De fascinatie van goed onderzoek leren doen.

‘Goed onderzoek leren doen is een kracht ervaren waar je je hele leven plezier van hebt’
– Max Herold, februari, 2019 –

Het was één van de vele mooie uitspraken in Stephen Hawking laatste boek ‘De antwoorden op de grote vragen’. Hij stelde dat zijn lichaam weliswaar beperkingen oplegde in zijn fysieke gaan en staan, maar dat hij in zijn denkgeest totaal vrij was om onderzoek te doen op plekken waar zelfs ‘Star Trek Enterprise’ niet eens zou kunnen komen. Van de kern in zwarte gaten tot het ontstaan of einde van de kosmos. Van net voorbij de dampkring tot miljarden sterren verder in het oneindige. Van gebonden aan tijd en relativiteit tot aan plekken waar de tijd ophoudt te bestaan. De nieuwsgierigheid om te ontdekken en de gewoonte om onbekommerd vragen te stellen, die hij in zijn opvoeding van thuis uit had meegekregen, hielpen hem daarbij een handje.

Écht onderzoek leren doen is je een vaardigheid eigen maken om geestelijke avonturen in ‘weten’ te kunnen beleven. Goed onderzoek leren doen brengt je naar de kennisranden van een thema, naar vragen die nog niet zijn gesteld, antwoorden ontdekkend die nog nooit zijn gegeven. Natuurlijk zullen sommigen zeggen ‘maar de meeste onderzoeken zijn toch gewoon evaluatieonderzoeken bij de overheid’. Dat is waar. Maar juist antwoorden vinden op nieuwe vragen en vragen die nog gaan komen, wordt steeds belangrijker. Ontdekken gaat voorbij alleen maar evalueren. Het is ‘Go where nobody has been before’. Je mag dat gerust ‘Het Grote Ontdekken’ noemen.

Het grappige is dat verreweg de meeste mensen denken ‘dat dit niet is weggelegd voor de gewone sterveling’. Niets is minder waar. Hawking stelde dat onderzoek doen ‘an sich’ niet zo moeilijk is. Dat is allemaal te leren. Bovendien heb je niet in elk vakgebied hogere wiskunde of geavanceerde kennis van natuurwetenschappen nodig. Nee, avontuurlijk en ontdekkend goed onderzoek leren doen, is je fascinatie voor een bepaald thema omzetten in gefundeerde manieren van data verzamelen en conclusies trekken die een antwoord geven op een vraag die nog niet eerder is gesteld.

‘Ja maar’, is de volgende tegenwerping, ‘de meeste vragen zíjn toch al lang gesteld!’. Niets is minder waar. Ga maar eens praten met personen die zich bezighouden met iets dat jou ook interesseert. Of doe eens een tijdje literatuuronderzoek door trefwoorden te tikken in Google/scholar. Loop eens in een werkveld in de praktijk rond. En dat alles doe je vanuit deze metavragen die prof.dr. Peter van Hoesel als hoogleraar Toegepast Beleidsonderzoek, eens aanreikte:

• Wat zijn discussiepunten/ vragen die in de wetenschappelijke literatuur worden genoemd?

• Wat vinden experts van het veld? Wat is interessant? Wat zijn discussies? Waar gaat het m.b.t. het kennisitem om?

• Wat wordt verondersteld?

• Wat trekt jouw aandacht?

• Welke vragen worden niet gesteld? Wat maakt dat ik die vraag stel? Wat is een mogelijk antwoord? Wat levert dat op? Wat is ervan te leren?

Als het maatschappelijke themavragen zijn, kunnen antwoorden slimme nog nooit vertoonde praktijkinterventies opleveren. Maar uiteraard kunnen het ook meer persoonijke interesses zijn. Stel je voor dat JOUW persoonlijke queste, die je de vorm geeft van een onderzoek, leidt tot maatschappelijke originele interventies? Dat je tijdens dat onderzoek op inzichten stoot, die nog nooit iemand heeft gezien, dat die inzichten zich ontvouwen op de wijze waarop een kunstenaar een uniek meesterwerk laat ontstaan. Een dergelijk proces, want dat is het, vernieuwt en verrijkt, verbreedt en verdiept, reflecteert en transformeert. Zoiets raakt de kern van je wezen, waarna je nooit meer dezelfde bent.

Max Herold
Februari, 2019