Nigeria: een land met economische uitdagingen. De Wereldbank schat in dat 92% van de Nigerianen leeft van minder dan 2 dollar per dag. En dan te bedenken dat het land in 2008 alleen al aan olie 70 miljard dollar verdiende. De extreme armoede in het land staat in schril contrast met de grote rijkdom van enkelen. Dit creëert een land waar afstand tussen de politieke elite en de arme meerderheid en waar corruptie, omkoping en intimidatie de boventoon kunnen voeren.
Als je Nigeriaan bent…
…draag je een badmuts om je kapsel te beschermen als het regent
…betekent een leeg olieblik op je autodak dat die te koop staat
…steek je banden in de fik als je ruzie met de buren hebt
….helpen al je ‘broers’ de bandenstapel zo groot mogelijk te maken
…gaan bijna alle ruzies over geld
…waad je over straat met je schoenen in je hand als het hoost
…gooi je alles dat je niet meer nodig hebt gewoon op straat
…plas je in de goot terwijl de man naast je zijn tanden staat te poetsen
…geldt de ‘ Nigerian time’ – waar geen klok tegenop kan
….tel je als vrouw boven de 30 niet meer mee als je geen zoon gebaard hebt
…zet je een halve meloen op je hoofd als je geen valhelm hebt
…slaat de verkeersregelaar een paar deuken in je auto als je iets verkeerds doet
…maak je overal een feestje van
Dit zijn zomaar wat observaties van drie weken training geven in Nigeria. Ik heb gewerkt met praktische mensen, die overal een oplossing voor hebben, niet stil lijken te staan bij probleempjes. Een kleurrijk energiek land, verdeeld door de spanning tussen geloven, stammen en de relatieve rijkdom van olie. Nigeria is zo’n 20 keer groter dan Nederland, met meer dan 100 miljoen inwoners, zo’n 300 etnische groepen die samen 4000 dialecten spreken met evenzoveel geloofsrichtingen. Hoe kleurt dit land als je naar de kleuren van Spiral Dynamics kijkt?
De stam is de basis van alles
Het land heeft een sterk paars fundament. De stammen zijn nog steeds de belangrijkste basis voor de structuur. Het leven in de stam met bijbehorende rituelen bepaalt niet alleen wie je bent, maar ook wat je kunt worden. Het wervings- en selectieproces van personeel heeft ook alles te maken met de verschillende stammen. Als je voor een dubbeltje geboren bent, word je nooit een kwartje geldt hier eens te meer. Waar tegenover staat dat als je alle papieren hebt om een carrièrestap te maken, je de kans niet krijgt omdat er net nu iemand van een concurrerende stam een plaats op dit niveau verdient.
Bloedbanden zijn zeer belangrijk en sommige stammen kerven nog steeds in hun gezicht waardoor hun afkomst van veraf herkenbaar is. Breken met de stam is hierdoor eigenlijk onmogelijk. Ergens anders opnieuw te beginnen en daar carrière maken lijkt uitgesloten.
Het leiderschap wordt geërfd, respect voor de ‘chiefs’ is het meest belangrijk. Wil je zaken doen in een regio, dan moet je eerst langs de verschillende chiefs van de diverse stammen waar je mee te maken krijgt. De chiefs regeren als absolute vorsten. Deze chiefs laten in hun onderhandelingsstrategieën sterke rode trekken zien. Hun eigen belang – lees directe status en rijkdom – staat voorop. Dus liever een helikopter voor een stuk land dan een waterleiding voor de stam.
De Chief’s wil is wet
De Chief’s wil is wet, welke wet dat is voor niemand helemaal duidelijk. Voor een buitenstaander lijkt het systeem dictatoriaal, een weinig corrupt, autocratisch. De sterke arm van de mililtaire politie regeert op de voorgrond, en de religie speelt op de achtergrond een sterke rol.
Rood is dan ook de tweede kleur die sterk aanwezig is in Nigeria. Niet alleen de chiefs vertonen rood gedrag, ook op straat zie je het ruwe, gewelddadige autoritaire gedrag. Maak je een verkeersovertreding, dan slaan de controleurs wat deuken in je auto. Welke regel je overtreedtdoet er niet toe. Het levert lange slow-go’s (files) op en niemand staat er verder bij stil, laat staan dat er iemand ingrijpt.
