“We zitten midden in een wooncrisis die mensenlevens verwoest. Dit is het directe gevolg van decennialang bewust beleid. Deze woonpolitiek is niet neutraal of vanzelfsprekend, maar tot op het bot ideologisch. Het is de hoogste tijd voor een nieuwe politiek want: Nederland telt inmiddels 100.000 dak- en thuisloze mensen. Een kwart van de huurders heeft de grootste moeite om de huur op te brengen. Steeds meer jongeren blijven noodgedwongen thuis wonen. Koophuizen zijn in vijf jaar tijd 120.000 euro duurder geworden. Kopers zijn 90 keer zo rijk als huurders.”
Meer weten?
Uitgewoond: Waarom het hoog tijd is voor een nieuwe woonpolitiek.
Auteur: Cody Hochstenbach
Das Mag Uitgevers, 2022, 347 pagina’s. Klik op: https://www.managementboek.nl/boek/9789493248090/uitgewoond-cody-hochstenbach?affiliate=1910
Zo geeft Cody Hochstenbach op de achterflap van zijn boek kernachtig weer waar de schoen wringt. Hochstenbach is als stadsgeograaf verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Hij spreekt zich tegenover een breed publiek fel uit over de wooncrisis, bijvoorbeeld op Twitter en in zijn columns voor RTL Nieuws. In 2019 ontving hij de prestigieuze NWO Veni-beurs om onderzoek te doen naar beleggers op de Nederlandse woningmarkt.
Hochstenbach beschrijft een elftal mythes die bestaan over de woningmarkt. De basis van de huidige crisis ligt in de overtuiging die steeds meer steun kreeg vanaf de jaren tachtig en stelt dat zoveel mogelijk mensen een huis zouden moeten kopen. Door de opbouw van bezit zouden mensen minder afhankelijk van de overheid worden. Een belangrijke overtuiging was ook dat de markt zoveel mogelijk ruimte moet krijgen. De sociale huursector moest vervolgens worden beperkt tot wie niet in staat is kapitaal op te bouwen. Vanuit deze gedachte werd er flink bezuinigd op woningcorporaties. Deze benadering staat haaks op de periode ervoor. Uitgangspunt was toen dat sociale huurwoningen er voor een brede laag moeten zijn en dat huizen van goede kwaliteit moesten zijn. Inmiddels hebben woningcorporaties veel woningen verkocht of overgeheveld naar de vrije sector, met als gevolg forse huurstijgingen. Ook bouwen de woningcorporaties minder doordat zij financieel zijn beperkt. Dit heeft ertoe geleid dat een grote groep mensen vooral aan de onderkant en in het middensegment van de inkomensladder klem zit op de woningmarkt.
De manier waarop de afgelopen decennia geld is gepompt in het stimuleren van eigen woningbezit heeft geleid tot hogere prijzen en een steeds ontoegankelijker koopmarkt voor starters. Ook heeft het geleid tot een tweedeling tussen woningbezitters en huurders. Er is veel geld gegaan naar de stimulering van het eigen woningbezit, waardoor er kapitaal werd opgebouwd door de forse waardestijgingen van de huizenprijzen. De afbouw van de sociale huurwoningen heeft dit eveneens sterk bevorderd. Ook de rol van beleggers heeft ertoe bijgedragen dat de prijzen omhoog zijn geschoten. Door als pensioenfonds of als vermogend persoon woningen als beleggingsobject te zien ben je geen ondernemer maar word je slapend rijk door waardestijgingen van de huizen en ruimte om de huren steeds verder te verhogen.
Geleidelijk zien we het protest toenemen. De woonprotesten maken duidelijk dat er iets moet gebeuren. In die zin is het een boek van deze tijd. In het regeerakkoord zien we ook enkele maatregelen die tot verbeteringen moeten leiden. Hochstenbach kwalificeert deze echter als aanpassingen binnen het systeem, terwijl hij pleit voor wijzigingen in de uitgangspunten.
De huidige situatie is het gevolg van bewust beleid en kan dus ook gekeerd worden met ander beleid. Een deel van de oplossing is terug te gaan naar een sociale huursector waar ook middeninkomens kunnen huren. Ook verwacht Hochstenbach veel van wooncorporaties, verenigingen van mensen die zelf een huurwoning bouwen en gezamenlijk beheren. Uiteraard zal dit geld kosten. Echter de vele miljarden die nu naar de hypotheekrenteaftrek gaan zijn ook fors. Wat in ieder geval niet helpt is dat slachtoffers van de wooncrisis elkaar als concurrenten gaan zien. De thuiswonende student, de statushouder en de dakloze persoon zijn geen concurrenten maar lotgenoten.
Cody Hochstenbach heeft een verontrustend beeld geschetst van de huidige wooncrisis en hoe het zover gekomen is. Een analyse die weergeeft hoe neoliberaal beleid ertoe heeft geleid dat we nu fors in de problemen zitten. Een levendig geschreven boek waarin ook persoonlijke ervaringen, zoals de dakloosheid van zijn vader, een plaats krijgen. Juist die vertaling van beleid naar de persoonlijke gevolgen voor mensen maakt het werk bij vlagen aangrijpend. Het boek zou aan kracht hebben gewonnen als Hochstenbach meer concrete beleidsmaatregelen voor diverse bestuurlijke niveaus had aangegeven, zodat een concreet handelingsperspectief zou zijn ontstaan.
Bert van Ravenhorst
Augustus 2022
