Ieder mens heeft kwaliteiten en talenten. Ieder heeft zijn eigen pakketje kwaliteiten/ talenten en met ons pakketje onder onze arm, stappen wij het leven in en doen ons ding. Zo goed en zo kwaad als het gaat. De een heeft kwaliteit zus de ander talent zo.
Zo hebben sommigen van ons de kwaliteit of een neus voor het kiezen van de weg van de minste weerstand met de meeste winst. Daarnaast een talent om het duidelijk uit te kunnen leggen. En de wil om het te delen. Zij zien dat deze weg voor anderen misschien ook wel goed is. Lezingen/workshops worden gegeven, boeken geschreven om de beste weg naar Rome te beschrijven. Voor ieder wat wils, de korte dynamische weg, de lange leerzame weg, de komische weg en de serieuze weg…. Yeap! allemaal naar ‘Rome’
Maar je hebt hier en daar paden die een bepaalde X-factor bezitten. Worden na ontdekt te worden vaak betreden en groeien in populariteit. Zo vond Berthold Gunster het pad der techniek van het omdenken, en schreef zijn boek: Ja-maar….huh?
Hij noemt het – een vorm van psychologische jiujitsu – de kracht van de tegenstander gebruiken.
Het boek behandelt een denktechniek om problemen te transformeren in mogelijkheden. Voor de pessimist is het glas half leeg. Voor de optimist is het glas half vol. Dit boek gaat uit van een derde benadering: waar is de kraan? Het helpt je te transformeren van pessimist naar thrill-seeker, of tot hoever je het nodig vindt te transformeren.
Vastdenken
Gunther heeft het over vastdenken wanneer je oplossing het probleem niet oplost maar erger maakt. Vergelijk het een beetje met een situatie waarin je met je auto vastzit. Hoe meer je gas geeft, hoe erger je vast komt te zitten. Of kijk eens naar een economische crisis. Hoe meer iedereen er op zijn eigen manier mee om gaat, hoe erger die wordt.
Een ander herkenbaar voorbeeld uit organisaties. Regels hebben als doel de dingen goed te regelen. Maar helaas is het effect van veel regels vaak juist het tegenovergestelde. Onze pogingen iets goed te regelen, maken het probleem alleen maar erger. Een voorbeeld. Het in Drachten centraal gelegen Laweiplein kende nogal wat ongelukken. Hoe goed men ook met verkeersborden de veiligheid probeerde te vergroten, het werd er in de loop der jaren alleen maar erger op. Meer ongelukken en een steeds slechtere doorstroming van het verkeer.
De strategie van het omkeren: van vastdenken naar omdenken
De strategie van het omkeren. Daarbij zijn er tenminste twee belangrijke regels
– Denk positief. Als je in een vijver bent gevallen voel dan in je zakken of er vis in zit.
– Het geluk bij een ongeluk scenario. Kinderen zijn jong en kunnen dat nog. Wij gaan zeuren als het regent. Kinderen dansen in de plassen.
Enkele voorbeelden
Een nieuwe woningcomplex in Tiel
Een tijd geleden was ik betrokken bij de opening van een nieuw woningcomplex in Tiel. De organisatie wilde twee dingen; een feestelijke opening op locatie én een symposium. Het probleem was alleen: de dichtstbijzijnde locatie die geschikt was voor een conferentie lag op drie kilometer afstand. Wat te doen? Eerst werd de situatie als een probleem benaderd. Een probleem dat zo efficiënt mogelijk moest worden opgelost. Bussen huren, mensen een fiets geven, carpoolen in auto’s… Het bleef prutsen en duwen. Totdat het idee ontstond de verplaatsing als mogelijkheid te zien. Al snel ontstond het idee een rondwandeling met vertellers te organiseren met verhalen over Tiel, het nieuwe woningcomplex en de kerk. Zo geschiedde. Tot tevredenheid van alle betrokkenen. Na afloop was er één minpuntje: de rondwandeling was zo kort.
Inbrekers zichtbaar maken
Bij een stel in Duitsland werd een aantal jaren achtereen tijdens de vakantie elke keer ingebroken. Op een jaar gingen ze met vakantie en lieten ze de rolluiken echter bewust open. Inbrekers drongen opnieuw het huis binnen en deden (uiteraard) de rolluiken meteen naar beneden om ongestoord hun gang te kunnen gaan. Niet veel later werd het huis door de politie omsingeld en werden ze gearresteerd. Wat bleek? De bewoners hadden op de buitenkant van de rolluiken in grote letters geschreven: "Waarschuw de politie!" En daaronder als toelichting: "Wij zijn met vakantie. Als deze rolluiken naar beneden zijn, is dat het werk van inbrekers." Kijk, da’s nou een aardig voorbeeld van omdenken.
