𝗠𝗔𝗩𝗢-𝗸𝗹𝗮𝗻𝘁𝗲𝗻: 𝗜𝗻𝘀𝗽𝗶𝗿𝗲𝗿𝗲𝗻𝗱𝗲 𝗶𝗻𝘁𝗲𝗿𝘃𝗶𝗲𝘄𝘀 𝗼𝘃𝗲𝗿 𝗲𝗲𝗻 𝗼𝗻𝗱𝗲𝗿𝘀𝗰𝗵𝗮𝘁𝘁𝗲 𝘀𝗰𝗵𝗼𝗼𝗹.

Wat een heerlijk boek om te lezen!! Zeker als je zelf, zoals ik, een MAVO-achtergrond hebt.
Het boek is geschreven door twee oud MAVO-leerlingen te weten Jim Jansen (tegenwoordig hoofdredacteur van New Scientist) en Peter de Brock. De laatste werkt onder andere als journalist voor het Parool en New Scientist na een universitaire studie Theaterwetenschappen te hebben afgerond.

In MAVO-klanten komen personen aan het woord die op de MAVO zijn begonnen en deze soms ook niet eens af hebben gemaakt. Ze zijn daarna op de een of andere wijze succesvolle Nederlanders geworden, terwijl dat niet direct in de lijn der verwachtingen lag. Ze boeken op vele terreinen successen. Variërend van topondernemer tot hoogleraar, van topsporter tot cabaretier, van presentator tot topkok. Wat kun je ervan leren?

Meer weten?
MAVO-Klanten: inspirerende interviews over een onderschatte wereld.
Auteurs: Jim Jansen & Peter de Brock
Uitgeverij: Luitingh-Sijthoff bv, Amsterdam, 2023
Zie: https://www.managementboek.nl/boek/9789021035277/
mavoklanten-jim-jansen?affiliate=1910

Het boek laat enkele kenmerkende, veel voorkomende succesrichtingen van oud MAVO-klanten zien:

1. Ondernemer
   (o.a. John van Zweden – Haags ‘behangkoning’ en voormalig eigenaar van de voetbalclub Swansea).
2. Politiek
   (denk aan Dennis Wiersma als Minister van Onderwijs).
3. Kunst en cultuur
   (toneel/cabaret/muziek/artistiek/presentator: Flo de Goede).
4. Presentator
   (o.a. Diewertje Blok, Jochem van Gelder).
5. Schrijver
   (bijvoorbeeld kinderboekenschrijver Kevin Hassing).
6. Sport
   (Vera Koedooker / Bettine Vriesekoop).
7. Wetenschap/studie
   (Ciska Wijmenga, Liesbeth Woerman, Jeroen van der Waal).
8. Management of specialistische functie
   (in een bedrijf waar praktijkkennis, werk- en/of denkniveau als belangrijker worden gezien dan alleen diploma’s: Mounir Toub)

Uiteraard worden ook vele combinaties van bovenstaande acht richtingen beschreven. Neem Youp van ’t Hek, die acht jaar over de MAVO deed en zowel cabaret, colums en boeken schrijft. Of Joy Delima die werkzaam is als actrice en columniste.

Een hardere wereld met eigen pluspunten
Als ik het boek op me laat inwerken, merk ik dat het me ergens wel raakt. Sowieso vallen me enkele algemene kenmerken op. De MAVO was een hardere wereld dan het VWO of Gymnasium. Zeker ook voor docenten die regelmatig huilend de klas werden uitgepest. En dat vormt je op een bepaalde manier. Je zag het in één van de beschrijvingen van de afsluitende werkweken van de verschillende schooltypes zo mooi terugkomen:

“Het VWO ging zoals de traditie voorschreef het klassieke Rome ontdekken, De havisten gingen op stedentrip naar Parijs en de MAVO-klanten mochten op survival in de Ardennen.”

De ‘VWO-etiquette’ krijg je als MAVO-klant uiteraard niet mee. Als je dan later doorgroeit in meer de klassieke universitaire of overheidsrichtingen, dan zul je die toch eigen moeten maken. Maar doe je dat niet, heeft dat ook zijn voordelen. Zoals in een van de interviews werd opgemerkt:

“Ik was daardoor vrij van het ‘Wassenaar-gevoel’, een wereld waarin je niet echt jezelf bent……In vergelijking met het Gymnasium trof ik hier veel meer ‘gewone’ mensen aan, niet zo ‘highbrow’.”

En dat heeft weer zijn voordelen in termen van creativiteit en authenticiteit.

Het leven is wat je er van maakt
Wat verder opvalt in het boek is dat het niet zozeer gaat over waar je vandaan komt en van waaruit je start in het leven is, maar wat je ervan maakt. De meeste en belangrijkste levenslessen leer je buiten de schoolbanken om. De praktijk blijkt achteraf toch het allerbelangrijkste. Papiertjes/diploma’s zijn, ook al lijkt dat steeds meer het geval te zijn geworden de afgelopen jaren, toch minder allesbepalend in het leven, zo leert de ervaring. Passie, persistentie, focus, andere vormen van intelligentie (naast IQ) en continue verbeteren spelen een veel belangrijkere rol.

Eigen vorm van slimheid
Sommigen voelden zich een beetje ‘dom’ toen ze werden teruggezet naar de MAVO. Maar wat opvalt is dat iedere geïnterviewde zijn eigen vorm van slimheid heeft. Dat naast het gegeven dat ze redelijk snel wisten wat ze wél wilden en waar ze goed in waren. Naar dat laatste handelden ze ook gewoon en lieten zich niet tegenhouden door hun omgeving.

“Soms denken mensen dat als je naar het VMBO-tl gaat, je een laag IQ hebt. Totale onzin want er spelen veel meer factoren een rol…..een MAVO kan een prima startpunt zijn.”

Het doet denken aan deze passage uit een ander boek namelijk de bewerking van ‘Think and Grow Rich’ van Napoleon Hill door Michael Pilarczyk (pagina 130).

“Het is aangetoond dat de best opgeleide mensen meestal self-made of autodidact zijn. Een universitaire graad maakt niemand tot een ontwikkeld mens. Een ontwikkeld mens heeft geleerd om zijn eigen leven vorm te geven op haar eigen voorwaarden. Opleiding bestaat niet zozeer uit kennis, maar uit kennis die effectief en daadkrachtig wordt toegepast. Mensen worden niet betaald voor wat ze weten maar wat ze toevoegen.”

Tot slot: ‘mindset’, hoezo slachtoffer?
Als laatste is ook de ‘mindset’ van de geïnterviewden meer dan waard om kort aan te stippen. Slachtoffergevoel kent geen van hen. Wat ‘prestaties leveren’ of ‘carrière maken’ is, lijkt vaak door de maatschappij te worden bepaald. Echter je levensgeluk kan op heel veel manieren worden ingevuld. Dat bepaal je vooral zelf.

Max Herold
Februari, 2023