Heb je een conflict met de buren, dan verzamel je autobanden en steek je die voor hun huis in brand. Al je ‘brothers’ helpen je hierbij. Win je, dan ben je even de held van de tribe. Maar rijk word je er niet van, er is een soort feodaal systeem, waarbij de rijken steeds rijker worden en de armen armer. En iedereen lijkt zich bij deze verdeling neer te leggen. Nigeria heeft een puissant rijke bovenklasse, een arme onderklasse en nauwelijks een middenklasse. Nergens ter wereld heb ik zoveel Rolls Royces bij elkaar gezien als in Lagos.
De regels van het spel: no walhalla
Blauw in de zin van ons West-Europese blauw lijkt te ontbreken. Natuurlijk zijn er wetten en regels. Maar deze zijn Multi-interpretabel. De Chief bepaalt voor zijn tribe wat de regels zijn. Leden van de groep gehoorzamen zijn autoriteit, en voelen zich schuldig als ze zich niet aan de groepsnormen houden. De regels komen ook voort uit het geloof, in het zuiden is het christelijk geloof dominant. De geloofsuitingen worden sterk beïnvloed door traditionele inheemse geloven. Denk daarbij aan het geloof in geesten, goden, heksen en het boze oog. Naast het christendom zie je ook voorouderverering, waarzeggerij en het raadplegen van traditionele priesters en sjamanen zijn. Hiermee is het kader van het geloof een stuk diffuser dan in de Westerse samenleving.
De interpretatie van de regels is sterk individueel bepaald. Denk aan de tijd: als je in Nigeria een afspraak hebt om 9 uur, betekent dit dat deze afspraak ergens in de ochtend plaatsvindt. Het kan maar zo zijn dat door de regenval een weg weggeslagen is, en dat een ritje van 20 minuten opeens 2 uur duurt. En bij kritiek of vragen zeggen ze alleen: ‘No walhalla’, wat zoveel betekent als ‘maak je niet druk’.
Snel succes
Mijn bewegingsvrijheid in Nigeria was zeer beperkt, dus veel van de omgeving heb ik niet gezien. Langs de weg, op de markt en op de luchthaven zie je veel bedrijvigheid met kleine sprankjes oranje ondernemerschap. In mijn geval bleef het bij het vragen van een bedrag voor het niet controleren van je tas of een andere onbenullige dienst. Toch zijn er succesvolle zakenmensen in Nigeria. Echter, naar mijn mening zij zijn bekwaam in het toepassen van de rood paarse cultuurelementen.
De medewerkers die ik getraind heb werken met oranje motieven bij de multinational. Ze worden goed opgeleid, krijgen een riant salaris en kunnen carrière maken. Ze zijn weinig loyaal en stappen zo over naar de concurrent of nog beter: ze zoeken een positie in een ander land, om zo grote stappen op de maatschappelijke ladder te kunnen zetten. Dit deden ook de straatverkopers in de Europese hoofdsteden, van wie een groot deel uit Nigeria komt. Ook een heel groot deel van de internet criminelen is gevestigd in Nigeria. Oranje ondernemerschap met rode trekken, snel geld verdienen ten koste van anderen.
Tot slot
Ik heb natuurlijk maar een klein deel van Nigeria in een korte tijd gezien. Een land met economische uitdagingen. De Wereldbank schat in dat 92% van de Nigerianen leeft van minder dan 2 dollar per dag. En dan te bedenken dat het land in 2008 alleen al aan 70 miljard dollar verdiende. De extreme armoede in het land staat in schril contrast met de grote rijkdom van enkelen. Dit creëert een land waar afstand tussen de politieke elite en de arme meerderheid en waar corruptie, omkoping en intimidatie de boventoon kunnen voeren.
Het is een interessant land, met alle kleuren van de regenboog. Een paarse basis met sterke rode en wat oranje accenten; waar het zo chaotisch is dat het Westerse blauw vanuit ons perspectief geheel lijkt te ontbreken.
Lysbeth van Silfhout
http://www.deadviespraktijk.nl/
http://nl.linkedin.com/in/lysbethvansilfhout
Oktober, 2010
Meer lezen over Nigeria?
A Swamp Full Of Dollars
Michael Peel
