“Politiek moet je niet te veel aan politici overlaten. Daar zijn onze problemen namelijk te complex voor. Vooral een veelkoppig monster als klimaatverandering vraagt om een veelkoppige aanpak.”
In dit vlammende betoog laat Eva Rovers zien dat burgers cruciaal zijn voor het oplossen van de grootste uitdagingen van deze tijd.
Eva Rovers doet onderzoek voor het Knowledge Network on Climate Assemblies, is medeoprichter van Bureau Burgerberaad en publiceert onder andere in NRC, Trouw en De Correspondent.
Meer weten?
Nu is het aan ons: Oproep tot echte democratie
Auteur: Eva Rovers
Uitgeverij: De Correspondent, 2022
Klik op: https://www.managementboek.nl/boek/9789493254091/nu-is-het-aan-ons-eva-rovers?affiliate=1910
In haar pamflet houdt Eva Rovers een warm pleidooi voor de invoering van burgerberaden. In een burgerberaad buigt een gelote groep inwoners zich over een complex maatschappelijk probleem. Ze laten zich informeren door experts en ervaringsdeskundigen en gaan met elkaar op zoek naar oplossingen. Bij deze manier van overleg gaat het er niet om anderen te overtuigen, maar om te zoeken naar common ground en van daaruit oplossingen te bedenken. Geen debat dus, maar dialoog. Geen meningenoorlog, maar uitwisseling van waarden en perspectieven.
Waarom inwoners? Inwoners zijn, volgens Eva Rovers, onafhankelijk, ze hoeven geen verkiezingen te winnen, hebben geen media-aandacht nodig, ze spreken niet namens een politieke partij en ze hebben geen achterban die ze gerust moeten stellen. Mede daardoor kunnen inwoners meer oog hebben voor het gemeenschappelijk belang en het belang van toekomstige generaties. Politici daarentegen zijn vooral bezig met de korte termijn en de volgende verkiezingen. Partijbelang gaat daarbij voor gemeenschappelijk belang.
Uit honderden voorbeelden van over de hele wereld blijkt dat inwoners via dit soort burgerberaden binnen enkele maanden haalbare aanbevelingen kunnen bedenken voor complexe of precaire onderwerpen. Zo zorgde een burgerberaad in Ierland voor legalisering van het homohuwelijk, hielpen inwoners van Noord-Macedonië om beleid te maken rond vaccinatietwijfel en ontwikkelden burgerberaden in onder meer Frankrijk, Denemarken en Schotland een indrukwekkend pakket klimaatmaatregelen. Opvallend is dat inwoners vaak ambitieuzer zijn dan politici.
Rovers is uiterst kritisch over het functioneren van onze huidige democratie. Grote problemen worden niet doortastend opgepakt. Wetenschappers waarschuwen al decennia voor klimaatverandering, maar noodzakelijke maatregelen laten op zich wachten. Fake news krijgt ruim baan! Zo verzetten boeren zich luidkeels tegen plannen om stikstof en CO2-uitstoot van landbouw en veeteelt te verminderen, buurtbewoners protesteren tegen windmolens en aardgasvrije wijken, milieugroepen voeren actie tegen biomassa- en kerncentrales. De huidige regering erkent dat een inhaalslag nodig is, maar realiseert zich niet dat voor ingrijpende maatregelen een verhaal van onderop nodig is en niet alleen vanuit Den Haag. Het vraagt om democratische innovatie.
Rovers stelt dat klimaat en milieu bij uitstek geschikte onderwerpen zijn voor een burgerberaad. Zij verwacht dat burgers ons van decennia halfslachtig klimaat- en milieubeleid afhelpen. Een succes voor Rovers is dat minister Rob Jetten inmiddels haar benadering heeft opgepakt en een burgerberaad gaat organiseren rond zijn klimaatbeleid. Zo hoopt hij uiteraard meer steun te ontwikkelen voor zijn plannen.
Burgerberaden lijken een interessante aanvulling te zijn op onze democratische praktijk. Zeker nu blijkt dat honderden experimenten hun waarde hebben bewezen. Cruciaal voor het slagen ervan is wel dat politici dan ook vertrouwen hebben in wat inwoners naar voren brengen en bereid zijn daarnaar te handelen.
Bert van Ravenhorst
September 2022
