In 2019 ging Nederland โop slotโ door een uitspraak van de Raad van State die het stikstofbeleid van de regering afkeurde. Een groot deel van de bouw kwam daardoor tot stilstand en het bestaansrecht van de veehouderij kwam ter discussie te staan. Het nieuwe kabinet Rutte IV nam begin 2022 de vlucht naar voren door 25 miljard euro belastinggeld te reserveren, vooral voor het desnoods gedwongen uitkopen van boeren. Boeren reageerden met wekenlange trekkeracties. Nu was Nederland pas echt in een stikstofcrisis.
Arnout Jaspers fileert hoe het unieke Nederlandse stikstofprobleem ontstond, waarom Nederland als enige land ter wereld een fullltime โstikstofministerโ heeft en hoe de hele โcrisisโ gebaseerd is op onwetendheid, misbruik van wetenschap en schimmige deals in achterkamertjes.
De auteur Arnout Jaspers studeerde natuurkunde en publiceerde als wetenschapsjournalist onder meer in NRC Handelsblad en de Volkskrant en is columnist in Wyniaโs Week.
Meer weten?
De stikstoffuik: Politici in de ban van de ecolobby
Auteur: Arnout Jaspers
Uitgeverij Blauwburgwal, 2023
Klik op: https://www.managementboek.nl/boek/9789461853462/de-stikstoffuik-arnout-jaspers?affiliate=1910ย
Het boek doet veel stof opwaaien. Vooral rechts Nederland omarmt het. Dat is ook wel begrijpelijk omdat Jaspers pleit voor het versoepelen van de knellende regels die er nu zijn.
Jaspers geeft aan dat het kabinet zich juridisch in grote problemen heeft gebracht door zulke strikte normen voor de uitstoot van stikstof te stellen. Europese regelgeving vraagt dit niet. In andere landen in Europa is stikstof maar รฉรฉn van de vele factoren die wordt bekeken bij de risicoโs voor de kwaliteit van een natuurgebied. Daarom heeft het terugdringen van stikstof daar nauwelijks prioriteit. De zogenaamde Kritische DepositieWaarde (KDW) mag in de ons omringende landen dan ook veel hoger zijn. Duitsland hanteert een norm van 300 gram, Denemarken 700 gram en Nederland 0,07 gram stikstof per hectare per jaar.
De actiegroep Mobilisation for the Environment (MOB) heeft in de afgelopen jaren meer dan vijfhonderd rechtszaken gevoerd tegen onder andere biomassacentrales, landbouwbedrijven en overheden. In veel gevallen kreeg MOB gelijk van de rechter en werden allerlei milieuvergunningen vernietigd.
Ook geeft Jaspers aan dat te veel stikstof relatief is. Een groot deel van de Nederlandse natuur is niet stikstofgevoelig. Maatwerk is daarom van groot belang. Over het algemeen zijn habitats met veel stromend water, of in zee, ongevoelig voor stikstofneerslag. Omdat in Nederland veel beschermde Natura200-gebieden klein zijn lokte de beruchte stikstofkaart van minister Van der Wal veel reactie uit omdat rond al die kleine natuurgebieden een bufferzone van een kilometer werd getrokken waar de uitstoot met 70% omlaag moest.
Veel kritiek heeft Jaspers op de manier waarop het computermodel AERIUS wordt ingezet. Alle plannen moeten door het model worden beoordeeld. Bij een negatief oordeel volgt automatisch een weigering van een vergunning. Politici, bestuurders en ook rechters lijken weinig tot niets te begrijpen van de beperkingen van computermodellen en klampen zich vast aan wetenschappelijke schijnzekerheden.
Oplossingen ziet Jaspers allereerst in het stoppen met de extreem lage grenswaarde. Volg Duitsland en stel de KDW op 300 gram. Vervolgens stelt hij voor de KDW uit de wet te halen en deze voortaan als niet meer dan รฉรฉn van de risicofactoren te beschouwen. Ten derde wil Jaspers dat de Europese Habitat-richtlijn wordt gevolgd. Deze stelt dat de voor een gebied typische soorten planten en dieren behouden moeten blijven. Dit is een bredere richtlijn waarin meerdere indicatoren worden betrokken. Tenslotte pleit hij ervoor om enige tientallen onbelangrijke natuurgebieden de status van Natura2000-gebied te ontnemen.
Arnout Jaspers gooit de knuppel in het hoenderhoek. Dat heeft hij gezien de vele reacties met succes gedaan. Hij legt de vinger op meerdere zere plekken. Het lijkt er inderdaad op dat we in een fuik zijn geraakt waar we nauwelijks meer uit lijken te komen. Haalbaarheid en maatwerk zijn factoren die de komende tijd centraal moeten staan. En bovenal dat we een start maken. Hopelijk helpt dit boek om de dogmaโs te verlaten, want dat lijkt hard nodig Een interessant boek en zeker ook interessant om de vele reacties er op te lezen.
Bert van Ravenhorst
Mei 2023