Paul de leeuw
Tijdens het televisieprogramma Mooi! Weer de Leeuw komt een streaker de studio in gerend. Hoewel ‘streaker’…hij heeft in zijn lafheid nog een goed verhullende onderbroek aan. AHet boek behandelt een denktechniek om problemen te transformeren in mogelijkheden. Voor de pessimist is het glas half leeg. Voor de optimist is het glas half vol. Dit boek gaat uit van een derde benadering: waar is de kraan? Paul de leeuw zit op dat moment midden in een telefoongesprek. Hij onderbreekt het gesprek en sommeert de streaker: ‘Blijf staan, ik kom zo bij je, dan krijg je alle tijd die je nodig hebt.’Vervolgens maakt ij in alle rust het telefoongesprek af. De streaker staat ondertussen verbouwereerd en netjes op zijn beurt te wachten. Als De Leeuw klaar is met het telefoongesprek trekt hij de naaktloper bij zich op schoot. ‘Zo, vertel nu maar eens wat jij met dat dierenleed bedoelt,’zegt hij, ‘ik wil weleens weten wat voor vlees ik in de kuip heb. Jij bent begonnen, dan moet je ook echt streaken.’Vervolgens rukt De Leeuw onder gejoel van het publiek de man zijn onderbroek van het lijf. Beschaamd rent de streaker de studio uit.
Berthold Gunster citeert wijze mensen zoals Reinhold Niebuhr, een Amerikaans theoloog (hoofdstuk Vastdenken):
– God, geef me de kalmte te accepteren wat ik niet veranderen kan, de moed de dingen te veranderen die ik kan veranderen en de wijsheid het verschil tussen deze twee te zien.’
Een van de adviezen van Gunster is om je niet langer te verzetten tegen een probleem, maar het juist als een feit te accepteren. Nog sterker uitgedrukt: het feit vormt niet langer een probleem, maar is juist de bedoeling!
Of wanneer je een ander opnieuw kunt zien, letterlijk re-specteert dus.
Maar ook Winnie de Poeh wordt niet overgeslagen (1. De strategie van het wachten):
– Men moet bereid zijn de dingen te laten komen in plaats van er, zoals Konijn altijd achteraan te rennen.
De strategie van het wachten
Een van de andere strategieën die in het boek worden beschreven is die van het wachten. Daarover zegt Gunther het volgende.
Tot voor kort werd ons onderbewustzijn, met name door toedoen van psychiaters en psychologen, gezien als een donkere kelder waarin voornamelijk onverwerkte en traumatische ervaringen uit onze jeugd liggen opgeslagen. De laatste tijd is deze visie op het onderbewuste radicaal aan het veranderen. Als we meer leren vertrouwen op de intuïtieve intelligentie die we met ons meedragen (en waar we het in de evolutie tot voor kort prima mee gered hebben, we hebben ons immers tienduizenden jaren zonder taal en bewust denken prima weten te redden). Hebben we toegang tot een onuitputtelijke bron van creativiteit en vindingrijkheid. Om die bron aan te boren is echter één vaardigheid van groot belang, namelijk het vermogen te wachten. Hoe meer we onszelf onder druk zetten om complexe vraagstukken op korte termijn op te lossen, des te beroerder de uitkomst van ons denkwerk is. Als we ons onderbewuste aan het werk zetten met een specifiek probleem en als we het vermogen hebben te wachten, dient zich na verloop van tijd vanzelf het Aha!- of Huh?!- moment aan.
Shakespeare noemde het moment van inzicht ‘de betovering waarmee de verbeelding vormgeeft aan onbekende zaken’. Einstein zei dat hij zijn beste ideeën kreeg wanneer hij in het niets zat te staren of wanneer hij onder de douche stond. Tsjaikovski vertelde dat hij zijn grootste werken spontaan hoorde. Hij hoefde ze alleen maar op te schrijven.
