Noot vooraf (MH). Koenders en Nientied noemen hun boek 'De menskant van veranderen: Spiral Dynamics in de praktijk'. Van belang is te realiseren dat Spiral Dynamics zoals in dit boek wordt beschreven niet volledig overeenkomt met het oorspronkelijke Graves model en onderliggende theorie. Zoals de auteurs ook zelf aangeven.
Edoch als populaire analyse-tool blijkt het boek, ook met afwijkingen, zijn waarde te kunnen hebben, zo constateerde managementissues-auteur Bert van Ravenhorst.
De menskant van veranderen: Spiral Dynamics in de praktijk
Organisaties veranderen alleen als mensen hun gedrag veranderen. Inzicht in de waarden van de individuele medewerkers en de dominante waarden van de organisatie zijn daarbij essentieel om tot de juiste strategie te komen. Erik Koenders en Peter Nientied onderscheiden in hun boek “De menskant van veranderen: Spiral Dynamics in de praktijk” zeven waardensystemen ontleend aan het Spiral Dynamics model. Met succes zijn zij er in geslaagd het model hanteerbaar te maken voor de dagelijkse praktijk van de verandermanager.
Kernachtige weergave van de waardensystemen.
Klik op: 'Denkfundamenten en Spiral Dynamics (Uit artikel:
Spiral Dynamics, economie en nieuw leiderschap van Max Herold en Liem Giok In).
Bij individuele medewerkers en organisaties zijn in het algemeen enkele waardensystemen dominant. Voor het soort interventies dat effectief kan zijn is het belangrijk aan te sluiten bij deze dominante waardensystemen en van daaruit te starten op weg naar een nieuwe gewenste cultuur. De noodzaak tot een nieuw waardensysteem te komen kan voortkomen uit de externe omgeving, maar kan ook intern gedreven zijn.
Verbeteringen kunnen zowel binnen als buiten de actuele cultuur worden doorgevoerd. De keuze is afhankelijk van de vernieuwing die gezocht wordt. Een voor mij als gemeenteambtenaar herkenbare context is de dominantie van het waardensysteem Blauw/Orde. Dit systeem wil vooral risico’s uitsluiten en activiteiten planmatig vormgeven. Te veel Blauw/Orde leidt echter tot meer regels, orde en structuur dan goed is voor de organisatie. Het dempt individueel initiatief, ondernemerschap en lef. Kijkend naar de huidige bezuinigingsopdrachten en de decentralisatie van taken van de rijksoverheid naar gemeenten zijn dat nu juist de competenties die nodig zijn binnen gemeenten. In deze situatie kan een geschikte interventie binnen het waardensysteem zijn dat bestaande regels die nauwelijks worden gebruikt of gehandhaafd worden geïnventariseerd om vervolgens afgeschaft te worden. Hiermee wordt de organisatie efficiënter, maar blijft zij binnen het waardensysteem Blauw/Orde werken.
Op het moment dat de trage afhandeling van klantvragen en de interne focus een probleem worden lijkt het waardensysteem Blauw/Orde zijn grenzen te hebben bereikt. Startend vanuit een geordende organisatie wordt het dan tijd oplossingen te zoeken binnen een ander waardensysteem. Binnen het Spiral Dynamics model zijn de waardensystemen opvolgend. Dus na Blauw/Orde volgt Oranje/Succes. Interventies vanuit Oranje/Succes kunnen zich richten op het stellen van targets op individueel- en organisatieniveau. Vanuit het waardensysteem Blauw/Orde moeten doelen helder, SMART en haalbaar zijn. Ook heel vruchtbaar kan het zijn om de klant aan tafel te vragen. Blauw/Orde werkt en denkt namelijk sterk vanuit de interne organisatie en regels. Een confrontatie met de manier waarop de klant naar de dienstveerlening kijkt kan heel louterend werken.
Voor een veranderaar is het noodzakelijk dat hij zich bewust is van zijn eigen voorkeuren. Als zijn eigen waardensystemen niet aansluiten bij de organisatie die hij adviseert schiet hij de plank mis. Zelfanalyse en organisatiediagnose zijn dus doorslaggevend voor een succesvol veranderingstraject.
De auteurs zien dat de druk op organisaties om te innoveren groter wordt. Of het nu gaat om nieuwe producten, efficiënter werken, betere samenwerking of een nieuwe strategie, veranderingen staan centraal en in een hoger tempo. Koenders en Nientied pleiten voor streven naar duurzaam resultaat. Geen quick fixes, maar innoveren vanuit je kracht. Vanuit Spiral Dynamics stellen zij dat in deze tijd van snelle veranderingen de waardensystemen Groen/Samen en Geel/Synergie nodig zijn om tot duurzaam resultaat te komen.
Koenders en Nientied zijn er in geslaagd om de theorie van Spiral Dynamics hanteerbaar te maken voor veranderaars. Daartoe hebben zij een enkele theoretische aspecten van het model op de achtergrond gelaten en zijn zij primair uitgegaan van de zeven waardenpatronen die in organisaties aanwezig kunnen zijn. De vele voorbeelden –vaak uit hun eigen praktijk als adviseur, trainer of coach – en de handige schema’s hebben deze patronen tot leven gebracht. Voor mij is het daardoor gemakkelijker geworden om Spiral Dynamics toe te passen in mijn dagelijkse praktijk als veranderaar.
Bert van Ravenhorst,
juli 2011
Meer weten?
Via managementboek.nl
Klik op: http://www.managementboek.nl/boek/9789047003861/
de_menskant_van_veranderen-erik_koenders?affiliate=1910
