Bias is te vertalen als ‘vooringenomenheid’. Een neiging die we allemaal hebben en beslissingen nadelig kan beรฏnvloeden. Jouw gedrag wordt deels bepaald door deze vooringenomenheden. Dat gaat onbewust en razendsnel.ย
Kijk eens naar beslissingen, of een recentelijke specifieke beslissing, die je hebt genomen:
1. Welke vorm van bias heeft bij jou recentelijk nog een rol gespeeld?
2. Hoe heb je daardoor ‘verkeerd’ of ‘minder goed’ beslist?
3. Hoe voorkom jij ze?
Onderstaand een eerste lijst waarmee we onze eigen vooringenomenheid bij een te nemen beslissing kunnen verkennen. In de bijlage vind je nog een uitgebreidere versie (50 vormen):
1. Eerste informatie
We zijn te afhankelijk van de eerste informatie die we krijgen. De eerste werkgever die je bijvoorbeeld je eerste salaris aanbiedt, zal in ieders hoofd reeds een bepaalde bandbreedte tot stand brengen. Over het algemeen kun je beste open vragen stellen waarbij je checkt of de eerste informatie de beste optie is of dat er betere alternatieven zijn.
2. Beschikbaarheidsheuristiek
We hebben de neiging om het belang van informatie die voor ons beschikbaar is te overschatten. Als u bijvoorbeeld hoort dat enkele van uw collega’s het bedrijf hebben verlaten, denkt u misschien dat u het risico loopt ontslagen te worden. U begint zich zorgen te maken en het beรฏnvloedt uw werkproductiviteit. Hoewel beschikbaarheidsheuristiek in bepaalde situaties een handig hulpmiddel kan zijn, is het belangrijk om in gedachten te houden dat het ertoe kan leiden dat u onjuiste beoordelingen maakt.
3. Bandwagon-effect
De kans dat een enkele persoon een bepaalde overtuiging aanneemt, neemt toe op basis van het aantal mensen dat een vergelijkbare overtuiging heeft. Dit is een krachtige vorm van groepsdenken. Als bijvoorbeeld meer dan รฉรฉn persoon verslapt tijdens het werk, zullen waarschijnlijk meer mensen dit voorbeeld volgen.
4. Blinde vlek
We hebben de neiging om cognitieve en motiverende vooroordelen bij anderen veel meer op te merken bij anderen dan bij onszelf. Het verkennen en begrijpen van onze eigen aannames/vooroordelen is de beste manier om de blinde vlek-vooroordelen te voorkomen. Het wederzijds verdiepen in de aannames/vooroordelen van andere mensen kan ook helpen elkaar beter te begrijpen.
5. Keuzeondersteunende vooringenomenheid
Als je iets kiest, heb je de neiging er positief over te zijn, ook al heeft die keuze zijn beperkingen of tegenslagen. Je denkt bijvoorbeeld dat je project succesvol zal zijn, ook al zou het een flinke investering vergen. Als je een eigen idee overdreven verdedigt om je zelfrespect te beschermen, is het niet handig om eraan vast te houden, vooral als er inherente tekortkomingen zijn die door anderen worden opgemerkt.
6. Clusterende illusie
De neiging om patronen te herkennen in een klein aantal waarnemeningen. Je kunt bijvoorbeeld een trend zien terwijl die er in feite niet is.
7. Bevestigingsbias
We hebben de neiging om alleen te luisteren naar informatie die onze vooroordelen bevestigt. Het is een van de vele redenen waarom het zo moeilijk is om een โโintelligent gesprek te voeren over serieuze onderwerpen.
8. Instandhoudingsbias
Dan geven mensen de voorkeur aan eerder bewijs boven nieuw bewijs of informatie is naar voren gekomen. We bijvoorbeeld moeite om nieuwe maatregelen te accepteren omdat we gewend zijn aan de oude.
9. (Over)Informatiebias
De neiging om naar informatie te zoeken ook al heeft deze geen invloed heeft op de genomen actie. Overmatige informatie hebben betekent niet dat het altijd beter op wordt. Met minder informatie kunnen mensen vaak nauwkeurigere voorspellingen doen.