De schrijver geeft vele leuke voorbeelden wat er kan gebeuren als je ‘wacht’ en wat als je niet ‘wacht’, maar even in het kort om niet alles te citeren uit het boek, waar ik trouwens wel toe geneigd ben, hij bedoelt dus ook loslaten, niet zogenaamd wachten/loslaten en er ondertussen over piekeren. Nee, laat je onderbewuste maar lekker stoeien met de gegevens in je hoofd, laat het antwoord maar lekker garen onder die hersenpan. Terwijl jij nieuwe schoenen aan het passen bent en om een maatje kleiner vraagt, ontwikkelt zich ondertussen een oplossing voor je probleem/uitdaging/vraagstuk/etc. En soms moet men meer moeite doen dan afleiding zoeken in een schoenenzaak om iets te kunnen loslaten maar de aanhouder wint zeg ik dan maar.
Een ja maar omkeringsprocedure.
In het AD van 24 october stond een aardig en goed toepasbaar stappenschema in een artikel van Pam van der Veen van een interview met Berthold Gunther met als titel 'streven naar geluk is heel onhandig'. Daarin worden vijf strappen onderscheiden.
1. Zeg 'ja'.
Zeg letterlijk ja tegen alles wat gebeurt. Accepteer het. Je zult merken, dat lukt niet altijd. Ga dan naar de volgende stap.
2. Zeg 'ja' tegen 'ja maar'.
Accepteer dat acceptatie soms tijd nodig heeft. Het verlies van een baan of partner bijvoorbeeld.
3. Verander een probleem in een verlangen.
Problemen bestaan niet. Er bestaan alleen feiten. Wij ervaren iets als een probleem, omdat waar we naar verlangen kennelijk wordt bedreigd. Het helpt om te formuleren waar je (blijkbaar!) naar verlangt, wat is het dat je wel wilt, in plaats van te mekkeren over waar je last van hebt, over wat je niet wilt. Met wat je niet wilt kun je alleen maar in de verdediging. Met wat je wel wilt, kun je initiatieven nemen.
4. Draai het om.
Geef je hersenen creatieve denkoefeningen. Verander elke 'ondanks' in een 'dankzij'. Heb je een moeielijke jeugd gehad, dan ben je geneigd te denken dat het 'ondanks' je verleden best redelijk met je gaat. Maar misschien gaat het wel redelijk met je 'dankzij' je ongelukkige jeugd.
5. Geduld.
Een 'ja en' levenshouding vergt doorzettingsvermogen, creativiteit, vindingrijkheid en vooral veel geduld. Hanteer het motto:"Op halve snelheid alles twee keer zo snel gaat. Slaap eens een nachtje over je probleem, doe even niks, mijmer er wat over tijdens een strandwandeling. Niet-doen is – zeker bij complexe vraagstukken – nuttiger dan een 'niet lullen maar poetsen'-mentaliteit.
Tot slot.
Berthold Gunster zegt niet hier is hèt pad naar jouw oplossing/vraagstuk/vulmaarin. Nee hij zegt: hier is een prettig pad, het is te doen, het kan zelfs super leuk zijn, maar je moet zelf lopen.
Geschreven door: Sandra Grafhorst Geerst
Bronnen/meer weten?
Ja-maar…….huh?! de techniek van het omdenken.
Auteur: Berthold Gunster
ISBN nr. 978 90 229 9404 7. A.W. Bruna Uitgevers B.V., Utrecht
Voor de pessimist is het glas halfleeg. Voor de optimist is het halfvol. Het boek 'Huh?!' gaat uit van een derde benadering: waar is de kraan? Zie verder:
http://www.managementboek.nl/boek/9789022994047/huh_berthold_gunster?affiliate=1910
Ja-maar, wat als alles lukt?
Auteur: Berhold Gunther. Uitgeverij Bruna, Houten, 2005.
Ja-maar als levenshouding is op zijn zachtst gezegd niet erg vruchtbaar. Het maakt ons voorzichtig, sceptisch en argwanend. Nadenken over het leven is tenslotte iets anders dan er aan deelnemen. Als we niet oppassen, wikken en wegen we net zolang tot elke kans voorbij is en worden we buitenstaander van ons eigen leven. Gelukkig is er hoop. Er is namelijk ook een andere levenshouding: Ja-en. In de wereld van Ja-en zijn er geen grenzen. Alles is mogelijk. Het is de positie van inspirerende denkers, leiders met een wereldomspannende visie en uitzonderlijke kunstenaars. 'Wat ze doen' lijkt moeiteloos samen te vallen met 'wie ze zijn'. Zie verder:
http://www.managementboek.nl/boek/9789022991442/ja-maar_wat_als_alles_lukt_berthold_gunster?affiliate=1910
