben ik nauwelijks ingegaan op hetgeen Hillary Clinton meemaakte. De dynamiek van de strijd is als het ware voelbaar voor wie de bijdragen van week tot week leest. Een inzicht gevend boek, vlot en scherp analyserend geschreven en daarmee boeiend van begin tot eind.
Bert van Ravenhorst
Oktober 2020