10. Struisvogeleffect
De beslissing om gevaarlijke of negatieve informatie te negeren door de kop in het zand te steken, zoals een struisvogel.
11. Uitkomstbias (โbuikgevoelโ)
Een beslissing beoordelen op basis van de uitkomst in plaats van hoe de beslissing op dat moment precies is genomen. Bijvoorbeeld als een manager pas een beslissing op basis van zijn eigen ‘onderbuikgevoel’ neemt als zijn hele afdeling hem sterk in de goede richting adviseert terwijl hij de tegenovergestelde richting inslaat.
12. Overmoed
We kunnen te veel vertrouwen hebben in onze capaciteiten, en op bepaalde momenten kan dit ertoe leiden dat we grotere risico’s nemen in ons dagelijks leven. Oudere werknemers zijn vatbaarder voor deze vooringenomenheid dan nieuwere werknemers, omdat ze er meer van overtuigd zijn dat ze gelijk hebben.
13. Placebo-effect
Wanneer je simpelweg gelooft dat iets een bepaald effect op je zal hebben, zal dat ervoor zorgen dat het dat effect heeft. Als het om medicatie gaat, ervaren patiรซnten die neppillen krijgen vaak dezelfde fysiologische effecten als mensen die de echte pillen krijgen. Zo is er ook het nocebo-effect, een negatief verwachtingspatroon.
14. Pro-innovatievooringenomenheid
Wanneer een voorstander van een innovatie de neiging heeft om het nut ervan te overschatten en de beperkingen ervan te onderschatten.
15. Recentheid
De neiging om de nieuwste informatie zwaarder te wegen dan oudere gegevens. Beleggers hebben bijvoorbeeld de neiging om te denken dat de markt er altijd zal uitzien zoals ze er nu uitziet en nemen onverstandige beslissingen.
16. Opvallendheid
Onze neiging om ons te concentreren op de gemakkelijkst herkenbare kenmerken van een persoon of concept.
17. Selectieve waarneming
Onze verwachtingen laten beรฏnvloeden door hoe we de wereld waarnemen. Uit een experiment met een badmintonwedstrijd tussen leerlingen van twee middelbare scholen bleek dat de ene speler de tegenstander meer overtredingen โzagโ begaan, terwijl dat niet zo was.
18. Stereotypering
Verwachten dat een groep of persoon bepaalde kwaliteiten heeft niet gebaseerd op onderbouwde informatie. Het stelt ons in staat om vreemden snel te identificeren als vrienden of tegenstanders, maar mensen hebben de neiging om het te veel te gebruiken en te misbruiken.
19. Overlevingsbias
Een fout die voortkomt uit het te eenzijdig focussen op positieve voorbeelden, waardoor we een situatie verkeerd inschatten. We zouden bijvoorbeeld kunnen denken dat freelancer zijn gemakkelijk is, omdat we nog nooit hebben gehoord van de tegenslagen die ze ervaren.
20. Vooringenomenheid zonder risico
Sociologen hebben ontdekt dat we hunkeren naar zekerheid, ook al is die contraproductief. Het komt vaak voor in gevallen waarin besluitvormers problemen op het gebied van gezondheid, veiligheid en het milieu aanpakken. Uw werkgever kiest er bijvoorbeeld voor om de kosten voor een enkel project te verhogen ten koste van het verlagen van de kosten voor andere projecten. Dat heeft dan weer neveneffecten die schadelijk kunnen zijn voor het bedrijf.
Max Herold
Februari, 2023
Bronnen:
20 Cognitive Biases That Affect Your Decisions | Mental Floss
Infographic: 50 Cognitive Biases in the Modern World (visualcapitalist.com)
Wil je nog meer vormen van bias onderzoeken, zie ook 50 forms of bias:
Bronnen:
20 Cognitive Biases That Affect Your Decisions | Mental Floss
Infographic: 50 Cognitive Biases in the Modern World (visualcapitalist.com)
