Artikel geschreven met dank aan toegestuurde informatie van Anneke Dekkers.
Het is al weer meer dan een decennium geleden dat ik (Max Herold) een training Provocative Therapy meemaakte van Frank Farrelly. Ik herinner me nog goed dat er een 47-jarige vrouw op het podium zat die moeite had met het ouder worden. Farrelly zorgde eerst voor een goed contact en begon toen het effect van ouder worden te overdrijven. “Maar dat is toch leuk dat ouder worden. Dan rij je mee met al die ‘ouden van dagen busreisjes’. Bovendien, zelfs als je seniel uit je mond kwijlt, wordt er voor je gezorgd!” Terwijl Farrelly zo voortging, barstte de vrouw in tranen uit. Het grote probleem was dat ze geen kinderen had en dat ze zich daardoor minder vrouw voelde. Terwijl ze aan het snotteren was, gaf Farrelly haar een zakdoekje en maakte de ‘onschuldig’ suggestieve opmerking:“Don’t worry, ALL women cry.” De hypnotische vooronderstelling was: ook al heb je geen kinderen, je BENT een vrouw. Vervolgens herkaderde Farrelly de hele ervaring van de vrouw met een paar mooie verhalen.
Van provocatieve therapie naar provocatief coachen is een kleine stap. Als je de methode van provocatief coachen wilt leren, is het boek ‘ lachen met lef’ van Anneke Dekkers en Karin de Galan een uistekende intro. Provocatief coachen is “een methode die de klant met warmte en humor uitdaagt om te gaan staan voor wat hij echt wil en in beweging te komen.” (blz 13) De essentie van de werkwijze bestaat uit het verwarren en ontregelen, met een flinke dosis humor. Het doel is de klant meer zelfvertrouwen en realiteitszin te geven.
Gewoon als het kan, provocatief als het moet
De schrijfsters pleiten er niet voor om altijd maar te provoceren. Ze zien het als een extra methode die je als ervaren coach in kan zetten. Als je gebruikelijke aanpak niet werkt dan kan de provocatieve heel goed werken. Met humor de coachee (en soms jezelf) op het verkeerde been zetten, ontregelen en verwarren. En dat alles voor het goede doel dat de coachee zelfvertrouwen en realiteitszin ontwikkelt en daardoor in actie komt. Dat vraagt nogal wat van de coach. Uit de eigen comfortzone en je niet laten leiden door je eigen oordelen. Het boek heet dan ook niet voor niets ‘Lachen met lef’.
Stapsgewijs zelf leren provoceren
De auteurs bieden een stapsgewijze aanpak om je te helpen leren provoceren. Daarbij maken ze een onderscheid naar basishouding (o.a. warmte geven en humor gebruiken), rollen en stijlen en een 18-tal provocatieve technieken. Deze technieken delen ze op in een aantal fasen.
Fase 1. Wat is je probleem?
Provocatiemogelijkheden:
-
Probleem ontkennen
-
Probleem overdrijven
-
Wipwappen (dat is om de beurt eventuele uitersten/polen van een probleem pakken enkele malen over en weer. Eerst ontken je het probleem, dan vererger je het, dan weer ontkennen, weer verergeren etc.
Fase 2. Wat is je doel?
Provocatiemogelijkheden:
-
Dat gaat je toch niet lukken.
-
En dat is maar goed ook (provoceren om doel te halen)
-
Oh, dat herken ik!
Fase 3: wat is de oorzaak?
Provocatiemogelijkheden:
-
Gedrag overdrijven.
-
Effect overdrijven.
-
Hoe doe je je probleem? (uitgebreid fantaseren hoe de klant het probleem aanpakt)
-
Metaforen. (het verzinnen van een vergelijking en die uitgebreid toelichten)
-
Twee soorten mensen. (Je daagt uit dat er twee soorten mensen zijn. Bijv. de avontuurlijke chaoten en de perfectionistische zeikers. Of de creatieve sloddervos versus de ordelijke neuroot. Omdat je subject een uitdrukking is van een van de categorieën zal h/zij niet kunnen bereiken wat h/zij wil)
-
Schuld verschuiven.
-
Absurde verklaringen (bijv. Waarom kan ik geen doelen bereiken? Antwoord coach:”Dat komt door het soort stoel waar je op zit.”)
-
Niet zo absurde verklaringen (bijv. Ik begrijp niet zo goed waarom ik steeds weer ruzie krijg. Antwoord coach:”Het zit in je bewegingsritme)
Fase 4: Wat is de oplossing?
Provocatiemogelijkheden:
-
Provocatieve opdrachten.
-
Absurde oplossingen
-
Niet zo absurde oplossingen.
-
Werken met het lichaam (spiegelen van de fysieke bewegingen en vertellen welk gevoel het bij je oproept).
Dvd: zo ziet het er dus uit!
Hoe goed ook beschreven, de schrijfsters realiseren zich dat het ook belangrijk is om de feitelijke praktijkkant te laten zien. Vandaar dat een dvd is bijgevoegd met zes verschillende provocatieve coaches en zes verschillende coachees. Het zijn 24 echte gespreksfragmenten met echte coachees. Niet van tevoren voorbereid. Hoe kun je anders de twinkelogen, stembuigingen, aanrakingen van de coach en de verbaasde, geamuseerde, geïrriteerde reactie van de coachee laten zien?
Door het hele boek heen worden gesprekken van de dvd gebruikt om je te helpen de vaardigheden eigen te maken. Soms als illustratie, soms als kijkopdracht.
Dankzij het feit dat er zes verschillende provocatieve coaches aan meewerkten, krijg je als kijker ook inzicht in de verschillende provocatieve stijlen die er zijn. Deze stijlen worden in het boek overzichtelijk gepresenteerd, met de voor en nadelen van iedere stijl.
Aardig is verder dat in het boek ook de reacties van de coachees staan over wat het uiteindelijk effect is geweest van de provocaties. Zo lijkt soms een provocatie op de dvd niet geslaagd, maar blijkt het later veel effect te hebben gehad.
Bron/meer weten?
Provocatief coachen.
Auteurs: Anneke Dekkers, Karin de Galan.
Uitgeverij: Pearson Education, Amsterdam, 2009
Bekijk hier een fragment van de DVD:
http://www.managementboek.nl/boek/9789043016308/lachen_met_lef_-_provocatief_coachen_in_
woord_en_beeld_karin_de_galan?affiliate=1910
