Wat is het effect van (een teveel aan) keuzemogelijkheden? Welke gevaren kan dat met zich meebrengen? En hoe kun je in een keuzerijke wereld toch een zinvolle 'keuzegerichtheid' houden?
Mijn stelling is dat de ‘maat der dingen’ al decennialang ver te zoeken is. We worden welhaast gedwongen te leven met een teveel van nagenoeg alles en dat bedoel ik vooral in materiële zin. Er is een overkill aan productaanbod, informatie, beelden, herrie, diversificatie, differentiatie, complexiteit, veranderingen, activiteiten, sociale verplichtingen, enz. Ook jonge kinderen worden al in het keurslijf van de prestatiemaatschappij gedwongen, van het teveel moeten en van het tegen elkaar opbieden en dat alles dikwijls met de goedbedoelde support van de ‘liefhebbende’ ouders.
We zijn ons vaak niet bewust van de gevaren van deze overkill aan opties. Ik heb bijvoorbeeld de overtuiging dat zaken, zoals hebzucht, overmoed, jaloezie, corruptie, machtsmisbruik, milieuschade, agressie, uitbuiting, xenofobie, uitputting van natuurlijke hulpbronnen sterk door de bedoelde overkill aan opties worden gestimuleerd en ook stevig in onze samenleving zijn verankerd.
Keuzevrijheid is een groot goed, maar de valkuil van het bombardement aan keuzemogelijkheden is groot en diep en heeft tot een collectieve onbalans geleid. In coachjargon is deze onbalans met name veroorzaakt doordat mensen onbewust hun referentiekader voeden met invloed en triggers van derden (externen), middels de indringende reclame, de media, tv-series, meningen van familieleden, vrienden en kennissen, enz.
Hierdoor leidt de omgeving (het externe referentiekader) in feite het individu bij het maken van keuzes en niet het individu zelf. Dit heeft tot gevolg dat veelal niet aan de behoeften en de waarden van het individu wordt voldaan, maar in feite aan de behoeften en waarden van de omgeving. Hierdoor ontstaat op onbewust niveau onvrede bij het individu, een onvrede die zeer schadelijke gevolgen kan hebben.
Dit kan leiden tot psychische en fysieke klachten, zoals onzekerheid, onrust, burnout, stress, faalangst, eenzaamheid, verslaving, energieverlies, hart- en vaatziekten, eetstoornissen, migraine, agressie en zelfs tot een vérgaande sociale en culturele ontwrichting van onze samenleving.
Nogmaals. Er is op zich niets mis met het hebben van opties. Als coach zou ik zelfs willen stimuleren dat mensen inzien meerdere opties te hebben om daaruit te kunnen kiezen, maar dat dient dan een keuze te zijn vanuit een intern of innerlijk referentiekader en daar zit dan vanzelfsprekend de uitdaging. Hoe krijgt het individu het voor elkaar meer en meer intern gerefereerd te geraken, zodat aan zijn of haar eigen behoeften en waarden wordt voldaan?
Het antwoord is meerledig. Neem ten eerste de leiding van jouw leven in eigen hand. Pak zelf het stuur en geef zelf de richting aan waar jij heen wilt en welk pad jij inslaat.
Ten tweede wees je ervan bewust dat er een stevig extern referentiekader bestaat dat niet weggegooid hoeft te worden, maar wel overstegen dient te worden door er een raster van je innerlijk referentiekader overheen te leggen.
Ten derde denk eens goed na over vijf tot tien van jouw eigen behoeften en waarden, noteer die en stel jezelf ten doel de komende tijd aan die behoeften en waarden te gaan werken en houd vervolgens het voldoen aan deze behoeften en waarden steeds als doel voor ogen.
Ten vierde houd jezelf aan de afspraken die je in dit kader met jezelf maakt. Ten vijfde schroom niet je te laten begeleiden door een deskundige coach als je daar behoefte aan hebt. Investeer in jezelf, investeer in je toekomst. Kortom: ga de uitdaging aan het innerlijk leiderschap over jouw leven op te pakken!
20 oktober 2009
Kees van der Stel (Schiedam) is Personal Coach en Management Counselor (www.keesvanderstel.nl) en als Registercoach® aangesloten bij de Nobco.
